სპარსეთის მმართველთა სია
სტატიაში წარმოდგენილია ირანის მეფეების სია უძველესი დროიდან 1979 წლამდე .
ელამები უძველესი ირანული მოსახლეობა იყო . ისინი ცხოვრობდნენ დღევანდელ ხუზესტანის პროვინციაში და სწორედ აქედან უნდა წარმოდგებოდეს ამ რაიონის თანამედროვე სახელწოდება . ელამის სახელმწიფო არსებობდა IV - III ათასწლეულებში. დედაქალაქი სუსა .
[ 1] ავანას დინასტია პირველი ელამების დინასტიაა, რომლის შესახებაც ჩვენამდე ცნობები მოსულია (დინასტია ჩამოყალიბდა ძვ. წ. XXVII საუკუნეში მეფეების დედაქალაქი იყო ურუქი )
მიდიის იმპერია გაანადგურა აქემენიდების იმპერიამ , ამიტომაც შეწყდა მიდიის მონარქების დინასტია
კიროს დიდის შთამომავლები
არიარამნას შთამომავლები
არიარამნა , თეისპერის შვილი , სპარსეთის მეფე. მისი მეფობა ეჭვს იწვევს.არშამა , არიარამნას შვილი, სპარსეთის მეფე 550, გარდაიცვალა 520. მისი მეფობა ეჭვს იწვევს.ჰისტასფენი სპარსეთის ერთ-ერთი პროვინციის სატრაპი . მისი შვილია დარიოს I დიდი .
კიროს II დიდი დააარსა აქემენიდების იმპერია და მეფობდა 550–530 წლებში.კამბისე II (კამბისე III), მეფობდა 530–522.ბარდია , კიროს II-ის ვაჟი . მეფობდა 522.დარიოს I დიდი , ჰისტასფენის შვილი, მეფობდა 521–486.ქსერქსე I დიდი , მეფობდა 486–465.არტაქსერქსე I , მეფობდა 464–424.ქსერქსე II , მეფობდა 424.სეკუდიანი , მეფობდა 424–423.დარიოს II , მეფობდა 423–404.არტაქსერქსე II , მეფობდა 404–358 (ნახეთ ასევე ქსენოფონტი ).არტაქსერქსე III , მეფობდა 358–338.არსეს IV , მეფობდა 338–336.დარიოს III , დარიოს II-ის შვილიშვილი, მეფობდა 336–330.ართექსერქსე V ბესსი , დარიოს III-ის შვილი. იმპერიის უკანასკნელი ფორმალური მმართველი. მეფობდა 330–329. აქემენიდების იმპერია გაანადგურა ალექსანდრე მაკედონელმა .
სელებკიდების დინასტია დასრულდა, მაშინ როდესაც პართიამ დაიპყრო სელევკეიდების სირიის ტერიტორია. სელევკეიდების ტერიტორიას განაგებდნენ პართიის შაჰები არშაკიდების დინასტიიდან .
კასპიის ზღვის სამხრეთ-აღმოსავლეთით შეიქმნა სახელმწიფო , რომლის სათავეში არშაკიდების დინასტია იყო . პართიის სახელმწიფო სწორედ მაშინ წარმოიქმნა როდესაც ალექსანდრე მაკედონელის უზარმაზარი იმპერია დაინგრა .III საუკუნის დასაწყისისთვის პართია საკმაოდ დასაუსტებული იყო . პართია გაანადგურა სასანიდების იმპერიამ 224 წელს.
არდაშირ I , 224 - 241შაფურ I , 241–272, მეფე ირანის და ანირანის ჰორმიზდ I , 272–273ბაჰრამ I , 273–276ბაჰრამ II , 276–293მაჰრამ III 293ნარსე , 293–302ჰორმიზდ II , 302–310შაპურ II , 310–379არტაშირ II , 379–383შაპურ III , 383–388ბაჰრამ IV , 388–399იეზდიგერდ I , 399–420ბაჰრამ V , 420–438იეზდიგერდ II , 438–457ჰორმიზდ III , 457–459პეროზ I , 457–484ბალაში , 484–488კავად I , 488–531
ხოსრო I , 531–579ჰორმიზდ IV , 579–590ხოსრო II , 590–628
კავად II , 628არტაშირ III , 628–630
ფარუხან შაჰრავაზარ , 630ბორანდუხტი 630–631ჰორმიზდ VI , 631–632იეზდიგერდ III , 632–651
661 და 867 წლებში სპარსეთის ყველა პროვინციას განაგებდნენ არაბთა ხალიფები .
