PROFILPELAJAR.COM

Dwór w Niwiskach
	nr rej. A-1154 z 29.08.1978
	; Dwór w 2023 roku
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Niwiska
Adres	Niwiska 487
Typ budynku	dwór
Styl architektoniczny	eklektyczno-secesyjny
Fundator	Franciszek Hupka
Ukończenie budowy	poł. XIX wieku
Ważniejsze przebudowy	2 poł. XIX wieku, 1896, 2011
	Położenie na mapie gminy Niwiska Dwór w Niwiskach
	Położenie na mapie Polski Dwór w Niwiskach
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Dwór w Niwiskach
	Położenie na mapie powiatu kolbuszowskiego Dwór w Niwiskach
	50°13′32,5530″N 21°38′13,0099″E/50,225709 21,636947
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dwór w Niwiskach – zabytkowy dwór znajdujący się w Niwiskach.

Historia

Pierwotnie w miejscu obiektu znajdował się drewnaniny dwór. Dzisiejszy murowany budynek wybudował w połowie XIX wieku Franciszek Hupka^[2]. W 2. poł. XIX wieku rozbudowano dwór m.in. o znajdujące się we wschodniej elewacji podcienia filarowe oraz dobudowano piętro. W 1896 roku^[a] Jan Hupka zmodernizował budowlę^[4]. Podczas przebudowy dobudowano południowe skrzydło wraz z gankiem kryjącym nowe wejście do dworu^[3].

W 1912 roku^[b] wewnątrz budynku wykonano polichromię, której autorem był Karol Frycz^[4].

W 1942 roku^[c] mieszkańców obiektu wysiedlono. Zakwaterowano w nim wówczas oddziały SS^[7], które miały za zadanie nadzorować pobliskie poligony^[8]. Dwór wraz z całym majątkiem Jana Hupki rozparcelowano na podstawie dekretu PKWN z 6 września 1944 roku^[9]. Po wojnie w budynku mieściła się szkoła, poczta^[10] oraz kino. Znajdowały się tutaj również mieszkania.

29 sierpnia 1978 rok dwór wraz z zespołem dworskim wpisano do rejestru zabytków pod numerem A-1154^[1]. W latach 70 i 80 wykonano konserwację części polichromii, a w 1984 odkryto ją w niektórych salach^[7].

W 2011 rozpoczęto rewitalizację dworu. Podczas prac wykonanych przez Piotra Konczarka odsłonięto fryzy umieszczone w dwóch salach i na klatce schodowej. Oprócz tego zrekonstruowano znajdującą się przy wejściu ceramiczną posadzkę i taflowy parkiet w sali balowej. Wykonano również prace konserwacyjne schodów^[7].

W 2021 roku w południowym skrzydle budynku mieściła się biblioteka, natomiast w pozostałej jego części znajdował się gminny dom kultury. Niektóre pomieszczenia wykorzystywała wówczas szkoła muzyczna^[7].

Architektura

Dwór w stylu eklektyczno-secesyjnym^[3]^[d], wybudowany na planie prostokąta, piętrowy^[12]. Na skrzydle południowym znajduje się dach dwuspadowy, natomiast na reszcie budynku dach łamany^[3].

Większość wyposażenia dworu przepadło podczas drugiej wojny światowej^[11]. Do czasów współczesnych przetrwały drewniane schody, trzy piece kaflowe, posadzka i parkiety znajdujące się w korytarzu i niektórych salach oraz secesyjna polichromia^[7].

Otoczenie

W pobliżu dworu znajduje się oficyna z XVIII wieku, którą przebudowano w połowie XIX wieku^[2]. Dawniej znajdował się w niej posterunek policji, a w 2021 roku szkoła muzyczna^[7]. W skład zespołu dworskiego wchodzi również neogotycki spichlerz i pozostałości parku z aleją bukowo-grabową^[13].

Uwagi

↑ Według innego źródła przebudowy dokonano na początku XX wieku^[3]
↑ Według innego źródła w roku 1909^[5]
↑ Według innego źródła w roku 1941^[6]
↑ Według innych źródeł w stylu secesyjnym^[11] lub eklektycznym^[10]

Przypisy

↑ ^a ^b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
↑ ^a ^b W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 44.
↑ ^a ^b ^c ^d Libicki 2012 ↓, s. 312.
↑ ^a ^b W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 46.
↑ Skowroński 2000 ↓, s. 48.
↑ Halina Dudzińska. Biogramy. Aneks nr 1. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 95, 1994. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Dwór w Niwiskach. wuozprzemysl.pl. [dostęp 2022-04-17]. (pol.).
↑ W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 49.
↑ Halina Dudzińska. Biogramy. Aneks nr 1. „Rocznik Kolbuszowski”, s. 96, 1994. Regionalne Towarzystwo Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. ISSN 0860-4584. (pol.).
↑ ^a ^b Trześniowski 2010 ↓, s. 192.
↑ ^a ^b W gminie Niwiska 2011 ↓, s. 47.
↑ Skowroński 2000 ↓, s. 47.
↑ Trześniowski 2010 ↓, s. 194.

Bibliografia

W gminie Niwiska. Krosno: P.U.W Roksana, 2011. ISBN 978-83-7343-361-9.
Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2012. ISBN 978-837510-597-1.
red. Zbigniew Trześniowski: Ziemia kolbuszowska. Przewodnik. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2010. ISBN 978-83-61746-61-4.
Maciej Skowroński: Gmina Niwiska. Oficyna Wydawnicza „APLA”, 2000. ISBN 83-88065-43-2.