Bojków (Gliwice)

Bojków
Dzielnica Gliwic
Ilustracja
Centrum Bojkowa z kościołem
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Gliwice

W granicach Gliwic

27.05.1975[1]

SIMC

0940016

Populacja (30.06.2018)
• liczba ludności


2 871[2]

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

44-141

Tablice rejestracyjne

SG

Położenie na mapie Gliwic
Położenie na mapie
50°14′57,56″N 18°40′50,18″E/50,249322 18,680606

Bojków (dawniej Szywałd, śl. Szywołd, Šywoud, niem. Schönwald, gwara szywałdzka Schewaude/Šẹwaldẹ) – dzielnica miasta Gliwice[3] od 1975 roku. W latach 1945–1954 siedziba gminy Bojków.

Informacje ogólne

Dzielnica jest położona w południowej części miasta i dzieli się na: Bojków Dolny, Bojków Środkowy i Bojków Górny.

Nazwa

Pierwsza zachowana informacja o nazwie miejscowości Scuenevalde pochodzi z 1263 roku, zaś z 1269 roku forma Sschönwald zbliżona do nazwy Schönwald używanej do 1947 roku, aż do wysiedlenia niemalże wszystkich rdzennych mieszkańców. Nazwa Schönwald oznacza „piękny las”.

Pierwsza polska nazwa wsi – Szywałd, będąca prostą adaptacją fonetyczną z gwary szywałdzkiej języka niemieckiego, była używana od niepamiętnych czasów przez polskojęzycznych mieszkańców okolicznych wsi[4]. Używana czasami nawet w naukowych publikacjach polskojęzyczna forma Szynwałd (z literacko-niemieckim „n”) zamiast tradycyjnej Szywałd, jest sztuczna i błędna.

Obecna nazwa Bojków, wprowadzona urzędowo w 1946 roku[5], pochodzi od udokumentowanego faktu założenia w średniowieczu wsi Schönwald w lesie zwanym Boycou (stąd Bojków). Genezę taką potwierdza zresztą typ morfologiczny Szywałdu, który jest wsią łanów leśnych (łańcuchówką)[6].

Historia

Szywałdzkie kobiety w uroczystych strojach na drodze do kościoła (Lata 20. XX wieku)
Przedwojenny herb Szywałdu
Bojków – Symboliczny grób ofiar masakry z 1945 roku
Tradycyjny dom ceglany i nowy budynek z 2020 przy ulicy Rolników
Kamienica przy ulicy Rolników
Dom kultury

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1263 roku. Wieś Schönwald była kolonią niemieckich osadników z Frankonii, sprowadzonych na Śląsk przez władający tym terenem (dokładniej: lasem) klasztor cysterski w Rudach. Mieszkańcy przez prawie 700 lat zachowali swoją odrębność kulturową, czemu sprzyjało m.in. zawieranie związków małżeńskich w ramach miejscowości, a nawet pomiędzy bliskimi krewnymi. Odrębność od sąsiadującej z Szywałdem większości słowiańskiej wyrażała się własną, archaiczną gwarą wywodzącą się z dialektu języka średnio-wysoko-niemieckiego, odmiennym budownictwem i zwyczajami (m.in. bardzo oryginalne obrzędy weselne) oraz strojem – strój kobiecy noszony był na co dzień aż do końca funkcjonowania społeczności w 1945 roku. W Szywałdzie istniała wielowiekowa tradycja hafciarska. Od 1920 roku we wsi działała Schönwalder Stickstube – izba hafciarska, której członkinie wykonały 17 tysięcy prac przeznaczonych na sprzedaż. Największą pracą hafciarską szywałdzianek była wykonana w 1944 roku kurtyna teatru miejskiego w Gliwicach, zniszczona przez Armię Czerwoną jeszcze przed spaleniem tego budynku.

Podczas Plebiscytu w 1921 roku ponad 99% mieszkańców Szywałdu opowiedziało się za przynależnością wsi do Niemiec. Po podziale Górnego Śląska w 1922 roku miejscowość pozostała w granicach Republiki Weimarskiej.

