Samisch

Samisch
Sámegiella
Gesproken in Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland (Kola-schiereiland)
Sprekers ca. 20.000
Taalfamilie
Alfabet Latijns, Cyrillisch
Officiële status
Officieel in
officiële minderheidstaal in een gedeelte van Noorwegen, Zweden en Finland
Taalorganisatie Samisk språkråd (Noorwegen)
Taalcodes
ISO 639-1 -
ISO 639-2 smi
ISO 639-3 -
Portaal  Portaalicoon   Taal

Samisch (Sámegiella) (ook Saami of Sami) is de verzamelnaam voor de talen die door de Samen in het noorden en midden van Noorwegen en Zweden, het noorden van Finland en het noordwesten van Rusland (het Kola-schiereiland) worden gesproken.

De benaming Laps wordt door de sprekers zelf als denigrerend opgevat en is vrijwel geheel uit het hedendaagse taalgebruik van Scandinaviërs en uit de vaktaal van taalkundigen verdwenen.[bron?]

Samisch is een officieel erkende minderheidstaal in Noorwegen (in 13 gemeenten waaronder Kautokeino, Karasjok, Kåfjord, Nesseby, Sør-Varanger en Tana), in Finland (in Enontekiö, Inari, Sodankylä en Utsjoki) en in Zweden (in 19 gemeenten waaronder Arvidsjaur, Berg, Härjedalen, Östersund, Arjeplog, Gällivare, Jokkmokk en Kiruna). Het Samisch komt er voor bij de openbare omroepen (NRK Sápmi[1] in Noorwegen, SVT Sápmi[2] in Zweden, YLE Sápmi[3] in Finland, alle met journaaluitzendingen 'Ođđasat'), op bewegwijzering, op plaatsnaamborden en in officiële plaatsnamen.[4]

Het Samisch behoort tot de Fins-Oegrische talen. Om politiek-culturele redenen wordt het vaak als één taal behandeld, maar taalkundig gezien gaat het om verschillende talen of taalvarianten die niet allemaal onderling verstaanbaar zijn. Er zijn 11 varianten van het Samisch; zes daarvan zijn levende talen met een eigen schrift:

De talen Akkala-Samisch, Kainuu-Samisch en Kemi-Samisch zijn uitgestorven.

1. Zuid-Samisch. 2. Ume-Samisch. 3. Pite-Samisch. 4. Lule-Samisch. 5. Noord-Samisch. 6. Skolt-Samisch. 7. Inari-Samisch. 8. Kildin-Samisch. 9. Ter-Samisch.

Schrift

De meeste Samische talen gebruiken het Latijnse alfabet, uitgebreid met extra letters:

Noord-Samisch: Áá Čč Đđ Ŋŋ Šš Ŧŧ Žž
Inari-Samisch: Áá Ââ Ää Čč Đđ Šš Žž
Skolt-Samisch: Áá Ââ Čč Ʒʒ Ǯǯ Đđ Ǧǧ Ǥǥ Ǩǩ Ŋŋ Õõ Šš Žž Åå Ää
Lule-Samisch (Zweden): Áá Åå Ńń Ää
Lule-Samisch (Noorwegen): Áá Åå Ńń Ææ
Zuid-Samisch (Zweden): Ää Öö Åå
Zuid-Samisch (Noorwegen): Ææ Øø Åå

Het Kildin-Samisch gebruikt een uitgebreide versie van het cyrillische alfabet: Аа Ӓӓ Бб Вв Гг Дд Ее Ёё Жж Зз Ии Йй Ӣӣ Кк Лл Ӆӆ Мм Ӎӎ Нн Ӊӊ Ӈӈ Оо Пп Рр Ҏҏ Сс Тт Уу Фф Хх Цц Чч Шш Щщ Ъъ Ыы Ьь Ҍҍ Ээ Ӭӭ Юю Яя Јј Ѣѣ.

Afbeeldingen

Referenties

Zie de categorie Samisch van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.