PROFILPELAJAR.COM

Świątynia Prozerpiny
*Tempju ta' Proserpina*
Państwo	Malta
Miejscowość	Mtarfa
Wyznanie
Rodzaj	świątynia rzymska
	Historia
Data budowy	nieznana
Data zburzenia	nieznana, ruiny usunięto w XVII–XVIII wieku
	Dane świątyni
Styl	antyczny rzymski
Budulec	marmur
Stan obecny	zburzona
	Położenie na mapie Malty Świątynia Prozerpiny
	Położenie na mapie Morza Śródziemnego Świątynia Prozerpiny
	35°53′29,6″N 14°24′04,6″E/35,891556 14,401278

Świątynia Prozerpiny^[a] (malt. Tempju ta' Proserpina, ang. Temple of Proserpina, Temple of Proserpine) – była to rzymska świątynia w Mtarfie na Malcie, miejscu, które pierwotnie było przedmieściem poza murami starożytnej Melite. Świątynia była poświęcona Prozerpinie, bogini podziemia i odnowienia. Data jej budowy jest nieznana, lecz była ona odrestaurowana w I wieku p.n.e. lub n.e. Ruiny świątyni zostały odkryte w roku 1613, i większość jej marmurowych bloków została później użyta do dekorowania różnych budynków, w tym Auberge d'Italie oraz Castellanii w Valletcie. Jedynie kilka fragmentów przetrwało do dzisiaj.

Historia i architektura

Jedynym epigraficznym dowodem na istnienie świątyni jest inskrypcja Chrestiona, odkryta w ruinach w roku 1613. Mówi ona, że świątynia była już stara i za panowania cesarza Oktawiana Augusta w I wieku p.n.e. lub n.e.^[2] została odnowiona przez Chrestiona, prokuratora wysp maltańskich^[3]. Inskrypcja ta jest najwcześniejszym znanym łacińskim tekstem znalezionym na Malcie^[4]. Głosi on:

CHRESTION AVG. L PROC
INSVLARVM MELIT. ET GAVL
COLVMNAS CVM FASTIDIIS
ET PARIETIBVS TEMPLI DEÆ
PROSERPINÆ VETVSTATE
RVINAM IMMINIENTIBVS
................... RES
TITVIT SIMVL ET PILAM
INAVRAVIT.

(co znaczy: Chrestion, wyzwoleniec Augusta, prokurator wysp Melite i Gaulos, naprawił kolumny wraz z dachem i ścianami świątyni bogini Prozerpiny, która z biegiem lat groziła upadkiem, [...] on również pozłocił filar.)^[5]

Świątynia wybudowana została z marmuru, miała kolumny w stylu korynckim^[6].

Odnalezienie pozostałości i destrukcja

Ostatecznie na miejscu świątyni zbudowana została kaplica dedykowana św. Mikołajowi. W roku 1613, podczas kopania dołu na fundamenty statuy świętego obok kaplicy, znaleziono wiele dużych bloków marmuru ze świątyni, a także filarów, gzymsów, kapiteli oraz rzeźbionych płyt, w tym inskrypcję Chrestiona. Wymieniona kaplica już nie istnieje, jedyną jej pozostałością jest statua św. Mikołaja, stojąca na miejscu świątyni^[6]^[7].

Odnalezienie świątyni zostało zanotowane przez Giovanniego Abelę w jego książce z roku 1647 Della Descrizione di Malta Isola nel Mare Siciliano con le sue Antichità, ed Altre Notizie^[8]^[9].

Niektóre z marmurów użytych na fasadach Auberge d'Italie (1680.) oraz Castellanii (1757–60) w Valletcie zabrane zostały z ruin świątyni Prozerpiny.

W następnych stuleciach większość pozostałości świątyni użytych zostało przy budowie nowych budynków. W latach 80. XVII wieku marmurowe bloki wykorzystano do wykonania z nich ozdobnej tarczy herbowej Gregorio Carafy ponad głównym wejściem do Auberge d'Italie w Valletcie^[10]^[11]. Fasada Castellanii, zbudowanej w późnych latach 50. XVIII wieku, również zawiera marmury zabrane z ruin świątyni Prozerpiny^[6].

Świątynia była w XIX wieku bardzo często odwiedzanym miejscem przez prawie wszystkich archeologów na wyspach^[12]. W swojej A hand book, or guide, for strangers visiting Malta z roku 1839, Thomas MacGill wspomina, że "żadne ślady [świątyni] nie pozostały ponad ziemią", lecz kilka jej fragmentów można znaleźć w National Library of Malta w Valletcie^[13].

Archeolog Antonio Annetto Caruana oglądał w roku 1882 miejsce, gdzie stała świątynia, i nie znalazł żadnych jej śladów poza kilkoma otworami, wykutymi w skalnym podłożu. Zanotował, że pewna ilość głowic kolumn, filarów i gzymsów została złożona na placu przed katedrą w Mdinie, a inne pozostałości można znaleźć w prywatnej kolekcji Sant Fourniera^[6].

Dziś zachowanych jest jedynie kilka fragmentów ze świątyni. Jest to karbowany marmurowy słup kolumny oraz część gzymsu^[14]. Z oryginalnej inskrypcji Chrestiona przetrwało jedynie kilka potłuczonych fragmentów^[15].

Zobacz też

Świątynia Apollina w Melite

Uwagi

↑ Niektóre teorie sugerują, że była to grecka świątynia poświęcona Persefonie, greckiemu odpowiednikowi rzymskiej bogini Prozerpiny. Istnieją dwie teorie: świątynia została ulokowana poza Melite (rzymskim miastem), ponieważ była grecka, a nie rzymska; oraz druga mówiąca, że stała w pobliskim miasteczku Mtarfa, ponieważ była tam świątynia Zeusa. W mitologii greckiej Persefona była córką Zeusa. Jednakże odnowione marmury odnoszą się do świątyni Prozerpiny, nie zaś Persefony.^[1].