Mantgum is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten noordoosten van Sneek en ten zuidwesten van Leeuwarden, tussen de dorpen Weidum en Oosterwierum. Door het dorp stroomt de Mantgumervaart. De dorpskern ligt ten westen van de Hegedijk.
In 2023 telde het dorp 1.140 inwoners. Binnen het dorpsgebied zijn de buurtschappen Schillaard en Tjeintgum gelegen. Tot een grenscorrectie in de 20ste eeuw viel ook een stukje van de buurtschap Jet onder het dorp. Ook een deel van het gebied en voormalige Op de Fennen behoorde tot het dorpsgebied en Hoxwier werd ook wel als een buurtschap geduid.
Geschiedenis
Het dorp is ontstaan op een terp aan de Westelijke oever van de Middelzee. Een deel van de terp is afgegraven. Het dorp werd in de 13e eeuw vermeld als Mantingum, in 1329 als Mantinge, in 1386 als Mantinge en Mantingh in 1461 als Mantegum en in 1505 als Mantghum. De plaatsnaam zou verwijzen naar het feit dat het de woonplaats (heem/um) was van het geslacht Mantinge, ook wel aangeduid als het geslacht Mantinga.
Tussen 1908 en 1984 was Mantgum de hoofdplaats van de gemeente Baarderadeel. Deze gemeente ging per 1 januari 1984 op in de toen nieuwe gemeente Littenseradeel. Per 1 januari 2018 maakt Mantgum deel uit van de gemeente Leeuwarden.
Beschermd dorpsgezicht
Het dorp bestaat uit veel kenmerkende dorpswoningen. Mantgum trok veel renteniers. De rentenierswoningen zijn er in allerlei soorten en maten, alle met ruime tuinen met dikwijls monumentaal geboomte. Eén tuin, aangelegd in Engelse landschapsstijl, compleet met een prieeltje en een vijver, bevindt zich nog in originele staat.
De dorpskom van Mantgum is aangewezen als beschermd dorpsgezicht en is daarmee een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. Er staan dan ook aardig wat rijksmonumenten in het dorp, zie ook de Lijst van rijksmonumenten in Mantgum.
Kerk
De Mariakerk van Mantgum dateert uit circa 1500. De kerk verving een oudere kerk, die uit circa 1200 stamde.
Molen
Ten oosten van het dorp en ten noordoosten van de buurtschap Tsjerkebuorren staat de Mantgumermolen, een Amerikaanse windmotor.
Onderwijs
Het dorp heeft een eigen basisschool, De Gielguorde geheten.
Openbaar vervoer
Het dorp heeft een treinstation. Station Mantgum is gelegen aan de spoorlijn Leeuwarden - Stavoren.
Sport en cultuur
Sinds 1903 kent het dorp de kaatsvereniging Jacob Klaver. Verder kent het onder meer de korfbalvereniging WWC, Mantgumer Tennis Club en de tafeltennisvereniging MTV'14. Het dorp heeft een eigen dorpshuis, het Multifunctioneel Centrum Wjukken geheten. Tussen 1977 en 1999 was het dorpshuis gevestigd in een voormalige school. De dorpskrant ‘Mandeguod’ wordt maandelijks uitgebracht. In Mantgum is een mannenkoor, de Mantgumer Maten gevestigd.
Bekende (oud-)inwoners
De politicus en burgemeester Pier van Gosliga (1926-2019) groeide op in Mantgum. Ook het gezin van Farshad Bashir kwam er te wonen nadat ze uit Afghanistan waren gevlucht.
De Friese acteur, toneelspeler en boekenschrijver Romke Toering woont in Mantgum. Naast dat hij jarenlang regisseur was van het Iepenloftspul Jorwerd is hij ook bekend van de Sonnema Beerenburg reclame. Hierin spreekt hij een stel toeristen aan met de opmerking ‘It kin net’. Wat de toeristen opvatten als ‘het kan’.
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
