Emboscada

Legissètz un «bon article».

L'emboscada es una tactica militara que consistís a escondre sei fòrças per atacar per suspresa una tropa enemiga dins un endrech prealablament chausit. Relativament simpla d'organizar, es una tactica que son usatge es atestat dempuei l'Antiquitat dins mai d'una region. D'efiech, permet sovent d'infligir de pèrdas importantas a l'adversari en combinant d'avantatges ofensius, coma la suspresa e la poissança de fuòc, e defensius coma una bòna proteccion iniciala. De mai, pòu èsser adoptada tant dins un contèxte de defensa (per redurre la fòrça d'un enemic tròp nombrós) que d'ofensiva (per arrestar de renfòrç mandats sus una posicion atacada). L'emboscada fa donc totjorn partida de l'art de la guèrra modèrne.

L'emboscada es una tactica, probablament eissida dei tecnicas de caça, que son existéncia es atestada tre l'Antiquitat. Per exemple, es presenta dins lei racòntes d'Omèr sus la Guèrra de Tròia. Èra fòrça utilizada per lei pòbles nomadas de l'estèpa que podián aprofichar la mobilitat de sa cavalariá per atraire l'enemic dins un endrech favorable a sa destruccion per una emboscada. Pasmens, foguèt adaptada per mai d'un pòble e plusors batalhas famosas de l'istòria militara son d'emboscadas ben realizadas coma la batalha de la Trebia (217 avC), la batalha de Teutoborg (9 apC) ò la batalha de Manzikert (1071). Uei, l'emboscada es una tactica frequentament utilizada, especialament dins lei conflictes dichs asimetrics car permet a la guerilha d'atacar pus aisament d'unitats regularas ò a de fòrças professionalas d'organizar de lecas per destrurre d'unitats irregularas^[1].

Segon la doctrina de l'armada francesa, una emboscada es una « ataca suspresa per lo fuòc a partir de posicions escondudas còntra un enemic en movement ò temporàriament arrestat e aguent per objectiu sa destruccion ò sa captura ». Es una situacion recercada car invèrsa lei posicions tradicionalament tengudas per l'asalhidor e lo defensor au profiech de l'ataca^[2] :

• l'asalhidor demòra liure de chausir lo luòc e lo mòde de l'ataca. Pòu tanben sovent estimar l'ora d'arribada de l'enemic.
• l'asalhidor es inicialament installat en posicion defensiva, çò que li ofrís de possibilitats per dissimular son dispositiu, trobar una bòna proteccion, installar seis unitats d'entresenha, preparar la coordenacion entre lei diferenteis unitats participant a l'operacion e assegurar sa linha de retirada.

Au contrari, per lo defensor, l'emboscada es generalament considerada coma una situacion fòrça marrida car sei fòrças son pauc protegidas e rarament en posicion de combatre d'un biais eficaç. Lei probabilitats d'anientament de l'element atacat son ansin fòrça autas.

Per capitar, una emboscada necessita generalament plusors condicions favorablas que regardan lo terren chausit, l'organizacion de l'entresenha e una presa de risc de part de l'asalhidor^[3]. Sovent, una error de l'enemic es una condicion necessària per entraïnar l'emboscada^[4].

La chausida d'un terren adaptat es la premiera condicion per capitar una emboscada. Dins una situacion ideala, dèu ofrir una zòna de destruccion onte la tropa atacada serà obligada de demorar sensa trobar de sostas per se protegir dau fuòc que li serà aplicat. De mai, dau costat de l'asalhidor, aquela zòna dèu complicar una reaccion ofensiva dei tropas atacadas dau costat de l'asalhidor. En revènge, dau costat dau defensor, dèu blocar ò limitar tot movement de retirada. La preséncia d'un obstacle naturau (lac, bauç...) es preferibla mai es tanben possible de crear un obstacle artificiau (camp de minas, autra unitat...).

Una emboscada capitada necessita sovent una bòna capacitat d'anticipacion de part de l'asalhidor. D'efiech, dèu conóisser la posicion de son adversari, sa natura, son trajècte, sa capacitat de reaccion... etc. L'entresenha es donc un element fondamentau de l'organizacion d'una emboscada car l'obtencion d'aqueleis informacions demanda normalament la mesa en plaça de mejans especifics. De mai, l'entresenha permet d'assegurar la seguretat de l'operacion car la decision de preparar una emboscada pòu expausar leis unitats desplegadas se l'enemic es capable de descubrir lo dispositiu.

