Adam Miler na zdjęciu wykonanym w 1943 w Budapeszcie
Adam Miler[a] urodził się 11 września 1922 w Nowym Mieście jako syn Bronisława i Anieli[1][2][3][4]. Był wnukiem szewców: jednego – Marcelego oraz drugiego – Filipa, przybyłego do powyższego miasta z obszaru austriackiego, żonatego z Zofią Ekiert[2]. Profesję tę przejął także jego ojciec, będący radnym i burmistrzem rodzinnego miasta[2].
Ukończył naukę w szkole powszechnej po czym podjął kształcenie w Szkole Kupieckiej w Przemyślu[2]. Przed 1939 przeszedł przeszkolenie wojskowe w organizacji „Strzelec”[1][2]. W obliczu zagrożenia wybuchem konfliktu zbrojnego w sierpniu 1939 został zmobilizowany do Wojska Polskiego[1][2]. Otrzymał polecenie służby przy torach kolejowych w okolicy Przemyśla[1][2]. Po wybuchu II wojny światowej podczas walk obronnych służył do 10 września, gdy Niemcy wkroczyli na tamtejsze tereny[1][2]. Następnie został zaangażowany do konwojowania archiwum i zmierzał w stronę Halicza[1][2]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 wraz z konwojem był w rejonie bombardowania oraz brał udział w potyczce z Ukraińcami[1][2]. Po przekroczeniu granicy na Przełęczy Wyszkowskiej wraz z innymi żołnierzami został rozbrojony i internowany na obszarze Węgier[1][2][3]. Następnie przebywał krótkotrwale w koszarach w Chust, po czym został przewieziony do obozu dla internowanych wojskowych w Nagykanizsa[1][2]. W obozie skupiającym około 5000 polskich wojskowych służył jako ordynans kpt. Stanisława Skoczyka i Kazimierza Żulińskiego (wnuk Romana)[1][2]. W czasie internowania przekazał przybyłemu kurierowi Julianowi Rudakowi listę Polaków w wieku szkolnych[1].
W obozie dla wojskowych przebywał do marca 1940, po czym w grupie młodocianych został przeniesiony do obozu dla cywilów, stamtąd został skierowany przez dowódcę obozu w czerwcu 1940 do Somogyszentimre, a we wrześniu 1940 do polskiej szkoły w Zamárdi nad Balatonem[1][2]. Tam zdał maturę w 1942[1][2][3]. Pod koniec tego roku podjął studia na Wydziale Mechanicznym (wzgl. Maszynowym) Politechniki w Budapeszcie[1][2]. Studiował tam przez dwa lata[2][3]. W tym okresie został zaprzysiężony do Armii Krajowej w strukturze Podokręgu Południe Budapeszt w ramach bazy „Romek” i przyjął pseudonim „W”[1][2]. Był członkiem tajnej Szkoły Podchorążych AK, wykonywał zadania w zakresie obserwacji i infiltracji Niemców oraz członków organizacji strzałokrzyżowców[1][2]. Po wkroczenia Niemców do Budapesztu i wobec zagrożenia aresztowaniem w marcu 1944 porzucił studia i wyjechał pociągiem do Balatonboglár[1][2]. Obawiając się nadal zatrzymania, następnie ukrywał się w pobliskiej wsi do grudnia 1944 czyli do czasu nadejścia wojsk sowieckich[1][2]. Po zgłoszeniu się do Komitetu Repatriacyjnego został skierowany do obozu przejściowego, po czym mógł powrócić do Polski[1].
Przebywał w Krakowie, a w 1945 zamieszkał w Zagórzu, gdzie już przebywała jego matka[1][2][3]. Początkowo był uznawany przez władze Polski Ludowej za reakcjonistę[1]. Potem został członkiem PPS i wykonywał płatne obowiązki protokolanta partyjnego[2]. Później podjął stałą pracę na stanowisku księgowego w Urzędzie Gminy Szczawne z siedzibą w Zagórzu[1][2]. Był zatrudniony w zarządzie gminnym w Zagórzu i w Wydziale Powiatowym w Sanoku, gdzie był rachmistrzem[2][3]. 19 lipca 1951 został mianowany na funkcję sekretarza Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku[5]. Następnie, po zdymisjonowaniu Józefa Dąbrowskiego, 31 stycznia 1952 został wybrany jego następcą na stanowisku przewodniczącego Prezydium MRN w Sanoku[2]. Funkcję pełnił do czasu swojej rezygnacji w grudniu 1954[6][2][5][3]. Równolegle, od 1952 pełnił funkcję przewodniczącego nowo utworzonego przy MRN Kolegium Karno-Orzekającego[7], a od 13 kwietnia 1954 zastępcy przewodniczącego[8]. Według Władysława Stachowicza posadę przewodniczącego Prezydium MRN w Sanoku piastował prawdopodobnie do lipca lub sierpnia 1954[9], a wkrótce potem (wrzesień 1954) był już dyrektorem Miejskiego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego[9]. Po wyborach z grudnia 1954 został drugim zastępcą przewodniczącego KKO[10]. W wyborach w 1958 uzyskał mandat radnego MRN w Sanoku, wszedł w skład Prezydium MRN oraz został sekretarzem Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej[11]. Według stanu z 1958 był członkiem Zarządu Społecznego Powiatowego Domu Kultury w Sanoku[12]. W latach 70. był rencistą z Wojewódzkiego Zarządu Inwestycji Rolniczych (WZIR)[13].
Nagrobek rodzinny Adama Millera
Na początku lat 90. usiłował udokumentować swoją działalność w AK podczas wojny, a w uwiarygodnieniu tego wsparł go wspomniany wyżej Julian Rudak[1]. Został członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej[1].
Zmarł 29 października 2019, a 4 listopada 2019 urna z jego prochami została pochowana na Nowym Cmentarzu w Zagórzu.
↑W niektórych publikacjach pojawiały się inne formy zapisu nazwiska: „Miller” (Sanok. Dzieje miasta) oraz jako alternatywa „Müller” (Władysław Stachowicz w: „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej” nr 8 / 2008). Sam zainteresowany podpisywał się jako „Miler” Paweł Miler. Opinie. Potrzebny remont. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 16 (487), s. 6, 1-10 czerwca 1989.. Taka forma została też wydrukowana na klepsydrze zawiadamiającej o śmierci Adama Milera oraz umieszczona w inskrypcji na jego grobowcu.
Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 131-320, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
Franciszek Oberc. Burmistrzowie Sanoka (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, naczelnicy). „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 339-350, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
,_Adam_Miler.jpg)
.jpg)
a_02.jpg)