Szywałd do 1945 roku był regionalnym ewenementem kulturowym – jedyną w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym (Oberschlesisches Industriegebiet) autentyczną enklawą rzeczywiście niemieckiej społeczności wiejskiej (pozostałe obejmowały mieszczan i robotników, zazwyczaj przemieszane z ludnością słowiańskojęzyczną). Sprzyjało to podejmowaniu od końca XIX wieku etnograficznych, historycznych i językowych badań naukowych[7] oraz ożywionemu kolekcjonerstwu muzealnemu (np. do 1945 roku Górnośląskie Muzeum Krajowe w Bytomiu posiadało w zbiorach komplet strojów i ozdób ludowych oraz reprezentatywną kolekcję sprzętów gospodarskich i rzemiosła ludowego, jak również pokaźną dokumentację zwyczajów mieszkańców Szywałdu – do dziś w Muzeum Górnośląskim zachowała się jedynie część dokumentacji fotograficznej szywałdzkich obyczajów ludowych). Unikalność świetnie zachowanej niemieckiej kultury szywałdzian często wykorzystywano w propagandzie narodowej Republiki Weimarskiej i III Rzeszy. Pomimo silnego konserwatyzmu kulturowego, szywałdzianie przejęli niektóre tradycje słowiańskich sąsiadów, np. otaczali kultem wizerunek częstochowskiej Czarnej Madonny, odbywając pielgrzymki do Sanktuarium Jasnogórskiego w Częstochowie.

W styczniu 1945 roku, tuż przed wkroczeniem do wsi Armii Czerwonej, administracja niemiecka zarządziła ewakuację ludności, początkowo do Austrii, a następnie do zachodniej części Niemiec, jednak część szywałdzian pozostała we wsi. Wojsko niemieckie wycofało się 24 stycznia 1945 roku. Wkraczająca w nocy z 26 na 27 stycznia 1945 roku do Szywałdu Armia Czerwona, podobnie jak w pobliskich Przyszowicach, zamordowała tu około 120 mieszkańców, w tym ks. Edgara Wolfa (pamiątką po tej tragedii jest symboliczny grób z 1996 na bojkowskim cmentarzu)[8]. Czerwonoarmiści dopuścili się też licznych aktów przemocy w stosunku do mieszkańców (gwałtów na kobietach, rabunków) i spaliła blisko sto budynków mieszkalnych. Pozostałą w Szywałdzie i wracającą z głębi Niemiec rdzenną ludność wysiedlono w trzech etapach: 16 października 1945 roku, w lipcu 1946 i maju 1947 roku. Spośród rodzimych mieszkańców na miejscu zdołały pozostać trzy młode kobiety, które wyszły za mąż za polskich osadników i w ten sposób uniknęły wysiedlenia.

Zaraz po przejęciu wsi przez władze polskie powrócono do spolszczonej fonetycznie formy Szywałd, używanej od dawna przez słowiańskojęzycznych mieszkańców okolicznych wsi. Wieś została zasiedlona przez przesiedleńców z okolic Olkusza oraz ze wsi Załoźce (woj. tarnopolskie). Stosunki pomiędzy pozostającymi jeszcze na miejscu niemieckimi szywałdzianami a nowo przybyłymi przesiedleńcami (bojkowianami) były złe i doznawali oni od osadników wielu szykan.

Nowi mieszkańcy przejęli gospodarstwa po wysiedlonych szywałdzianach i odbudowali spalone przez Rosjan, rozpoczynając zupełnie nową epokę w dziejach wsi. Zmianę tę symbolicznie podkreśliła w 1946 roku zmiana nazwy Szywałdu na Bojków. W 1975 roku polski Bojków przyłączono do Gliwic.

