Alda urodziła się w 1933 r. w Mediolanie jak córka urzędnika Nemo Merini i gospodyni domowej Emilii Painelli. Dziadek jej ojca Giovanni pochodził z Brunate i był najstarszym synem hrabiego Como. Został wydziedziczony za małżeństwo z chłopką Maddaleną Baserga. Alda miała dwójkę rodzeństwa, siostrę Anne i brata Ezio[1]. W 1947 r. Merini trafiła na miesiąca do kliniki Villa Turro w Mediolanie, gdzie zdiagnozowano u niej zaburzenie afektywne dwubiegunowe. Uczyła się w szkole zawodowej Scuola Professionale Femminile L. Mantegazza. Starała się o przyjęcie do liceum, ale nie zdała egzaminu z języka włoskiego. Jedna z jej nauczycielek dostrzegła talent 16-letniej wówczas dziewczyny i pokazała jej wiersze krytykowi literackiemu Giacinto Spagnoletti, który stał się jego przewodnikiem[2][3].
9 sierpnia 1953 r. poślubiła Ettore Carnitiego, właściciela sieci piekarni w Mediolanie, z którym miała czworo dzieci. W latach 1964–1978 przebywała w kilku szpitalach psychiatrycznych. W ciągu całego życia spędziła w nich prawie 20 lat. Została poddana 37 razy elektrowstrząsom[4]. W międzyczasie, na przepustkach, zdążyła urodzić cztery córki, które zostały oddane do rodzin zastępczych. Ostatecznie ze szpitala-więzienia uwolniła ją ustawa z 1978 r., zakazująca przetrzymywania pacjentów w takich ośrodkach wbrew ich woli[3][4]. W 1981 r. zmarł jej mąż. Dwa lata później poślubiła wieloletniego przyjaciela, poetę i lekarza z Taranto, Michela Pierri. W 1986 r. wróciła do Mediolanu. Zmarła 1 listopada 2009 r. w szpitalu San Paolo w Mediolanie. Została pochowana na cmentarzu monumentalnym w Mediolanie (Cimitero monumentale di Milano).[2][5].
Alda została uhonorowana nadaniem jej imieniem i nazwiskiem nazwy ulicy na mediolańskim przedmieściu Rozzano[6].
Twórczość
Alda Merini była jednym z najbardziej płodnych twórców współczesnej poezji i zmysłem aforystycznym. U schyłku życia stała się najczęściej czytaną z włoskich poetów, docenianą i znajdującą się w centrum życia kulturalnego. Za swoją twórczość otrzymała wiele prestiżowy nagród krajowych i międzynarodowych[5][7]. Erotyzm i wiara przeżywana w kategoriach paradoksu, doświadczenie samotności i choroby, lęk, to, obok wątku autotematycznego, główne zagadnienia jej twórczości[8]. Odkryta została dość późno przez szeroką publiczność po latach milczenia. Była wysoko ceniona przez krytyków i autorów takich jak Salvatore Quasimodo, Pier Paolo Pasolini, Giovanni Raboni, Giorgio Manganelli czy Maria Corti. Jest zaliczana do najważniejszych i najbardziej wymownych głosów w XX w[4][5][9]. Była zgłaszana do Nobla, porównywana z Wisławą Szymborską[3].
Miejsce pochówku Aldy Merini na Cimitero monumentale di Milano
Zadebiutowała w 1951 r., w wieku 16 lat, w antologii Poetki XX wieku, której redaktorem był Vanni Scheiwiller. Wiersze Aldy zostały uwzględnione za namową Eugenia Montalego, późniejszego laureata Nagrody Nobla (z 1975 roku)[3][4]. W 1953 r. wydała swój pierwszy tom wierszy La presenza di Orfeo (Obecność Orfeusza), który zostaje przetłumaczony na angielski i wydany w USA. W 1955 r. opublikowała swój drugi zbiór wierszy, Paura di Dio, który zawierał wiersze napisane między 1947 a 1953 rokiem oraz trzeci Nozze romane. W 1958 w antologii liryki włoskiej uwzględnia ją Salvatore Quasimodo, noblista z 1959 r. Najbardziej płodnym okresem był okres od lat 80. XX w., po przerwie spowodowanej pobytem w zakładzie psychiatryczny. W 1986 r. wydała swoją pierwszą pracę prozą L’altra verità. Diario di una diversa[3]. Zawarła w niej informacje o pobycie w szpitalu Villa Fiorita w Affori na przedmieściu Mediolanu[3].
W 2019 r. ukazało się pierwsze wydania zbioru poezji Aldy Merini w języku polskim, w przekładzie Jarosława Mikołajewskiego Ziemia Święta | La Terra Santa[9].
Wybrana twórczość
Poezja
La presenza di Orfeo, 1953
Paura di Dio, 1955
Nozze romane, 1955
Tu sei Pietro, 1962
La presenza di Orfeo (Scheiwiller 1993, die Ausgabe enthält alle vier zuvor genannten Werke)
La Terra Santa, 1984
Testamento, 1988
Vuoto d’amore, 1991
Ballate non pagate, 1995
Fiore di poesia, 1998
Superba è la notte, 2000
L’anima innamorata, 2000
Corpo d’amore, Un incontro con Gesù, 2001
Magnificat. Un incontro con Maria, 2002
Poema di Pasqua, 2003
La carne degli Angeli, 2003
Più bella della poesia è stata la mia vita, 2003
Clinica dell’abbandono, 2004
Proza
L’altra verità. Diario di una diversa, 1986
Delirio amoroso, 1989
Il tormento delle figure, 1990
Le parole di Alda Merini, 1991
La pazza della porta accanto, 1995
La vita facile, 1996
Lettere a un racconto. Prose lunghe e brevi, 1998
Il ladro Giuseppe. Racconti degli anni Sessanta, 1999
Galeria
Alda Merini z włoskim pisarzem Aldo Busi
Alda Merini z Vanni Scheiwiller, Enrico Baj i Alain Elkann
