In 2013 nam de Chinese president Xi Jinping het initiatief tot een grootschalige verbetering van de infrastructuur tussen Aziatische en Europese landen. Dit initiatief wordt ook wel de 'Nieuwe Zijderoute' genoemd.
Goederen
De zijderoute wordt zo genoemd omdat zijde uit het oosten, toen een bijzonder kostbare handelswaar, langs de route naar het westen vervoerd werd.[4] Twee nestoriaansemonniken smokkelden in 552 in holle wandelstokkenzijderupsen naar het Byzantijnse Rijk. Hierna was de productie van zijde niet langer aan de Chinezen voorbehouden, maar kon zijde ook in het westen gemaakt worden.
Hoewel de term zijderoute suggereert dat het om één route ging, hebben er in de loop der eeuwen verschillende routes bestaan. Ook waren er vaak op eenzelfde moment verschillende routes tegelijk in gebruik.[4] De term wekt de indruk dat het een lange reis betreft, maar in feite waren er maar weinig reizigers die de hele route van begin tot eind aflegden.[5] En vanwege het transport van andere producten hebben bepaalde delen van de route ook andere namen, zoals de Wierookroute en de Theeroute.
De route ontstond door de intensivering van contacten tussen de landen tussen China en het Middellandse Zeegebied. Alexander de Grote drong tot diep in Azië door en de Romeinen kwamen tot de Eufraat. Aanvankelijk bemoeilijkten nomadische stammen als de Xiongnu de handel en was de route regelmatig afgesloten. Chinese ontdekkers hebben de route verkend en de Grieks-Bactrische gebieden bezocht rond 300 v.Chr. Wellicht hebben joodse handelaren ook bijgedragen aan het tot stand komen van de route: na de eerste diaspora en de vervolgingen ontstonden tot diep in Azië joodse gemeenschappen. Een andere Chinese ontdekker, in dienst van de generaal Pan Tsau, zou Perzië hebben bereikt. In Hormoez in Perzië werden hem echter door de Perzen, die gebrand waren op het behouden van hun eigen winstmarges, zulke gruwelverhalen over de resterende reis verteld dat hij terugkeerde. Er waren echter berichten tot China doorgedrongen over Ta-tsin (Rome), dat erg rijk en machtig was en graag handel wilde drijven met China. Rond 150 na Chr. zou een klein Romeins gezelschap zelfs Annam hebben bezocht met wierook en goud voor de Chinese keizer. Zo ontstond een geregelde handelsstroom.
De continentale zijderoute splitste zich in noordelijke en zuidelijke routes vanuit de commerciële centra in Noord-China en besloeg een afstand van 11.265 km. De zijderoute begon in het noordelijke Chang'an (Xi'an) en liep door de Hexicorridor en de 'Pas van de Jadepoort' (Yumenguan) naar Centraal-Azië en Afghanistan, om via Perzië uit te komen aan de Middellandse Zee.[6]
De noordelijke route ging door de Bulgar-Kiptsjak-zone naar Oost-Europa en het schiereiland Krim en vanaf daar door de Zwarte Zee naar de Middellandse Zee.
De noordelijke route verliep verder door de Chinese provincie Gansu en splitste zich in drie andere routes, waarvan er twee de bergketens ten noorden en zuiden van de Taklamakan-woestijn volgden en weer samenkwamen in Kashgar; de derde liep ten noorden van de Tiensjan en ging door Turpan, Talgar, Almaty (in het zuidoosten van het tegenwoordige Kazachstan) en het huidige Kirgizië.
In Kashgar splitste zich een route die naar de Alai-vallei liep in de richting van Termez en Balkh; de ander ging door Kokand in de Vallei van Fergana en vervolgens naar het westen door de Karakum-woestijn richting Merv waar ze zich kort erna bij de zuidelijke route voegde.