Edukacja

Szkoły podstawowe:

Kościoły i kaplice

Kościoły rzymskokatolickie:

Kaplice:

  • Kaplica św. Jana Nepomucena
  • Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej

Sport

Kluby sportowe:

  • KS Bojków Gliwice – klub piłkarski, grający obecnie w B-klasie

Transport

Przez wschodnią część dzielnicy przebiega autostrada A1. Przy granicy z dzielnicą przebiega autostrada A4 i znajduje się węzeł drogowy Bojków, łączący autostradę z drogą krajową nr 78.

Przypisy

  1. Dz.U. 1975 nr 15, poz. 87.
  2. Urząd Miejski w Gliwicach: Raport o stanie miasta Gliwice za okres 2014–30.06.2018. [dostęp 2018-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-21)]. (pol.).
  3. BiP Urząd Miejski w Gliwicach. [dostęp 2017-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-28)].
  4. Konstanty Prus: Spis miejscowości polskiego Śląska Górnego. Bytom 1920, s. 75.
  5. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 roku (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  6. Herbert Schlenger: Formen ländlicher Siedlungen in Schlesien. Breslau 1930, s. 238.
  7. M. in.: Konrad Gusinde: Eine vergessene deutsche Sprachinsel im polnischen Oberschlesien. Breslau 1911; Konrad Gusinde: Beiträge zur Volkskunde und Geschichte eines deutschen Dorfes im polnischen Oberschlesien. Breslau 1912.
  8. Leszek Adamczewski Na dno szybu. Od Oberschlesien do Górnego Śląska, s. 221

Bibliografia

Joanna Oczko, Bożena Kubit: Schönwald: wieś z przeszłości = Ein Dorf aus der Vergangenheit. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2013. ISBN 978-83-89856-58-6.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Первая страница трактата Аристотеля «О Небе» — одного из влиятельнейших сочинений по натуральной философии в истории Натурфилосо́фия, натуральная философия (от лат. natura — «природа» и др.-греч. φιλοσοφία, дословно — «любомудрие; любовь к мудрости») — историч�...

 

Estimate of total change in velocity of a space mission Delta-v in feet per second, and fuel requirements for a typical Apollo Lunar Landing mission. In astrodynamics and aerospace, a delta-v budget is an estimate of the total change in velocity (delta-v) required for a space mission. It is calculated as the sum of the delta-v required to perform each propulsive maneuver needed during the mission. As input to the Tsiolkovsky rocket equation, it determines how much propellant is required for a...

 

Negara Mahdiالدولة المهدية Al-Daulah al-Mahdiyah1885–1899 Salah satu bendera gerakan Mahdi; yang lainnya, seperti Bendera Hitam, juga digunakanBatas ekstrem wilayah yang dikuasai kaum Mahdi (wilayah yang dikelilingi garis putus-putus; 1891)StatusNegara tidak diakuiIbu kotaOmdurmanBahasa yang umum digunakanArab dan Bahasa-bahasa Sudan lainnyaAgama Islam SunniPemerintahanNegara IslamMahdi • 1881–1885 Muhammad Ahmad Khalifah • 1885–1899 Abdullah bi...

French castle Fort de JouxChâteau de JouxPart of Maginot lineLa Cluse-et-MijouxNear Pontarlier in FranceThe Fort de JouxFort de JouxCoordinates46°52′21″N 6°22′27″E / 46.8725°N 6.3742°E / 46.8725; 6.3742[1]TypeCastle, fortSite informationOwnerCommunauté de communes du LarmontOpen tothe publicYes (tours, events)Websitewww.chateaudejoux.comSite historyBuilt11th centuryBuilt byLords of Joux, Dukes of Burgundy, Charles Quint, Vauban...

 

Cet article est une ébauche concernant le sport et l’Asie. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations du projet sport. Jeux de l'Extrême-Orient Généralités Sport Athlétisme Création Manille 1913 Disparition Osaka 1938 (annulés) Organisateur(s) Far Eastern Athletic Association Éditions 10 Nations Extrême-Orient Disciplines 9 Épreuves 1 Statut des participants amateur (homme) modifier Les Jeux de l’Extrême-Orient (Far Ea...

