Comm

Còmm (in lengua italiana Como; Latin: Novum Comum; Francees: Côme) l'è una cittàa italiana de 84.774 abidant ^[1], capital de la sò pruincia. Sitüada in funt al Lach de Còmm, la cunfina a nord-ovest cun la Svizera.

Storia

Ul prim centar l'han fundàa pruabilmeent i Orobi, en antiga populaziun ligüra o galica.
Vers ul V secul prima de Crist, l'area l'è stada ucüpada d'ii Galli Insubri, che i ghe fundarun en oppidum, che al sarès en centar furtificaa.
In del 196 a.C. la Gallia cisalpina l'è stada definitivameent conquistata d'ii Ruman.
Dopp che gh'è stada la teribil invasion d'ii Reti, per vuluntà de Cesar l'è stada costrüida la Novum Comum, in del centar de la conval bunificada.
In del 77 a.C. sa inn insedàa 5000 colon, ch'a 500 eren nobil grech, defat dal grech la vegn l'etimulugia de i paees cuma Lecch [Leucos], Corenn [Corinto], Lenn e Lemna [Lemnos], Ness [Nasso], Derv [Delfo].
In del 49 a.C. Còmm l'è deventada en municipium.
In del 354 al vegn esiliàa a Còmm quel che sarà l'imperaduur Giulian l'Apostata.

In de la età da mez Còmm l'ha sübìi l'invasiun d'ii Goti prima e d'ii Lungubaard pöö; in del 951, l'è vegnìi giò in Italia l'imperaduur Utun I, e tra i sò susteniduur al gh'era anca Gualdon, vescuf de Còmm.
In de l'era d'ii Comün, Còmm l'è stada cuntendüda de i grüpp rivai d'ii Rusca (Rusconi) e d'ii Vitani.
Con Azzone Visconti, Còmm l'è entrada definitivameent in de l'orbita d'ii Viscuunt.
A la moort de Gian Galeazzo Visconti (in del 1402), Franchino II Rusca al ha cercàa de istaurà a Còmm ena signurìa persunala. Pöö al ha seguìi en periud de devastaziun e stragi, in fin al 1416, quann Còmm la s'è cunsegnada a Filippo Maria Visconti.

In de l'utober del 1525, Còmm l'è stada ucüpada de don Pietro Arias, inviàa di Spagnöö. Di chel mument lì, Còmm l'ha seguìi i soort del Dücaa de Milan, e pöö del Regn Lumbart Venet, fin a l'ünidà d'Italia.
Ul 27 maarz 1859, dopp de la battaglia de San Fermu, Giüsepp Garibaldi, al cumaant d'ii Caciaduur d'ii Alp, l'ha liberàa la citàa de l'ocupaziun d'ii Austriach.
In de la segunda guèra mundiala, Còmm l'è mai stada bumbardada.