ბალახოვანი მცენარე

ბალახოვანი მცენარე, აგრეთვე ბალახებიუმაღლესი მცენარეების სიცოცხლის ფორმა. ბალახებს გააჩნიათ ფოთლები და ღერო, რომლებიც ვეგეტეციური პერიოდის დასრულების შემდეგ ნიადაგის ზედაპირზე კვდებიან.ნიადაგის ზედაპირზე მათ არ გააჩნიათ მუდმივი მერქნიანი ვარჯი. ბალახოვანი მცენარეები ერთწლოვანი, ორწლოვანი და მრავალწლოვანი არიან.

ზოგიერთი სწრაფმზარდი ბალახოვანი მცენარე (განსაკუთრებით ერთწლოვანები) პიონერ მცენარეებად ითვლებიან, რადგანაც გავრცელების არეალებში პირველები იზრდებიან და მცენარეთა სახეობების ანაგენეზს განსაზღვრავენ. სხვა სახეობები კი ბევრი ისეთი ბუნებრივი არეალის სტაბილურ მცენარეულ საფარს აყალიბებებენ და განვითარებას უწყობენ ხელს, როგორებიცაა ქვეტყეები, ტყისპირები, მდელოები, უდაბნოები და ნახევარუდაბნოები.

ძირითადი მახასიათებლები

სიცოცხლის ამ ფორმის მთავარ მახასიათებლად მიწისზედა ნაწილების არარსებობა ითვლება, რომლებსაც მკაცრი პირობების გადანა შეუძლიათ. ეს განსაზღვრება ადვილად შეგივიძლია მივუსადაგოთ ჩრდილოეთის კლიმატურ ზონებში (ზაფხული-ზამთარი) გავრცელებულ მცენარეებს. სამხრეთის უდაბნოებსა და ტროპიკებში ეს მახასიათებელი გარკვეული თავისებურებებით არის მისაღები. მაგალითად, ტროპიკებში სადაც ზამთარი და მშრალი სეზონი არ იცის, ბალხებს შესაძლოა მრავალწლიანი საკმაოდ დიდი ზომის, მიწისზედა ნაწილები ჰქონდეთ. ამიტომაც ბალახეულთა განსხვავებისათვის ბიოლოგები სხვა ნიშნებს იყენებენ. ესენია მერქნისებური მიწისზედა ნაწილების და მეორადი გამსხვილების უნარის არქონა და შერეული გამტარობის სისტემა. თუმცა, ეს ნიშნები ყოველთვის არ მოქმედებს, რადგანაც გამერქნება სხვადასხვა ხარისხით ბევრი ბალახეულისათისაა დამახასიათებელი, ხეებსა და ბუჩქებს შორის კი რბილმერქნიანი თითქმის ბალახოვანი ფორმებიც გვხვდება. საქმეს ისიც ართულებს, რომ ბალახოვან და მერქნიან მცენარეებს შორის ბევრი გარდამავალი ან შუამავალი ფორმები არსებობს. ბალახები ფესვთა სისტემასა და ნაზარდებს (ღერო, ფოთოლი და ყვავილოვანი ნაწილი) ივითარებენ.

მრავალწლოვან ბალახებს მიწისქვეშა ან მიწაში მცოცავი ღეროები რამდენიმე ან მრავალი წლის განმავლობაში აქვთ, მიწისზედა კი მხოლოდ ერთ წელს. მიწისზედა ნაზარდების გამერქნება არ ხდება და ისინი მთლიანად კვდებიან, ახალი ნაზარდები კი საკვირტე მუხლებიდან იზრდებიან, რომლებიც მიწისქვეშ ან მიწას ზედაპირთან მჭიდროდ არიან განლაგებულები.

ერთწლიანი ბალახოვანი მცენარეები ვეგეტაციური პერიოდის შემდეგ მთლიანად კვდებიან ან ყვავილობისა თუ ნაყოფიერების შემდეგ კვლავ იზრდებიან თესლისაგან. ერთწლიანები მთელ სასიცოცხლო ციკლს ერთ სეზონზე გადიან, რა დროსაც ისინი თესლიდან აღმოცენებას, აყვავებას და თესლის მომწოფებასაც ასწრებენ.

გაზაფხულის ერთწლოვანების თესლები გაზაფხულზევე მწიფდება და იმავე ზაფხულში მცენარე კვდება. მოზამთრე ერთწლოვანები კი რომლებსაც თესლები შემოდგომით უმწიფდებათ გამოზამთრების დროს ღეროების დამოკლებითა და მიწაზე გართხმული ფესვებთან ახლომდებარე ფოთლებით გამოირჩევიან. ისინი მომდევნო წელს ყვავილობენ, მწიფდებიან და კვდებიან.

