PROFILPELAJAR.COM

Is-Siti ta' Wirt Dinji tal-Organizzazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Edukazzjoni, ix-Xjenza u l-Kultura (UNESCO) huma postijiet b'importanza kulturali jew naturali, kif deskritt fil-Konvenzjoni tal-Wirt Dinji tal-UNESCO, li ġiet stabbilita fl-1972.^[1] Il-wirt kulturali jikkonsisti minn monumenti (bħal xogħlijiet arkitettoniċi, skulturi monumentali, jew inċiżjonijiet), gruppi ta' binjiet, u siti (fosthom siti arkeoloġiċi). Il-wirt naturali jinkludi karatteristiċi naturali (li jikkonsistu minn formazzjonijiet fiżiċi u bijoloġiċi), ġeoloġiċi u fiżjografiċi (inkluż il-ħabitats ta' speċijiet mhedda ta' annimali u pjanti), u siti naturali li huma importanti mill-puntdivista tax-xjenza, tal-konservazzjoni jew tas-sbuħija naturali.^[2] Iżrael irratifika l-Konvenzjoni fis-6 ta' Ottubru 1999, u b'hekk is-siti indikattivi tiegħu setgħu jitqiesu biex jiżdiedu mal-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.

B'kollox Iżrael għandu disa' Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO u kollha huma siti kulturali. L-ewwel żewġ Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO li tniżżlu minn Iżrael kienu Masada u l-Belt Antika ta' Acre, fl-2001, filwaqt li l-iżjed sit li tniżżel reċentement huwa n-Nekropoli ta' Bet She'arim, fl-2015. Il-Belt Antika ta' Ġerusalemm u l-Ħitan tagħha tniżżlet fl-1981 fuq proposta tal-Ġordan sabiex is-sit jitqies għalih mingħajr assenjazzjoni lill-Palestina jew lil Iżrael.^[3]

Sit ta' Wirt Dinji

L-UNESCO tiddeżinja s-siti abbażi ta' għaxar kriterji tal-għażla; kull sit irid jissodisfa mill-inqas wieħed mill-għaxar kriterji. Il-kriterji (i) sa (vi) huma kulturali, filwaqt li l-kriterji (vii) sa (x) huma naturali.^[4]

NB: * Siti transnazzjonali (bl-ikħal)

Sit	Post	Kriterji tal-Għażla	Erja f'ettari (akri)	Sena tad-deżinjazzjoni	Referenza
Postijiet Sagri tal-Bahá'i f'Haifa u l-Punent tal-Galilea	Distrett ta' Haifa u Distrett tat-Tramuntana 32°49′46″N 34°58′18″E / 32.82944°N 34.97167°E / 32.82944; 34.97167	kulturali: (iii)(vi)	7005630000000000000♠63 (160)	2008	^[5]
Tumbati Bibbliċi: Megiddo, Hazor, Be'er Sheva	Distrett tat-Tramuntana u Negev 32°35′50″N 35°10′56″E / 32.59722°N 35.18222°E / 32.59722; 35.18222	kulturali: (ii)(iii)(iv)(vi)	7005960000000000000♠96 (240)	2005	^[6]
Rotta tal-Inċens – Bliet tad-Deżert f'Negev	Negev 30°32′28″N 35°9′39″E / 30.54111°N 35.16083°E / 30.54111; 35.16083	kulturali: (iii)(v)	—	2005	^[7]
Masada	Distrett tan-Nofsinhar 31°18′49″N 35°21′10″E / 31.31361°N 35.35278°E / 31.31361; 35.35278 (Masada)	kulturali: (iii)(iv)(vi)	7006276000000000000♠276 (680)	2001	^[8]
Belt Antika ta' Acre	Punent tal-Galilea 32°55′42″N 35°5′2″E / 32.92833°N 35.08389°E / 32.92833; 35.08389 (Old City of Acre)	kulturali: (ii)(iii)(v)	7005630000000000000♠63 (160)	2001	^[9]
Belt Bajda ta' Tel Aviv – il-Moviment Modern	Tel Aviv 32°4′0″N 34°47′0″E / 32.066667°N 34.783333°E / 32.066667; 34.783333	kulturali: (ii)(iv)	7006140000000000000♠140 (350)	2003	^[10]
Siti tal-Evoluzzjoni Umana fl-Għolja tal-Karmnu: L-Għerien ta' Nahal Me'arot / Wadi el-Mughara	Għolja tal-Karmnu 32°40′12″N 34°57′55″E / 32.67°N 34.96528°E / 32.67; 34.96528	kulturali: (iii)(v)	7005540000000000000♠54 (130)	2012	^[11]
Għerien ta' Maresha u Beit Guvrin fl-Artijiet Baxxi tal-Ġudea bħala Mikrokożmu tal-Art tal-Għerien	Distrett tan-Nofsinhar 31°36′0″N 34°53′44″E	kulturali: (v)	7006259000000000000♠259 (640)	2014	^[12]
Nekropoli ta' Beit She'arim: Għeliem tar-Rinaxximent Lhudi	Distrett ta' Haifa 32°42′8″N 35°7′37″E	kulturali: (ii)(iii)	7005120000000000000♠12 (30)	2015	^[13]

Referenzi

^ "UNESCO World Heritage Centre - The World Heritage Convention". web.archive.org. 2016-08-27. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-08-27. Miġbur 2022-03-17.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
^ "UNESCO World Heritage Centre - Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". web.archive.org. 2021-02-01. Arkivjat mill-oriġinal fl-2021-02-01. Miġbur 2022-03-17.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Jerusalem and its Walls". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-05.
^ "UNESCO World Heritage Centre - The Criteria for Selection". web.archive.org. 2016-06-12. Arkivjat mill-oriġinal fl-2016-06-12. Miġbur 2023-08-14.Manutenzjoni CS1: BOT: url-oriġinali status mhux magħruf (link)
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Bahá’i Holy Places in Haifa and the Western Galilee". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Biblical Tels - Megiddo, Hazor, Beer Sheba". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Incense Route - Desert Cities in the Negev". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Masada". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Old City of Acre". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "White City of Tel-Aviv – the Modern Movement". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Sites of Human Evolution at Mount Carmel: The Nahal Me’arot / Wadi el-Mughara Caves". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Caves of Maresha and Bet-Guvrin in the Judean Lowlands as a Microcosm of the Land of the Caves". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Necropolis of Bet She’arim: A Landmark of Jewish Renewal". UNESCO World Heritage Centre (bl-Ingliż). Miġbur 2023-09-07.