 

JungmädelbundSingkatanJMStatusDibubarkan, ilegalTipeOrganisasi pemudiWilayah layanan Jerman NaziOrganisasi indukLiga Putri JermanAfiliasiPemuda Hitler Jungmädelbund (Jerman untuk Liga Putri Muda) adalah cabang dari Pemuda Hitler bagi para putri yang berusia antara 10 dan 14 tahun. Kelompok tersebut disebut Jungmädelbund dalam bahasa Jerman, dan umum disingkat dalam tulisan-tulisan periodik dan sejarah kontemporer menjadi JM. Sumber Chris Crawford. Bund Deutscher Maedel: A Historical Resear...

British sitcom My Wife Next DoorGenreBritish sitcomCreated byBrian ClemensWritten byRichard WaringStarringJohn AldertonHannah GordonComposerDennis WilsonCountry of originUnited KingdomOriginal languageEnglishNo. of series1No. of episodes13Original releaseNetworkBBC1Release19 September (1972-09-19) –12 December 1972 (1972-12-12) My Wife Next Door is a British sitcom created by Brian Clemens and written by Richard Waring. It was shown on BBC1 in 1972, and ran for 13 episodes. T...

 

Leedsichthys, a giant Jurassic pachycormid This list of prehistoric bony fish is an attempt to create a comprehensive listing of all genera from the fossil record that have ever been considered to be bony fish (class Osteichthyes), excluding purely vernacular terms. The list includes all commonly accepted genera, but also genera that are now considered invalid, doubtful (nomina dubia), or were not formally published (nomina nuda), as well as junior synonyms of more established names, and gen...

 

Common human disease caused by a group of viruses This article is about viral disease. For the chemotherapy-induced condition, see Chemotherapy-induced acral erythema. For the animal disease, see Foot-and-mouth disease. Medical conditionHand, foot, and mouth diseaseOther namesEnteroviral vesicular stomatitis with exanthemSmall reddish spots and bumps around mouth in HFMDSpecialtyInfectious diseaseSymptomsFever, flat discolored spots or bumps that may blister[1][2]Complications...

Hillary Janssens Nazionalità  Canada Canottaggio Specialità 2 senza, 4 senza, Otto Squadra UBC Thunderbirds Vancouver CarrieraNazionale CanadaPalmarès Competizione Ori Argenti Bronzi Giochi olimpici 0 0 1 Mondiali 1 1 1 Mondiali U23 1 1 1 Per maggiori dettagli vedi qui Statistiche aggiornate al 13 settembre 2023 Modifica dati su Wikidata · Manuale Hillary Janssens (Surrey, 21 luglio 1994) è una canottiera canadese, campionessa olimpica nell'otto a Tokyo 2020.[1] In...

 

Halaman ini memuat daftar peluru kendali udara ke udara. Daftar ini mungkin belumlah lengkap. MBDA Meteor Beyond Visual Range Air-to-Air Missile. SD-10A dengan JF-17 dalam Farnborough International Airshow 2010. PL-12 (PiLi-12, 霹雳-12), juga disebut SD-10 (ShanDian-10, 闪电-10), adalah peluru kendali udara ke udara berpandu radar yang dikembangkan China's Luoyang Electro-Optical Technology Development Center. Brasil Mectron MAA-1 Piranha - jarak pendek berpandu inframerah. Prancis Matra ...

 

Duta Besar Montenegro untuk IndonesiaPetahanaDarko Pajovicsejak 2019Situs webwww.gov.me/en/diplomatic-missions/embassies-and-consulates-of-montenegro/indonesia Berikut adalah daftar duta besar Montenegro untuk Republik Indonesia. Nama Kredensial Selesai tugas Ref. Branko Perovic 18 Desember 2014 [1][cat. 1] Darko Pajovic 20 November 2019 Petahana [2][cat. 1] Catatan ^ a b Berkedudukan di Beijing. Lihat pula Daftar Duta Besar Indonesia untuk Montenegro Daft...