გამოეყო, 867–1029 წლებში
ჰასან იბნ ზეიდ ჰასანი, ემირი 864–884
მუჰამედ იბნ ზეიდი, 884–900
მუჰამედ იბნ ალი ჰუსეინი, 913–916
ჰასან იბნ ჰგეშენ ჰასანი, 916–928
მაჰმუდი , სულთანი 997–1030ჯალალ ოდველეჰ აბუ აჰმად მუჰამედ იბნ მაჰმუდი, 1030–1030
შაჰაბ ოდველეჰ აბუ მასუდ იბნ მუჰამედი, 1030–1040
შაჰაბ ოდველეჰ აბოლფაზ მოდუდ იბნ მასუდი, 1040–1049
ბაჰა ო დოვლეჰ აბოლ ჰასან ალი იბნ მასუდი, 1049–1049
აზად ოდველეჰ აბუ მანსუდ აბოლ რაშიდ იბნ მაჰმუდ იბნ საბოქთიენი, 1049–1052
ჯამალ ოდველეჰ აბოლფაზ ფაროქჰაზად იბნ მასუდ იბნ მაჰმუდ, 1052–1059
ზაჰერ ოდველეჰ აბოლ მაზაფარ იბრაჰიმი, 1059–1098
ალა ოდველეჰ აბუ საიდ მასუდ იბნ იბრაჰიმი, 1098–1115
სულთან ოდველეჰ აბოლ ფაზ არსალან შაჰი, 1115–1117
იემენ ოდველეჰ აბოლ მაზაფარ ბაჰრამ შაჰ იბნ მასუდ, 1117–1153
ტაჯ ოდველეჰ აბოლ შოჯა ხოსრო საჰ იბნ ბაჰრა შაჰ, 1153–1160
სარაჯა ოდვალეჰ აბოლმოლოქ ზოსრო მელიქ იბნ ხოსრო შაჰ, 1160–1186
დაიყო, 1194–1256 წლებში
ხვარაზმელების იმპერია , წარმოიშვა ზერბაიჯანში . ხვარაზმელებმა დაიპყრეს ირანი და ცენტრალური აზია.
გოთბ ალ დინი მუჰამედ I , შაჰი (1096–1128)
ალალ ალ დინ აბულ მოზაფარი აზიზ იბნ გოთბ ალ დინ იბნ მუჰამედი (1128–1156)
თაჯ ალ დინ აბოლფაზ I ილ არსალნი (1156–1171)
თალაჯ ად დინ მაჰმუდ სულთანშაჰ იბნ I არსლანი (1171–1172)
მუჰამედ II (ალა ად დინ თექეშ იბნ I არსლანი) (1172–1199)სულთანი ჯალალ ედ დინ მუჰამედ იბნ ალედინ თექეში, (1199–1220)
ჯალალ ედ დინ მანგუბერნი იბნ ალ დინ მუჰამედი (1220–1230) ხვარაზმელთა სახელმწიფო დაიპყრო მონღოლების იმპერიამ .
მონღოლთა იმპერიის დაშლის შემდეგ ჩამოყალიბდა , რამდენიმე მონღოლური სახელმწიფო რომელთაგანაც ერთ-ერთი იყო ილხანთა სახელმწიფო .
ჰულუგუ ,დიდი ყაენის ძმა, 1256–1265აბაქა ხანი , 1265–1282სულთან აჰმედ თექუდერ იბნ ჰულუგუ, 1282–1284
არღუნ ნოინ იბნ აბექა, 1284-1291გაუხათუ იბნ აბექა , 1291–1295ბაუდუ , 1295ჰასან ხან იბნ არღუნი, 1295–1304ოლჯაითუ ხოდა ბენდეჰ იბნ არღუნი, 1304–1316აბუ საიდი ბაჰადორ ხან იბნ ოლჯაითუ, 1316–1335 (last of Chinggisid il-khans)არფა ქეუდი , 1335–1336მუსა , 1336–1353მაჰმუდი , 1337–1338სეთი ბეგი , ოლჯაითუს ქალიშვილი, 1338–1340ჯაჰან თემური , 1338–1339სულეიმან ხანი , 1340–1344თოღრუ თემური , 1335–1352ანუშირვანი , 1343–1355ილხანთა სახელმწიფოს დაშლის შემდეგ , წარმოიშვა ახალი სახელმწიფოები , მათგან ერთ-ერთი იყო ახალი მონღოლური სახელმწიფო თემურიდების იმპერია . იმპერიის დამაარსებელი იყო თემურლენგი .
მუბერიზ ად დინ მუჰამედ იბნ ალ მუზაფარი, ემირი 1314–1358
აბულ ფავარის ჯამალ ად დინ შაჰ სუჯა, 1335–1364
ქუთბ ალ დინ შაჰ მაჰმუდ (ისპაჰანი) , 1358–1366 (გარდაიცვალა. 1375)
აბულ ფავარის ჯამალ ად დინ შაჰ სუკა , 1366–1384 (მეორედ გამეფება)
მუჯაჰიდ ად დინ ზაინ ალ აბადინ ალი, 1384–1387 1387 წელს თემურ ლენგმა დაიპყრო მუზაფარიდების დედაქალაქი ისპაჰანი .
