Didon Didon (latin : Dido), Elissa o Elisha, es la fondatritz legendària e primièra reina de Cartage. Arribada sus las còstas d'Africa del Nòrd, dins l'actuala Tunisia, fonda la ciutat de Cartage. Segon la legenda, se seriá immolada pel fuòc per qu'espose pas lo sobeiran dels luòcs, Iarbas. Dins la mitologia grèga e romana, Didon es la filha de Belos e la sòrre del rei de Tyr, Pigmalion. Lo mite de Didon foguèt utilizat per Virgili dins son òbra, l’Eneida. E tanben foguèt utilizat dins los autres arts: en musica, en pintura, en escultura, eca. Legenda  Lo punt de vista ostil difusat per Timèu de Tauromenion, e repetit per Justin, es fragil car, se fondant sus l'interpretacion de Gerhard Herm (de) (Die Phönizier) e s'apiejant sus de fonts classicas coma Virgili, Ovidi, Sili Italic o Trebelli Pollio, arriban un perfil istoriografic pron diferent de la version tradicionala e estereotipada. Didon es una princessa feniciana, primièra nascuda del rei de Tir, que la succession es arrestada per son fraire Pigmalion. Pigmalion assassina lo marit de Didon, qu'èra tanben son oncle, Siquèu, e impausa sa quita tirania. Per evitar benlèu una guèrra civila, Didon quita Tir amb una seguida nombrosa, s'embarcant per un long viatge que l'etapa màger es Chipre[1]. A Chipre, l'esquadra embarca de joventas destinadas a esposar los mascles de l'espedicion. Desbarcada sus las còstas de l'actuala Tunisia, vèrs 814 AbC, causiguèt un luòc per fondar una capitala novèla pel pòble fenicèu: Cartage. Obten pacificament de tèrras per s'establir per un acòrdi ingenhós amb lo senhor local: « tant que ne poiriá caber dins la pèl d'un buòu ». Causiguèt alara per fondar sa vila una peninsula s'avançant dins la mar e fa talhar la pèl d'un buòu en correjas fòrça finas. Las ajustant una darrièr l'autra, delimita l'espaci de çò que vendrà mai tard la granda Cartage[2],[3]. A vegada se fa referéncia, en matematicas, a aquel torn qu'aplica intuitivament la solucion del problèma isoperimetric dins un miègplan euclidian[4]. Somesa a una cort pressanta de la part dels reiatons locals, se remarida, benlèu, amb l'un dels fidèls tirians, qu'aparteniá a la familha Barca, segon Sili Italic[5]. Las autras fonts presentan diferentament las causas: per aver pas de trair son jurament de fidelitat a son espos, se trauca lo còr e se geta dins un lenhièr que seriá estat destinat a las manas d'aquel darrièr. Es a la seguida d'aquel acte que son nom ven « Didon », que significa « femna coratjosa »[6]. Es divinizada per son pòble jol nom de Tanit e coma personificacion de la granda divesa Astartè (equivalent de la Junon romana)[7],[8],[9]. Legenda de Didon e Enèu dins l’Enéida de Virgili Una de las fonts del mite de Didon ven dels cants de l’Eneida ont lo poèta latin Virgili conta los amors de Didon e Enèu. Enèu fugís amb son paire Anquises, son filh Ascani e vint naus plenas des subrevivents de la casuda de Tròia (redusits al nombre de tres a l'arribar). Los dieus olimpians li avian predich que fondariá una ciutat novèla sul site de l'actuala Roma (que la fodèron de fach los seus descendents, Romul e Rème), atenguèt dins son periple la tèrra d'Africa, dins la region de l'actuala Tunis ont foguèt aculhit per la reina de Cartage, Didon. Una granda passion naís alara entre eles[10] mas es trencada pels dieus olimpians que cridan l'eròi per sa destinada[11]. Quand Enèu quita Cartage, Didon, incapabla de suportar aquel abandon, prefèra se donar la mòrt amb una espasa qu'Enèu li aviá daissada[12]. Quand aquel arriba als Infèrns parla al seu fantasma, que refusa lo pardonar sa partença. Es tanben lo fantasma de Didon que parla a sa sòrre, Anna Perenna, de la jelosiá de Lavinia, la femna d'Enèu. Virgili introduch la figura de Didon dins la « cultura occidentala » segon un sistèma de « dobla escritura » que lo primièr nivèl superficial es previst per l'audiéncia e los besonhs d'August alara que la segonda, mai prigonda e amagada, rebat lo vejaire de l'autor e sa reconstruccion istorica. EtimologiaLo nom de Didon aparéis vèrs lo sègle II AbC.[13] e deu sa fòrça larga difusion a l’Eneïda de Virgili que ven del regne d’August. Fòrça significacions foguèt prepausada[14]. Posteritat artistica Literatura
Pintura
Opera
Art contemporanèu
Bilhet de banca
Notas e referéncias
Fonts
AnnèxesBibliografia
Articles connèxes
Ligams extèrnes |