ორწლიანი ბალახოვანები პირველ წელს თესლიდან ნაზარდსა და ფესვების სიახლოვეს ფოთლებს ივითარებენ, მეორე წელს კი საყვავილე ღეროს. ყვავილობისა და ნაყოფის სიმწიფის შემდეგ ორწლიანებიც კვდებიან. ორწლიანები ერთწლოვანებისაგან ღეროს საწყისთან გასული წლის ფოთლების ნარჩენებით გამორჩევიან, მრავალწლიანებისაგან კი ძირხვენების და ბოლქვები არარსებობით. მათ გასული წლის მკვდარი ღეროებისა და ფოთლების შენარჩუნება არ ახასიათებთ.

ორწლიანი და მრავალწლოვანი ბალახოვანი მცენარეების ღეროები ვეგეტაციური პერიოდის დასრულების შემდეგ კვდებიან, მაგრამ მცენარის ნაწილი სეზონიდან სეზონამდე მიწაში ან მიწის სიახლოვეს აგრძელებს სიცოცხლეს. ახალი ყლორტი ან ამონაყარი კი მიწაზე ან მიწაში დარჩენილი ცოცხალი ქსოვილიდან (ძირხვენა, ბოლქვი, მიწისზედა ღერო) ვითარდება.

ორწლიან ბალახოვანი მცენარეებად ითვლებიან სტაფილო, ძირთეთრა, თავყვითელა. ბალახოვან მრავალწლოვანებად კი იორდასალამი, პიტნა, გვიმრების უმრავლესობა და ბალახების დიდი ნაწილი. ბალახოვანი მცენარეებიდან განსხვავებით, არაბალახოვანი მრავალწლოვან მცენარეებს მიწის ზემოთ ღეროები გააჩნიათ და ისინი არავეგეტაციის პერიოდშიც ცოცხლები რჩებიან. ზრდა-განვითარება კი მომდევნო წელს მიწისზედა ნაწილიდან ხდება. ამ ჯგუფს მიეკუთვნება ხეები, ბუჩქები და ლიანები.

ბალახების კლასიფიკაცია

ბალახოვანი მცენარეები თავის მხრივ იყოფიან ბევრ სხვა ჯგუფებად (არსებობს სხვადასხვა კლასიფიკაცია):

  • ერთწლიანი ბალახები — (ერთსეზონიანები) ამ ჯგუფის წარმომადგენლები ვეგეტაციისა და ნაყოფის მომწიფების შემდგომ მთლიანად ხმებიან და მათი განახლება თესლებით ხდება. მაგალითად ნაცარქათამა (ლათ. Chenopodium album), კამა (ლათ. Anethum graveolens), ბოლოკურა (ლათ. Raphanus raphanistrum) და სხვები.
  • მრავალწლოვან ბალახებს გააჩნიათ უფრო ხანგრძლივი დროით ცოცხალი მიწისქვეშა ორგანოები განახლებადი კვირტებით. მიწისქვეშა ორგანოები წარმოდგენილია ფესვის ან ყლორტის (ფესურა, გორგალი, ბოლქვი და სხვა) სხვადასხვანაირი სახეცვლილებებით. მრავალწლოვანი ბალახები მალე დამწიფების მიხედვით (ვეგეტაციური პერიოდის განმავლობაში) თავის მხრივ იყოფა ოთხ ჯგუფად: ძალიან ადრეული, ადრეული, შუა და გვიანი.

ბალახების სიმაღლე

ბალახების ზოგიერთ სახეობას, მაგალითად ქოლგოსნებს (ლათ. Apiaceae), მარცვლეულის ზოგ სახეობას (ლათ. Poaceae), რთულყვავილოვანებს (ლათ. Asteraceae) გიგანტიზმისადმი მიდრეკილება გააჩნიათ. ზოგიერთი ბალახოვანი მცენარე განსაკურებულად დიდი იზრდება. მაგალითად, სახეობა (ლათ. Musa) წარმოადგენლები, რომელთაც ბანანები მიეკუთვნებიან. ბანანი - ყველაზე მაღალი ბალახოვანი მცენარეა და 15 მეტრამდე სიმაღლის იზრდება, ხშირად მას ხედ მიიჩნევენ, მაგრამ მისი ღერო არ არის ხის ვარჯი. სხვა მონაცემებით (თუ გამერქნებას მთავარ თვისებად არ ჩავთვლით) მაღალ ბალახებად ითვლება ბამბუკის ზოგიერთი სახეობაც. მათი ღეროს სიმაღლე 35 მეტრამდე აღწევს.