Generalament, una emboscada capitada es la consequéncia d'una « error » de part de la tropa atacada. D'efiech, dins la màger part dei cas, es possible d'identificar sus una carta lei luòcs favorables a una ataca d'aqueu tipe e de s'organizar per s'aparar còntra la menaça. De còps, aquela error es lo resultat d'una manca de competéncias ò d'un excès de fisança dau cap de l'unitat atacada (error dins la lectura d'una carta... etc.). Pasmens, es tanben possible d'entraïnar aquela error per una finta ò per la difusion d'informacions faussas (fugida simulada... etc.).

Per organizar una emboscada, lo cap dau camp qu'ataca dèu acceptar un certan nivèu de risc. Premier, l'emboscada necessita de s'aprochar de l'enemic, çò que pòu entraïnar una reaccion ofensiva perilhosa coma un assaut. Pasmens, lo risc principau regarda la disposicion iniciala dei tropas. D'efiech, per maximisar l'eficacitat dei fuòcs aplicats ais unitats atacadas, lo dispositiu adoptat es sovent linear amb una resèrva minimala destinada a protegir la retirada deis asalhidors après l'emboscada. S'un tau dispositiu es descubèrt per l'adversari avans l'emboscada, es dins una situacion fòrça malaisada car aurà de dificultats importantas per respòndre a una ataca menada còntra una de sei flancs.

Après seleccion dau luòc de l'ataca, l'esquèma tipe d'una emboscada necessita entre quatre e sièis grops distints^[5][6] :

• lo gròs de la fòrça ocupa la basa de fuòc que li permet d'aplicar sei fuòcs dins la zòna de destruccion. Aquela basa dèu permetre d'escondre lo dispositiu e ofrir una proteccion minimala còntra un assaut reflèx dei tropas atacadas.
• un element reduch dèu blocar lo camin de l'unitat atacada per empachar sa fugida en fòra de la zòna de destruccion.
• un autre element reduch pòu èsser constituit per blocar la retirada dei tropas atacadas. Pasmens, la formacion d'aquel element es pas totjotn indispensabla.
• un element plaçat en arrier dèu servir a protegir la retirada dei tropas aguent participat a l'ataca. Dins lo cas d'una perseguida de part dei tropas atacadas, aquel element dèu tanben menar un combat defensiu per permetre au gròs de la fòrça de s'escapar.
• un element de reconoissença, plaçat a l'avans, dèu observar l'arribada dei tropas d'atacar. Aquel element dèu èsser plaçat a una distància sufisenta per permetre la retirada generala dau dispositiu se l'enemic identifica la leca. Pasmens, dèu tanben èsser plaçat a una distància pas tròp importanta per permetre de ben calcular l'arribada de la tropa dins la zòna de destruccion.
• una resèrva pòu èsser utila se l'enemic reagís d'un biais eficaç ò se lo resultat de la premiera ataca es pas sufisent per lo destrurre. La preséncia d'una resèrva permet tanben de facilitar la retirada dau dispositiu se l'enemic descubrís l'emboscada e s'organiza per atacar lo flanc de la basa de fuòc.

Per melhorar sei possibilitats de capitada, l'asalhidor dèu maximisar la longor de sa basa de fuòc, çò qu'ofrís mai de libertat d'accion ai fòrças encargadas d'assegurar la destruccion de l'enemic. De mai, per gardar l'efiech de suspresa, es preferible de laissar lo gròs de la fòrça entraïnar son accion au moment pus favorable. Per aquò, es sovent necessari de demandar a l'element de blocar d'acceptar de subir lo combat quand l'enemic arriba a son contacte. L'interès d'un tau combat es que l'unitat de destrurre va s'organizar per atacar l'element de blocatge e presentar son flanc a la basa de fuòc. Dins aquò, aqueu combat pòu èsser fòrça malaisat per l'element de blocatge car es plaçat sus lo vector d'avança de l'enemic e que seis efectius son normalament limitats au minimom necessari per l'alentir brèvament.

