Toevaans

Toevaans
тыва дыл
Gesproken in Vlag van Rusland Rusland
Vlag van Mongolië Mongolië
Vlag van China China
Vitaliteit potentieel bedreigd[1]
Sprekers 283.400
Taalfamilie
* Altaïsch (omstreden)
Alfabet cyrillisch
Officiële status
Officieel in
Taalcodes
ISO 639-1 -
ISO 639-2 tyv
ISO 639-3 tyv
Portaal  Portaalicoon   Taal
Een spreker van het Toevaans.

Het Toevaans of het Toeviens (тыва дыл, tıva dıl) is een Turkse taal die wordt gesproken in de Russische deelrepubliek Toeva en in Mongolië.

Verspreiding

In de Russische deelrepubliek Toeva is het Toevaans nog steeds de overheersende omgangstaal. Het behoud van de taal wordt in de hand gewerkt door de relatieve ontoegankelijkheid van de streek. Behalve de orale traditie is er ook een moderne Toevaanse literatuur. Er worden boeken en kranten gepubliceerd en er zijn televisieprogramma's, webpagina's en popmuziek in het Toevaans.

Klankleer

Medeklinkers
labiaal alveolaar palataal velaar
nasaal m n ŋ
plosief lenis p t ɡ
fortis pʰ tʰ k
affricaat t͡s t͡ʃ
fricatief steml. f s ʃ x
stemh. z ʒ
tremulant ɾ
approximant ʋ l j
Klinkers
kort lang sleeptoon
hoog laag hoog laag hoog laag
voor ongerond i e iː eː ì è
gerond y ø yː øː ỳ ø̀
achter ongerond ɯ a ɯː aː ɯ̀ à
gerond u o uː oː ù ò

Schrift

Sinds 1943 wordt het Toevaans geschreven in het cyrillisch, ter vervanging van het Latijnse alfabet dat sinds 1930 in gebruik was. Daarvoor werd het Mongoolse schrift gebruikt.

Cyrillisch alfabet
(1943-heden)
А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж
З з И и Й й К к Л л М м Н н Ң ң
О о Ө ө П п Р р С с Т т У у Ү ү
Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы
Ь ь Э э Ю ю Я я
Latijns alfabet
(1930-1943)
A a B ʙ C c D d E e F f G g Ƣ ƣ
H h I i J j Ɉ ɉ K k L l M m N n
Ꞑ ꞑ O o Ө ө P p R r S s Ş ş T t
U u V v X x У y Z z Ƶ ƶ Ь ь

Tekstvoorbeeld

De onderstaande tekst is een uittreksel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in het Toevaans.

Nederlands[2] Toevaans[3] Romanisatie
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen. Бүгү кижилер хостуг база мөзүзү болгаш эргелери дең кылдыр төрүттүнер. Оларга угаансарыыл болгаш арын-нүүр бердинген болур болгаш олар бот-боттарынга акы-дуңмалышкы хамаарылганы көргүзер ужурлуг. Pygy kiƶiler xostuƣ paza mөzyzy polgaş ergeleri deꞑ kьldьr tөryttyner. Olarga ugaansarььl polgaş arьn-nyyr perdingen polur polgaş olar pot-pottarьnga akь-duꞑmalьşkь xamaarьlganь kөrgyzer uƶurluƣ.