Al in 2008 drongen ondernemers aan op de vorming van een grote gemeente voor het Eemsmondgebied, in het belang van de economische en industriële ontwikkeling. In 2010 vormden de gemeenten Delfzijl, Eemsmond, Appingedam en Loppersum de Werkorganisatie DEAL voor het gemeenschappelijk uitvoeren van een aantal gemeentelijke taken. Mede op aandringen van de provincie, die het aantal gemeenten wenste te beperken om de bestuurlijke slagkracht te vergroten, werd de mogelijkheid voor een fusie onderzocht.
In 2012 verscheen het rapport Grenzeloos Grunnen van de commissie-Jansen, waarin werd gesteld dat het onontkoombaar was dat er gemeentelijke fusies zouden moeten plaatsvinden om de bestuurlijke taken beter aan te kunnen. Voor Delfzijl werd een samenvoeging voorzien met Appingedam en Loppersum en de Eemshaven, die losgemaakt zou moeten worden van de gemeente Eemsmond. De toevoeging van de haven werd fel bepleit door Groningen Seaports. De gemeente Eemsmond wilde de eindelijk goed florerende haven echter zelf houden en was niet bereid haar grondgebied op te splitsen. Zij pleitte voor een supergemeente voor heel Noord-Groningen. Delfzijl vreesde hierin een decentrale positie te krijgen en was hier op tegen, in tegenstelling tot Appingedam.[4]
Eemsmond maakte zich in 2016 los van de overige drie en ging per 1 januari 2019, inclusief de Eemshaven, deel uitmaken van de fusiegemeente Het Hogeland. Daarom werd DEAL ontbonden en bleven de DAL- of ADL-gemeenten over.[5]
Besluit
Op 16 november 2017 spraken de drie gemeenteraden de intentie uit tot een gemeentelijke fusie. Op 12 januari 2018 maakten de ADL-gemeenten bekend dat zij op 1 januari 2021 gingen fuseren.[6] Nadat het herindelingsontwerp op 29 november 2018 door de gemeenteraden was aangenomen, werd het officiële Herindelingsadvies in april 2019 aangeboden aan Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen. Het wetsvoorstel tot samenvoeging van de drie gemeenten werd aangenomen door de Tweede Kamer op 22 april 2020 en door de Eerste Kamer op 7 juli 2020.
Naam
Inwoners konden in februari 2019 kiezen uit drie namen:
Op 6 januari 2019 maakten de burgemeesters Anno Wietze Hiemstra, Gerard Beukema en Hans Engels de nieuwe gemeentenaam Eemsdelta bekend, waarop 67% van de stemmen was uitgebracht. Het opkomstpercentage was 42 procent.
Politiek
Gemeenteraad
De herindelingsverkiezing voor de gemeenteraad van Eemsdelta die op 1 januari 2021 aantrad, werd gehouden op 18 november 2020. Het opkomstpercentage was 44,21% van 37.271 kiesgerechtigden.[8] De officiële uitslag werd op 20 november 2020 bekendgemaakt.[9][10] Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de 29 raadsleden geïnstalleerd.[11][12]
De zetels van de bestuursmeerderheid worden hierboven vet aangegeven.
Voor oudere verkiezingsresultaten zie de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum.
Burgemeester
Van 1 januari 2021 tot 15 januari 2022 was de PvdA'er Gerard Beukemawaarnemend burgemeester van Eemsdelta.[13] Op 28 oktober 2021 droeg de raad de van Urk afkomstige Ben Visser (CU) voorgedragen als kroonbenoemde burgemeester van de gemeente,[14] welke voordracht door de minister van Binnenlandse Zaken werd overgenomen. De benoeming ging in op 15 januari 2022[15] en Visser werd op 17 januari 2022 geïnstalleerd.[1]
College van B & W
Voor de periode 2021-2026 werd onder het motto Samen werken aan onze toekomst een coalitieakkoord gesloten tussen Lokaal Belang Eemsdelta, ChristenUnie, VVD en CDA. Deze partijen vertegenwoordigen een meerderheid van 20 van de 29 raadszetels.[16] Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de vijf wethouders geïnstalleerd.[12]
Openbare orde, veiligheid en handhaving, Algemene bestuurlijke aangelegenheden en regionale samenwerking, Klantencontact, Voorlichting, communicatie en representatie, Personeel en organisatie, Informatieveiligheid en privacy, Minderheden
Annalies Usmany-Dallinga
Wethouder
Lokaal Belang Eemsdelta
1e locoburgemeester, Ruimtelijke ordening en ontwikkellocaties, Wonen en welzijn, Volkshuisvesting, Versterkingsopgave, Nationaal Programma Groningen (NPG), Centrummanagement/stadspromotie
2e locoburgemeester, Financiën en belastingen, Gebiedsregie/leefbaarheid, Sport, Vergunningverlening
Scholentransitie, Campusontwikkeling Appingedam, Wonen met een Plus, Marconi Delfzijl
Meindert Joostens
Wethouder
ChristenUnie
3e locoburgemeester, Zorg, Wmo, Onderwijs (behalve Huisvesting), Kunst en cultuur, Participatie, Milieu/afval/duurzaamheid, Wadden (ontwikkeling kustgebied)
Zorgtransitie Delfzijl en Loppersum, Cultuurcluster Molenberg Delfzijl, Kustontwikkeling
Hans Ronde
Wethouder
VVD
4e locoburgemeester, Werk/participatie/inkomen, Economie, Verkeer en vervoer, Armoedebeleid, Energietransitie/klimaatadaptatie, Informatisering en automatisering, Inkoop/aanbesteding
De gemeentehuizen in Appingedam (Wilhelminaweg), Delfzijl (Johan van den Kornputplein) en Loppersum (Molenweg) zijn bij de gemeente Eemsdelta in gebruik gebleven. De raadsvergaderingen vinden plaats in het gemeentehuis te Delfzijl.
Bevolkingsontwikkeling na WO-2
Eemsdelta is ontstaan uit de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum. Het gebied kende een gestage groei tot in 1980 een hoogtepunt werd bereikt. Vanaf 1990 volgde een jarenlange bevolkingskrimp, zodat het aantal inwoners in 2023 weer op het niveau van 1950 was.
De drie gemeenten samen kenden in de naoorlogse periode de volgende bevolkingsontwikkeling:
1950 - 40 678 inwoners
1960 - 45 795 inwoners
1970 - 49 267 inwoners
1975 - 52 406 inwoners
1980 - 55 351 inwoners
1985 - 54 747 inwoners
1990 - 55 687 inwoners
1995 - 54 239 inwoners
2000 - 52 346 inwoners
2005 - 51 915 inwoners
2010 - 49 119 inwoners
2015 - 47 560 inwoners
2020 - 45 857 inwoners
2023 - 45 403 inwoners
(Bron: CBS Statline)
Topografie
Topografisch kaartbeeld van de gemeente Eemsdelta, per september 2022.
.svg)