Species of fish Siganus virgatus Conservation status Least Concern  (IUCN 3.1)[1] Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Actinopterygii Order: Perciformes Family: Siganidae Genus: Siganus Species: S. virgatus Binomial name Siganus virgatus(Valenciennes, 1835) Synonyms[2] Amphacanthus virgatus Valenciennes, 1835 Teuthis virgata (Valenciennes, 1835) Amphacanthus notostictus Richardson, 1843 Siganus notostictus (Richardson,...

 

American not-for-profit corporation MITRE redirects here. For other uses, see Mitre (disambiguation). The MITRE CorporationCompany typeNot-for-profit corporationFounded1958; 66 years ago (1958)HeadquartersBedford, Massachusetts and McLean, Virginia, United StatesKey peopleJason Providakes(President and Chief executive officer)Rodney E. Slater(Chairman)RevenueUS$2.2 billion (2022)[1]Number of employees9,000+ (2022)[1]Websitewww.mitre.org The Mitre Corporation ...

 

Mandela-SubiacoStati attraversati Italia InizioMandela FineSubiaco Attivazione1901 Soppressione1933 Precedenti gestoriSocietà anonima per la Ferrovia Mandela-Subiaco Lunghezza23 km Scartamento1435 mm Elettrificazioneno Ferrovie Modifica dati su Wikidata · Manuale La ferrovia Mandela-Subiaco era una ferrovia privata a scartamento ordinario del Lazio che collegava Subiaco e i centri circonvicini alla ferrovia Roma-Sulmona-Pescara nella stazione di Mandela-Sambuci. Indice 1...

Live Tour 2011: DejavuVideo karya Koda KumiDirilis8 Februari 2012Direkam2011GenrePop, R&B, J-pop, dance-popLabelRhythm ZoneProduserKoda KumiKronologi Koda Kumi 10th Anniversary: Fantasia in Tokyo Dome(2011)10th Anniversary: Fantasia in Tokyo Dome2011 Live Tour 2011: Dejavu (2012) Premium Night: Love & Songs(2013)Premium Night: Love & Songs2013 Live Tour 2011: Dejavu (ditulis sebagai LIVE TOUR 2011 ~Dejavu~) adalah DVD panggung kesepuluh karya penyanyi-penulis lagu Jepang Koda ...

 

AlabamaWine regionOfficial nameState of AlabamaTypeU.S. stateYear established1819; 205 years ago (1819)CountryUnited StatesTotal area52,419 square miles (135,765 km2)Grapes producedCabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Chambourcin, Chardonel, Chardonnay, Colombard, Merlot, Muscadine, Norton/Cynthiana, Vidal blanc[1]No. of wineries15[1][2] The wine industry in the U.S. state of Alabama received a boost in 2002 when agricultural reforms lifted restr...

 

For the Fayetteville-Springdale-Rogers Metropolitan Area, see Northwest Arkansas. City in Arkansas, United StatesSpringdale, ArkansasCity Clockwise from top: Spring Creek runs through Turnbow Park, the Shiloh Museum of Ozark History, Northwest Arkansas Naturals play at Arvest Ballpark, historic commercial center of Springdale, Emma Avenue, the Tyson Foods World Headquarters, and Old Springdale High School SealNickname: The Poultry Capital Of The World[1][2]Location of Spr...

Off-road motorsport Mudding redirects here. For the online text-based games, see Mud (disambiguation). This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Mud bogging – news · n...

 

  Grand Prix Malaysia 2017Detail lombaLomba ke 17 dari 18Grand Prix Sepeda Motor musim 2017Tanggal29 Oktober 2017Nama resmiShell Malaysia Motorcycle Grand Prix[1]LokasiSepang International Circuit, Sepang, MalaysiaSirkuitFasilitas balapan permanen5.543 km (3.444 mi)MotoGPPole positionPembalap Dani Pedrosa HondaCatatan waktu 1:59.212 Putaran tercepatPembalap Andrea Dovizioso DucatiCatatan waktu 2:13.084 di lap 13 PodiumPertama Andrea Dovizioso DucatiKedua Jorge Lore...