Decumanus

Lo decumanus es un ais èst-oèst dins una vila romana.

L'origina del mot decumanus benlèu ven del nombre detz (decem en latin), sens que se pòsca comprene la rason d'aquela derivacion^[1].

Dins centuriacion romana, un decumanus es una via orientada d'èst cap oèst, dins una vila, un camp o una colonia romanas. Lo decumanus màger es le Decumanus Maximus, qu liga mai sovent la Porta Praetoria (mai pròche de l'enemic dins un camp romin) a la Porta Decumana (mai alunhada).

Seguent un plan en damièr, lo Decumanus Maximus e l'axe que li es perpendicular, le Cardo Maximus, son los axes màger qu'estructuran tot camp roman e al començament de tota fondacion de colonia romana. L'esquèma arquitectonic, que se difusa dins tot l'Empèri roman, a son origina dins los rites del bornatge etrusc^[2],[3]. En practica, l'orientacion segon los punts cardenals podavan èsser respectada mai o mens exactament, l'ortogonalitat dels axes essent mai sistematicament respectada.

Lo forum, còr de la vida economica de la vila, es normalament situada a la crosada del Cardo Maximus e del Decumanus Maximus (la groma), o a proximitat immediata.

• Croàcia:
  • Split : lo palais de Dioclecian resson al sistèma urbanistic roman, lo Decumanus Maximus ligant la pòrte d'argent a l'oèst a la pòrte de fèrre a l'èst^[4]

• Espanha:
  • Barcino (Barcelona): lo Decumanus Maximus començava a la pòrta romaine fàcia a l'actuala Plaça Nova^[5]

• França :
  • Augustodurum (Bayeux) : lo decumanus maximus correspond a l'actuala Grand-rue.
  • Lutècia (París): pasmens s'es un pauc fosc, lo decumanus correspondraca a l'actuala rue Soufflot.
  • Metz: lo decumanus correspond à l'actuala Fournirue.
  • Orleans: lo decumanus correspond a l'axe format ear la rue de Bourgogne.
  • Peitieus: la Grand ' rue seguís lo traçat de decumanus galés roman.
  • Reims: lo decumanus correspond a l'axe format per la rue de Vesle (passant per l' avenue Jean Jaurès, la place Cérès e la place Royale).
  • Estrasborg: lo decumanus correspond a la Rue des Hallebardes e Rue des Juifs^[6]

• Itàlia:
  • Aoste: lo decumanus correspond a l'axe format per la via Porta Pretoria, la via Jean-Baptiste de Tillier e la via Édouard Aubert.
  • Nàpols:le Decumanus Maximus es l'un dels axes urbans que passa, dempuèi l'epòca grecoromana pel centre istoric.

• Jordania:
  • Gadara (Umm Qeis): lo decumanus existís encara sus un quilomètre^[7]

• Siria:
  • Damasc: la Via Recta, s'espandís sus 1 500 m e liga las pòrtas èst e oèst
  • Palmira: lo Decumanus Maximus

• Liban :
  • Beirot: la rue Weygand, orientada d'èst cap a l'oèst, seguís totjorn l'ancian Decumanus Maximus^[7]

• Occitània
  • Aquae Sextiae (Ais de Provença) : lo decumanus foguèt identificat jos la plaça de l'Arquevescat.
  • Niça: lo decumanus del site de Cemenelum es vesible suls rèstes del puèg de Cimiez.
  • Tolosa : lo decumanus anava de la pòrta de Sant Estève fins a Garona.

1. ↑  {{{títol}}}. ISBN 2130433685. 
2. ↑ PDF
3. ↑  {{{títol}}}. ISBN 2-84050-416-2. 
4. ↑ (en)
5. ↑  {{{títol}}}. ISBN 0-520-20377-1. 
6. ↑
7. ↑ ^7,0 et ^7,1  {{{títol}}}. ISBN 1-900949-69-5. 

• Joël Le Gall, « Les Romains et l'orientation solaire », in Mélanges de l'École française de Rome. Antiquité, tome 87, n^o 1, 1975, p. 287-320, PDF [Lire en ligne]

• 
  
• Cardo