Apatyt

Apatyt
Ilustracja
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

Ca5[(F,Cl,OH)(PO4)3][1]:

Twardość w skali Mohsa

5

Przełam

nierówny, muszlowy

Łupliwość

wyraźna wg {0001}[2]

Pokrój kryształu

słupowy, igiełkowy, tabliczkowy[2]

Układ krystalograficzny

układ heksagonalny

Właściwości mechaniczne

kruchy[2]

Gęstość

3,16–3,23 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

bezbarwny[1], różnobarwny lub przezroczysty[1]

Rysa

biała

Połysk

szklisty, tłusty[2]

Współczynnik załamania

1,631–1,646 jednoosiowy[2]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Apatyt (gr. apatao = „oszukiwać, zwodzić, łudzić”, gdyż często bywa mylony z innymi minerałami) – minerał z gromady fosforanów. Należy do minerałów szeroko rozpowszechnionych występujących we wszystkich typach skał.

Charakterystyka

Właściwości

Tworzy kryształy sześcioboczne, o pokroju słupkowym, igiełkowym lub tabliczkowym. Często występuje w formie skupień zbitych, masywne, ziarnistych, nerkowatych, skorupowych; konkrecje. Jest kruchy, przezroczysty lub przeświecający, wykazuje fluorescencję białą, zieloną, niebieską, pomarańczową i żółtawą. Jest izostrukturalny z mimetezytem, piromorfitem, wanadynitem.

Posiada słabą dyspersję wynoszącą 0,013 oraz wykazuje dwójłomność na poziomie 0,002[3].

Stosunkowo twardy, daje się zarysować szkłem, stalą zwykłą oraz stalą narzędziową.

Występowanie

Krystaliczny apatyt występuje prawie we wszystkich skałach magmowych. Duże koncentracje apatytu znajdują się w pewnych partiach rud magnetytowych. Apatyt jest częstym składnikiem pegmatytów. Najładniejsze okazy spotykane są w druzach jako szczotki krystaliczne oraz w pustkach skał wulkanicznych. Szczególnie duże okazy występują w Kanadzie (do 70 cm długości) i USA (do 25 cm). Największy oszlifowany apatyt ma masę 147 kg (pochodzi z Kenii, jest żółtozielony).

Miejsca występowania:

  • Na świecie: Niemcy, Szwajcaria, Meksyk, Kanada, Brazylia, Birma, Sri Lanka, Boliwia, Algieria, Kenia, Tanzania, Republika Południowej Afryki, Hiszpania, Finlandia, Portugalia, Rosja (Półwysep Kolski).

Zastosowanie

  • źródło otrzymywania fosforu (do produkcji nawozów sztucznych, zapałek, produkcji kwasu fosforowego)[1]
  • czyste i ładnie zabarwione kryształy stosowane są w jubilerstwie (nadaje się im szlif fasetkowy i kaboszonowy)
  • główny nieorganiczny składnik tkanek zębowych (szkliwa, zębiny i cementu) oraz kości.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 39, ISBN 83-7183-240-0.
  2. ↑ a b c d e Eligiusz Szełęg, Minerały i skały Polski, Multico Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 168, ISBN 978-83-7073-816-7.
  3. ↑ Apatite [online], National Gem Lab, 2 marca 2017 [dostęp 2024-12-26] (ang.).

Bibliografia

  • Michał Sachanbiński: Vademecum zbieracza kamieni szlachetnych i ozdobnych. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1984. ISBN 83-220-0199-1.

Linki zewnętrzne