Per lo defensor, l'emboscada es una situacion fòrça defavorabla car a pas l'iniciativa dau combat. Es donc sovent condamnat a subir de pèrdas, situacion agravada per la suspresa. Pasmens, de reaccions son possiblas per limitar lo bilanç e, de còps, reversar la situacion^[7][8] :

• lei tropas plaçadas a l'avans pòdon atacar l'element de blocatge. Coma aquel element es normalament reduch, es sovent possible de lo passar. L'avans-gàrdia pòu alora s'escapar per l'espaci liberat.
• lei tropa plaçadas a l'arrier pòdon assaiar de s'enfugir per lo camin utilizat per arribar dins la zòna de destruccion. Aquò es sovent complicat per la preséncia d'un element de blocatge ò, simplament, per lei dificultats necessàrias a una tala manòbra. Pasmens, aquò es una possibilitat per la rèire-gàrdia. Se la rèire-gàrdia es pas encara engatjada dins la zòna de destruccion, pòu tanben assaiar de menaçar lo flanc de la basa de fuòc per obligar leis asalhidors a abandonar sa posicion avans la destruccion totala dei fòrças atacadas. Enfin, pòu formar un dispositiu de recuelh per recuperar lei subrevivents sortits de la zòna de destruccion.
• lei tropas situadas dins la zòna de destruccion pòdon assaiar de menar un assaut còntra la basa de fuòc. D'efiech, coma la distància de combat es sovent febla, una ataca determinada pòu intrar dins lo dispositiu de l'asalhidor e lo menaçar.

Dins aquò, lo biais pus eficaç de resistir a una emboscada es de metre en plaça d'accions de reconoissença per detectar lo dispositiu de l'emboscada e s'organizar afin de l'atacar per suspresa. Per exemple, es possible d'engatjar son avans-gàrdia dins la leca per escondre una manòbra dau gròs de la fòrça còntra un flanc de la basa de fuòc.

Un exemple famós d'emboscada capitada es la batalha dau Lac Trasimèn en 217 avC durant la Segonda Guèrra Punica (219-201 avC). Après aver laissat l'armada cartaginesa d'Annibal passar leis Aups e intrar dins la vau de Pò après la batalha de la Trebia, lei Romans mandèron una armada de 25 000 òmes, comandadas per lo consòl Flaminius, dins la region. Rapidament, lei fòrças romanas se trobèron en posicion de perseguir aquelei d'Annibal (40 000 a 50 000 òmes).

En fàcia d'aquela menaça, lo generau cartaginés decidèt d'aprofichar un pas situat entre lo Lac Trasimèn e de montanhas per organizar una emboscada giganta còntra l'armada romana. Per aquò, placèt son camp dins un endrech ben visible dau pas. Puei, demandèt a sei tropas leugieras de'n blocar l'accès. En parallèl, posicionèt lo rèsta de son armada dins lei montanhas avans son camp. La nèbla l'ajudèt a escondre son dispositiu.

Lo 21 de junh, Flaminius ordonèt d'atacar en direccion dau camp cartaginés. Menèt personalament l'assaut amb l'elèit de sei legions. L'emboscada foguèt entraïnada per l'indisciplina deis òmes de la rèire-gàrdia romana que s'alunchèron de la rota e descurbiguèron lei tropas cartaginesas escondudas. L'assaut cartaginés comencèt donc per l'arrier dau dispositiu roman, çò que permetèt a 6 000 legionaris de l'avans-gàrdia de s'escapar en traucant lei linhas dei tropas leugieras d'Annibal. Pasmens, foguèron finalament enceuclats per la cavalariá e obligats de capitular durant la nuech. Lo rèsta de l'armada romana foguèt capturat, tuat ò negat dins lo lac. Au finau, lei Romans perdiguèron 15 000 tuats e 10 000 presoniers còntra 1 500 a 2 500 mòrts dins lei rengs cartaginés.

• Batalha.
• Guèrra.
• Tactica.

• (fr) Ministère de la Défense - Direction des Ressources humaines de l'Armée de terre - Sous-direction Formation écoles, TTA 150, « Titre IV - Le combat proterre en milieu ouvert ».
• (fr) Yann Le Bohec, Histoire militaire des guerres puniques, Editions Tallandier, 2014.
• (fr) Dufour, Cours de tactique, Ab. Cherbuliez, 1840, pp. 416-423.
• (fr) Philippe François, Tactiques de l'armée rouge en Afghanistan, Economica, 2010.
• (fr) Edward N. Luttwak, La Grande Stratégie de l’empire byzantin, Odile Jacob, 2010.
• (fr) Michel Yakovleff, Tactique théorique, 3^a edicion, Economica, 2016.