ბალახის მნიშვნელობა და გამოყენება

ადამიანი ოდითგანვე იყენებს ბალახის სხვადასხვა სახეობებს საყოფაცხოვრებო და სამეურნეო მიზნით. ფართოდ მოჰყავთ ისინი კვებისა და საქონლის საკვებად. დანიშნულების მხრივ ისინი იყოფიან კულინარიულ, სამკურნალო და რელიგიური რიტუალებისათვის განკუთვნილად. კულინარიაში მათ იყენებენ სანელებლად და მწვანილად, გემობრივი თვისებების გასაუმჯობესებლად. მათ მიეკუთვნებათ ისეთი მცენარეები როგორებიცაა კამა, ქინძი, ოხრახუში, ნიახური, პიტნა, რეჰანი, ნიორი და სხვები. უკვე მრავალი ათასი წელია ბალახებს ადამიანი სამკურნალო მიზნითაც იყენებს. ამის შესახებ ძველ მკურნალთა ჩანაწერებიც მოწმობს.

იხილეთ აგრეთვე

  • ბალახოვანი ხეები

შენიშვნა

  • Gray’s Manual of Botany, American Book Co. 1889
  • Herbaceous Plant ID Lab
  • Levine, Carol. 1995. A guide to wildflowers in winter: herbaceous plants of northeastern North America. New Haven: Yale University Press. page 1.

ლიტერატურა

Read other articles:

Staphorst lbs Staphorst adalah sebuah gemeente Belanda yang terletak di provinsi Overijssel. Pada tahun 2006 daerah ini memiliki penduduk sebesar 15.787 jiwa. Masyarakat Staphorst masih termasuk kedalam desa Calvinis yang sebagian besar ortodoks serta memiliki salah satu tingkat kehadiran gereja tertinggi di Belanda. Tahun 1971, Staphorst menjadi berita dunia karena adanya wabah polio. Akibatnya, 39 orang yang mayoritas anak-anak terinfeksi polio. Dari total jumlah tersebut, 5 meninggal dan l...

 

Stemma della Royal Jersey Agricultural & Horticultural Society. La Royal Horticultural Society è un'istituzione di orticultura fondata nel Regno Unito nel 1804 come Horticultural Society of London e ribattezzata con il nome attuale nel 1864 in seguito ad un Royal Charter. Attualmente è una delle più famose organizzazioni mondiali dedite all'orticultura e la più importante organizzazione senza scopo di lucro legata al mondo del giardinaggio della Gran Bretagna. La società gestisce qua...

 

Kereta rel listrik Tokyo Metro 05 (東京地下鉄05系 Tōkyō Chikatetsu 05-kei) adalah kereta rel listrik buatan Jepang dan kini beroperasi di lintas Commuter Jabodetabek. KRL ini didatangkan ke Indonesia pada tahun 2010 hingga tahun 2012. KRL ini diproduksi oleh Nippon Sharyo, Kawasaki Heavy Industries, Hitachi, Kinki Sharyo, dan Tokyu Car Corporation pada tahun 1988 hingga tahun 2004 dalam berbagai generasi, dan antar generasi tersebut memiliki perbedaan yang cukup terlihat. KRL Tokyo Me...

Pour les articles homonymes, voir Étienne et Étienne II. Étienne II de Bloisou Étienne-Henri Sceau du comte Étienne II (1089). Fonctions Comte de Blois, de Beauvais,de Châteaudun, de Chartres, de Meaux et de Provins 30 septembre 1089 – 19 mai 1102(12 ans, 7 mois et 19 jours) Prédécesseur Thibaud III de Blois Successeur Thibaud IV de Blois Biographie Dynastie maison de Blois Surnom Étienne le SageÉtienne le Pacifique Date de naissance 1045 Date de décès ...

 

Pemilihan umum presiden Kolombia 20142010201825 Mei dan 15 Juni 2014Kandidat   Calon Juan Manuel Santos Óscar Iván Zuluaga Partai Partai U Pusat Demokratik Suara rakyat 7,816,986 6,905,001 Persentase 50.95% 45.00% Presiden petahanaJuan Manuel Santos Partai U Presiden terpilih Juan Manuel Santos Partai U Pemilihan umum presiden Kolombia 2014 digelar pada tanggal 25 Mei 2014.[1] Karena tidak ada calon yang meraih suara sebesar 50% pada putaran pertama, putaran kedua digelar...

 

Voce principale: Calcio Padova. Associazione Calcio PadovaStagione 1922-1923 Sport calcio Squadra Padova Allenatore Herbert Burgess Presidente Michele Maluta Prima Divisione1º posto nel girone C, 3º posto nel girone finale. Miglior marcatoreCampionato: A. Busini (10) StadioStadium 1921-1922 1923-1924 Si invita a seguire il modello di voce Questa pagina raccoglie le informazioni riguardanti l'Associazione Calcio Padova nelle competizioni ufficiali della stagione 1922-1923. Indice 1 Sta...