იმად ად დინ სულთან აჰმედი (მხოლოდ ქერმენში), 1387–1391
მუბარიზ ად დინ შაჰ იაჰია (მხოლოდ შირაზში), 1387–1391
სულთან აბუ იშაქი (მხოლოდ სარაჯანში), 1387–1391
შაჰ მანსური (მხოლოდ ისპაჰანში), 1391–1393
თემურ ლენგის გარდაცვალების შემდეგ იმპერია დასუსტდა.
პირ მუჰამედი , თემურ ლენგის შვილიშვილი, 1392-1407, მართავდა კანდაგარს მირან შაჰი , თემურ ლენგის შვილი, 1405–1408, მართავდა აზერბაიჯანს რუსთემი, 1405–1409, მართავდა არაბეთს
ქალილ სულთანი , მირან შაჰის შვილი, 1405–1409, მართავდა სამარყანდს შაჰ რუჰი , თემურ ლენგის შვილი, 1405–1447,მართავდა მარევარნახს
აიალი , 1414, წინააღმდეგობა გაუწია შაჰ რუჰიმაილანკარი , 1414–1415, წინააღმდეგობა გაუწია შაჰ რუჰიმბაიქარი , 1409–1412, მართავდა ფარსსისკანდარი , 1412–1414, მართავდა ფარსს, აზერბაიჯანს & არაბეთს1410 წელს თურქმანულმა ურდომ ყარა-ყოიუნლუმ (შავბატკნიანელები) დაიპყრეს ბაღდადი და იქ დააარსეს , მათი დედაქალაქი . თემურიდების დინასტია პრაქტიკულად დაშლილი იყო სხვადასხვა ნაწილად .
მარევარახნის მმართველები
ხორასანის მმართველები
აბუ საიდი , შავ ბატკნიანი თურქმანების ლიდერი.
სამარყანდის მმართველები :
დაიპყრო უზბეკებმა
ჰერათის მმართველები :
დაიპყრო უზბეკებმა
თანამედროვე ირანის მონარქების მმართველობა იწყება 1502 წლიდან როდესაც ქვეყნის სათავეში მოდიან სეფიანელები .
სეფიანთა გვარი მარაშ-სეფიანთა გვარი სეფიანთა გვარი სეფიანთა გვარი სულთნები სეფიანთა გვარიდან უცნობი გვარი სულთნები სეფიანთა გვარიდან უცნობი სულთნები სეფიანთა გვარიდან მუჰამედ შაჰი 1786 წელს ის დაქორწინდა ისმაილ III-ის ქალიშვილზე.
ირანში არეულობით და ქაოსით ისარგებლა , ზენდების დინასტიამ და ქვეყნის სათავეში მოექცა .
პორტრეტი
სახელი
მმართველობის დასაწყისი
მმართველობის დასასრული
კავშირი წინამორბედთან
align="center"
align="center"|რეზა ფეჰლევი
1925 წლის 15 დეკემბერი
1941 წლის 16 სექტემბერი
• ფეჰლევიანთა დინასტიის დამაარსებელი
align="center"
align="center"|მოჰამედ რეზა ფეჰლევი '
1941 წლის 16 სექტემბერი
1979 წლის 11 თებერვალი
• ირანის უკანასკნელი შაჰი .
1979 წლის რევოლუციის შედეგად. ირანში დაემხო შაჰის ხელისუფლება და ქვეყანაში დამყარდა ისლამური რესპუბლიკა
↑ მესოპოტამიელი მეფეების პირველი დინასტია.
↑ ჰატენაში იყო სრულიად მესოპოტამიის მეფე.
↑ გირ-ნემა I-მა და მისმა მემკვიდრეებმა დაამკვიდრეს საშქერების დინასტია.
↑ მარ ბიტ აპლა უსური , სრულიად ბაბილონის მეფე.
↑ Orders & dates of the kings of the Humban-Tahrid dynasty are prepared based on these articles: Henkelman , wouter. Defining Neo-Elamite History. ARTA , 2003.)
↑ Reade , Julian E. Elam after the Assyrian Sack of Susa in 647 B.C. NABU , 2000.)
↑ Tavernier , Jan. Some Thoughts on Neo-Elamite Chronology. ARTA , 2004
↑
The Cambridge Ancient History. Vol. I.2.
↑ Vallat , Francois. Shutruk-Nahunte , Shutur-Nahunte et l'imbroglio neo-elamite. NABU , 1995.
↑ Vallat , Francois. Elam: The History of Elam. Encyclopaedia Iranica , vol. VIII pp. 301-313.London/New York , 1998.Dynasty
.jpg)
