Сери

Сери
Comcaac
Бүкіл халықтың саны
600
Ең көп таралған аймақтар
Мексика
Тілдері
сери тілі, испан тілі
Діні
протестантизм

Сери — Мексиканың солтүстік-батысындағы үндіс халқы (Сонора штаты). Олар Калифорния шығанағының жағалауында Магдалена өзенінен Матапе өзеніне дейін, іргелес таулы аймақтарда (Сьерра Сери) және Тибурон аралында тұрады. Солтүстік Сонораның ең көне байырғы халқы. Саны 600-ге жуық.

Тілі — сери тілі. Испан тілі де кең тараған.^[1]

Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар, христиандар (протестанттар).^[2]

Серилердің ата-бабалары солтүстіктен Тынық мұхиты жағалауын бойлай келіп, Калифорния түбегінде қоныстанған. 17-18 ғасырдың басында олар 6000-7000 адамды құрады және солтүстіктегі Альтар шөлінен оңтүстігінде Якуи өзендерінің сағасына дейін және Сонора өзенінен Гермосильоға дейін жағалау бойына қоныстанды.

17-18 ғасырлардағы иезуиттердің серилерді католицизмге көшіру және олардың арасында егіншілікті енгізу әрекеттері 1725–26 және 1748–52 жылдардағы көтерілістер туғызып, сәтсіз аяқталды. 19-шы және 20-ғасырдың басында серилер алты аумақтық топқа (ихи­ции­тим) бөлінген үш бірлестікті қамтыды. Папаго және мексикалық қоныстанушылармен тұрақты қақтығыстар, сондай-ақ шешек пен қызылша эпидемиялары олардың санының төмендеуіне әкелді.^[3]

Дәстүрлі кәсіптерге балық аулау, теңізде аң аулау (тасбақалар, бұрын теңіз сүтқоректілері) қамыстан жасалған қайықтармен жинау және т.б. жатады. Шағын лагерьлерде маусымдық көші-қон әлі де байқалады. Олар балық аулауға арналған дәстүрлі найзаны, гарпунды (теңіз тасбақалары үшін), аңшылық уларды және 1960 жылдарға дейін тас ұштары бар садақ пен жебелерді пайдаланды. 19 ғасырдың аяғынан бастап олар тауықтарды, аз дәрежеде ешкі, сиыр, есек өсірді.

Туризмнің дамуымен дәстүрлі қолөнер, әйелдер арасында тоқымашылық, керамика, тері өңдеу, ал 1960 жылдардан бастап темір ағаштан ою (негізгі табыс көзі) қайта жандануда.^[4]

Дәстүрлі әлеуметтік ұйым — отбасы шағын, туыстық қатынас матрилинальды (қазір қос туысқандық), неке матрилокальды (қазір нео- және патрилокальды), көп әйелдік пен полиандрия жиі кездеседі. Матрилиндік тотемдік рулардың қалдықтары сақталған, оларды егде әйелдер мен олардың ағалары басқарады.

Елді мекендер төбесі жалпақ, қабырғалары балшық немесе бұтақтардан тоқылған бір бөлмелі тікбұрышты қаңқалы үйлерден тұрады, уақытша лагерьлерде бұталар мен тасбақа қабықтарымен жабылған дәстүрлі арка тәрізді тұрғын үй сақталған.

Ұлттық киімдері іс жүзінде жоғалған. Тек жамбас белдемшелері, былғарыдан жасалған белдемшелер және тері жамылғылары бар. Олар өсімдік әшекейлерін киеді. Салттық бояу мен ерінге арналған таяқшалар бар.

Тамақты негізінен қайнатып жейді. Соңғы жүз жыл құс шаруашылығымен айналысады, тек жұмыртқасын жейді, ал бұқалар мен ешкілерді тек ет алу үшін өсіреді.^[5]

Солтүстік Америка халықтары Агуакатектер • Айова • Алгонкиндер • Алеуттер • Америкалықтар • Амусго • Ағылшын канадалықтары • Антигуандар • Антильдіктер • Апачилер • Арапахо • Арикаралар • Ассинибоиндер • Атапасклер • Афроамерикалықтар • Ацтектер • Багамдықтар • Барбадостықтар • Борука • Брибри • Вашо • Вийот • Винту • Гавайлықтар • Гаитиліктер • Гарифуна • Гватемалалықтар • Гондурастықтар • Гуайми • Гурондар • Дакота • Делаварлар • Доминикандықтар • Доминиктер • Зуни • Инну • Ирокездер • Йокутс • Кабекар • Кайова • Какчикели • Канадалықтар • Канза • Квакиутл • Кекчи • Кикапу • Килиуа • Киче • Команчилер • Кора • Костарикалықтар • Кри • Кроу • Куапо • Кубалықтар • Куикатектер • Куитлатеки • Куна • Кэддо • Лакандондар • Луисеньо • Майду • Майо • Майя • Маках • Мам • Мандан • Масатектер • Масахуа • Мексикалықтар • Меномини • Мивок • Микмак • Михе • Миштектер • Могикандар • Мочо • Мускогтар • Навахо • Натчи • Не-персе • Никарагуалықтар • Нутка • Оджибве • Омаха • Опата • Оседж • Отоми • Пайют • Панамалықтар • Папаго • Пауни • Пима • Пипили • Покомандар • Покомчи • Помо • Понка • Пополоктар • Пуэбло • Пуэрторикалықтар • Рама • Салиштер • Сальвадорлықтар • Сапотектер • Сахаптиндер • Семинолдар • Сери • Сиу • Слэйвилер • Танаина • Тараски • Тарахумара • Тепехуа • Тепехуан • Тлапанектер • Тлинкиттер • Тотонактар • Тохолабальдар • Уичита • Уичольдар • Успантектер • Үндістер • Хайда • Хакальтектер • Хикаке • Хопи • Хуаве • Хуастектер • Хупа • Цельтальдар • Цимшиандар • Цоцильдер • Цутухильдер • Чикасо • Чилкотиндер • Чинантектер • Чинук • Чипевайан • Чероки • Чокта • Чол • Чонтали • Чорти • Чочо • Чухи • Шайендер • Шауни • Шошондар • Эскимостар • Юте • Ючи • Яки • Ямайкалықтар Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі