|
Cyjan (związek chemiczny)
 Ten artykuł dotyczy związku chemicznego. Zobacz też: kolor cyjan.
Cyjan
|
|
| Nazewnictwo
|
|
|
| Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
|
| PIN
|
oksalonitryl[1]
|
| inne
|
etanodinitryl[1]
|
| Inne nazwy i oznaczenia
|
| dicyjan, szczawionitryl, daw. dwucyjan, dwunitryl kwasu szczawiowego
|
|
| Ogólne informacje
|
| Wzór sumaryczny
|
C2N2
|
| Inne wzory
|
(CN)
2, N≡C−C≡N
|
| Masa molowa
|
52,03 g/mol
|
| Wygląd
|
bezbarwny gaz o zapachu gorzkich migdałów[2][3]
|
| Identyfikacja
|
| Numer CAS
|
460-19-5
|
| PubChem
|
9999
|
|
|
| InChI
|
InChI=1S/C2N2/c3-1-2-4
|
| InChIKey
|
JMANVNJQNLATNU-UHFFFAOYSA-N
|
|
| Właściwości
|
|
|
| Gęstość
|
0,9537 g/cm³ (−21 °C)[4]; ciecz
0,0023786 g/cm³ (0 °C, 1013 hPa)[2]; gaz
|
|
|
| Rozpuszczalność w wodzie
|
| rozpuszczalny[2][4]
|
| w innych rozpuszczalnikach
|
| rozpuszczalny w etanolu i eterze dietylowym[4]
|
|
|
| Temperatura topnienia
|
−27,83 °C[2][4]
|
| Temperatura wrzenia
|
−21,15 °C[2]
|
| Punkt potrójny
|
−27,8 °C[2]; 0,737 bar[2]
|
| Punkt krytyczny
|
124 °C[4]; 6,2 MPa[4]; 149 cm³/mol ≈ 0,349 g/cm³[4]
|
| logP
|
0,07[2][5]
|
| Prężność pary
|
4,88 bar (20 °C)[2]
6,5 bar (30 °C)[2]
11,5 bar (50 °C)[2]
|
|
|
|
|
|
| Podobne związki
|
| Podobne związki
|
cyjanowodór, diacetylen
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
|
|
|
Cyjan (stgr. κυάνεος – niebieski) – nieorganiczny związek chemiczny z grupy pseudohalogenów. Jest bezbarwnym, silnie trującym gazem o zapachu gorzkich migdałów[3].
Otrzymywanie
Poprzez ogrzewanie cyjanku rtęci(II), w wyniku czego (CN)
2 zmienia się w brunatnawe ciało stałe[3], „paracyjan” (jest on najprawdopodobniej produktem polimeryzacji cyjanu):
- Hg(CN)
2 → Hg + (CN)
2
Poprzez ogrzewanie mieszaniny Hg(CN)
2 i HgCl
2 (reakcja przebiega w niższej temperaturze niż dla czystego cyjanku i tworzy się mniej paracyjanu):
- Hg(CN)
2 + HgCl
2 → Hg
2Cl
2 + (CN)
2
Mieszając stężone roztwory siarczanu miedzi(II) z cyjankiem potasu. Wytrąca się żółty osad cyjanku miedzi(II) Cu(CN)
2, który rozkłada się na cyjanek miedzi(I) CuCN i (CN)
2:
- CuSO
4 + 2KCN → Cu(CN)
2 + K
2SO
4
- 2Cu(CN)
2 → 2CuCN + (CN)
2
Odwadniając szczawian amonu lub amid kwasu szczawiowego przy użyciu dekatlenku tetrafosforu:
- (CONH
2)
2 → (CN)
2 + 2H
2O
Właściwości
Spala się charakterystycznym niebieskim płomieniem o czerwonej otoczce[3]. Związek ten, ze względu na brak wodoru w cząsteczce ma bardzo wysoką temperaturę spalania w tlenie (około 4000 °C).
Ulega polimeryzacji do brunatnego ciała stałego, rozpuszczalnego w wodzie i etanolu. W zasadach dysproporcjonuje do jonów: cyjankowych (CN−
) i izocyjanianowych (OCN−
)[3].
Przypisy
- ↑ a b Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenclature of Organic Chemistry. IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013, wyd. 1, Royal Society of Chemistry, International Union of Pure and Applied Chemistry, 2014, s. 902, DOI: 10.1039/9781849733069, ISBN 978-0-85404-182-4 (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Oxalonitrile, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 38430 [dostęp 2017-02-07] (niem. • ang.).
- ↑ a b c d e Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 96, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b c d e f g CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3-130, 6-69, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
- ↑ a b c Cyanogen, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2017-02-07] (ang.).
- ↑ oxalonitrile, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2017-02-07] (ang.).
|
|