De zuidelijke route bestond voornamelijk uit een enkele route van Noord-India, via de regio Turkestan-Khorasan naar Mesopotamië en Anatolië. Zuidwaarts liepen er sporen naar havens, van waaruit delen van de route per schip werden afgelegd.
De route liep via het Sichuanbekken in China en door het Himalayagebergte in Noord-India, naar men vermoedt via de Oude Theeroute. Daarna volgde de route de loop van de rivieren Brahmaputra en Ganges sloot het zich waarschijnlijk ten westen van Benares aan bij de Grand Trunk Road. Hij liep verder door Noord-Pakistan, via het Hindoekoesj-gebergte naar Afghanistan, waar het zich even later in de buurt van Merv aansloot bij de noordelijke route.
Vervolgens ging de route in een nagenoeg rechte lijn naar het westen door het bergachtige Noord-Perzië en de noordelijke top van de Syrische woestijn naar de Levant. Vanaf hier gingen de handelsschepen in de Middellandse Zee via frequente routes naar Italië. Over land gingen de routes verder naar Anatolië en Noord-Afrika.
Vanuit de havens van de Rode Zee werden goederen inclusief zijde over land getransporteerd naar de Nijl en dan naar Alexandrië, van waaruit het werd verscheept naar Rome en andere havens aan de Middellandse Zee.[9]
In 1994 werd er een spoortraject toegevoegd aan de zijderoute, door middel van de internationale spoorweg tussen Almaty in Kazachstan en Ürümqi in de Chinese provincie Xinjiang. Sindsdien is de spoorverbinding uitgebreid met als einddoel een verbinding vanuit China met Londen als eindbestemming. Deze transportverbinding geldt als levensvatbare concurrent: sneller dan per boot en goedkoper dan per vliegtuig.
In juli 2015 arriveerde de eerste containertrein vanuit China op het spoorwegemplacement Kijfhoek bij Rotterdam. In september 2016 is een vaste wekelijkse spoorverbinding in de dienstregeling opgenomen met containertreinen tussen het Chinese Chengdu en Rotterdam/Tilburg. Vanwege verschillen tussen de spoorbreedtes op de route worden de containers onderweg twee keer op andere containerwagens geplaatst.
President Xi Jinping kondigde in 2013 aan dat er een 'Nieuwe Zijderoute' ontwikkeld zou worden, om onder andere de infrastructuur tussen Aziatische en Europese landen te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is een nieuwe dubbelspoorsbaan tussen China en haar buren in het Westen, namelijk Centraal-Azië, het Midden-Oosten en Europa.
Het christendom en de islam werden via de zijderoute naar het Midden-Oosten, Centraal-Azië, China en India verspreid. Het boeddhisme ging via India naar Centraal-Azië, het Midden-Oosten en naar China.
Christopher I. Beckwith: Empires of the Silk Road - A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present, Princeton University Press, Princeton NJ, 2009. ISBN 9780691150345
J.P. Drege: De Zijderoute; 20 eeuwen handelswegen tussen China en Europa. Schuyt & Co, Haarlem, 1988. ISBN 9060972449
↑ abc(en) Wood, Francis (2002) The Silk Road: Two Thousand Years in the Heart of Asia, University of California Press, Berkeley, CA, ISBN 978-0-520-24340-8
↑(nl) De Spiegeleer, Marie Hélène(2011), "De Islam in China", Kramat Docu, p.152, ISBN 9789079552474
↑(en) Sir Reginald Coupland (1956) East Africa and its Invaders pagina 37, Russell & Russell.
↑(en) Ulric Killion (2006) A Modern Chinese Journey to the West: Economic Globalization And Dualism, Nova Science Publishers
↑ ab(en) Casson, Lionel (1989) The Periplus Maris Erythraei, Princeton University Press, ISBN 0-691-04060-5
↑(en) Chami, Felix A. (2002) The Egypto-Graeco-Romans and Panchea/Azania: sailing in the Erythraean Sea, In: Society for Arabian Studies Monographs 2 Trade and Travel in the Red Sea Region, ISBN 1841716227