2008 Single by Cassie featuring Lil Wayne Official GirlSingle by Cassie featuring Lil WayneReleasedAugust 5, 2008 (2008-08-05)Recorded2007–08; Legacy Studios(New York City)GenreElectro-R&BLength4:17Label Bad Boy NextSelection Atlantic Songwriter(s) Balewa Muhammad Candice Nelson Ezekiel Lewis Dwayne Carter Nathaniel Hills Marcella Araica Producer(s) Danja Cassie singles chronology Addiction (2008) Official Girl (2008) Must Be Love (2009) Lil Wayne singles chronol...

 

For the larger, underlying geological structure, see Gotthard nappe. You can help expand this article with text translated from the corresponding article in German. (June 2016) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the German article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than s...

 

Tahar Rahim nel 2014 Tahar Rahim (in arabo طاهر رحيم‎?; Belfort, 4 luglio 1981) è un attore francese di origine algerina. È conosciuto soprattutto per il suo ruolo da personaggio principale, Malik El Djebena, nel premiatissimo film francese Il profeta di Jacques Audiard del 2009, venendo premiato con il Premio César per il migliore attore e l’European Film Awards per il miglior attore. Nel 2020 ha ricevuto consensi per la sua interpretazione nel film The Mauritanian, p...

La Sibylle libyqueArtiste Michel-Ange BuronarrotiDate 1512Type Peinture mythologiqueMatériau fresque (d)Dimensions (H × L) 395 × 380 cmMouvement Haute RenaissanceLocalisation Chapelle Sixtinemodifier - modifier le code - modifier WikidataLa Sibylle libyque ou Sibylle de Libye (395 × 380 cm) est l'une des fresques parmi les neuf scènes du livre de la Genèse réalisées en 1512 par Michel-Ange sur le plafond de la chapelle Sixtine. Histoire Michel-An...

 

Perimبريم BarīmGeografia fisicaLocalizzazioneMar Rosso Coordinate12°39′36″N 43°25′12″E / 12.66°N 43.42°E12.66; 43.42Coordinate: 12°39′36″N 43°25′12″E / 12.66°N 43.42°E12.66; 43.42 Superficie13 km² Altitudine massima65 m s.l.m. Geografia politicaStato Yemen  Governatorato di Ta'izz DemografiaAbitanti0 (2008) CartografiaPerim voci di isole dello Yemen presenti su Wikipedia Perim (in arabo بريم Barīm) è un'is...

 

1884 Arkansas election for governor 1884 Arkansas gubernatorial election ← 1882 1 September 1884 1886 →   Nominee Simon Pollard Hughes Jr. Thomas Boles Party Democratic Republican Popular vote 100,875 55,388 Percentage 64.56% 35.44% Governor before election James H. Berry Democratic Elected Governor Simon Pollard Hughes Jr. Democratic Elections in Arkansas Federal government Presidential elections 1836 1840 1844 1848 1852 1856 1860 1868 1872 1876 1880 1884 1888...

Géometrie reduite en une facile et briefve practique par deux excellens instrumens, 1626 Michel Coignet (Anversa, 1549 – Anversa, 24 dicembre 1623) è stato un ingegnere e matematico fiammingo. Indice 1 Biografia 2 Opere 3 Altri progetti 4 Collegamenti esterni Biografia Matematico e ingegnere militare dell'arciduca Alberto d'Austria (1598-1621), governatore dei Paesi Bassi, Coignet è noto come editore, autore, inventore e costruttore di strumenti scientifici. Nel 1580 pubblicò un importa...

 

Belgian entrepreneur (1868–1944) This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (August 2009) (Learn how and when to remove this message) Paul OtletOtlet in 1937Born(1868-08-23)23 August 1868Brussels, BelgiumDied10 December 1944(1944-12-10) (aged 76)Brussels, BelgiumAlma mater Catholic University of Leuven Free University of Brussels Known fo...

 

African americans making aliyah to Israel Ethnic group African Americans in IsraelTotal population25,000[1]Regions with significant populationsTel Aviv, Dimona, Jerusalem, Ein Shemer, Haifa, Ariel, Eilat ,AshkelonLanguagesEnglish, HebrewReligionJudaism, Black Israelism, Christianity.Related ethnic groupsAfrican Americans Part of a series onAfrican Americans History Periods Timeline Atlantic slave trade Abolitionism in the United States Slavery in the colonial history of the US Revolut...

Augusta National Golf Club East Lake Golf Club Oakland Hills Country Club Pebble Beach Golf Links Golf in the United States is played by about 25 million people, or 8% of the population.[1] Professional golf is aired on several television networks, such as Golf Channel, NBC, ESPN, TNT, CBS and Fox. Organizations USGA The United States Golf Association has about 10,000 club members and courses. The organization is responsible for the Rules of Golf together with the British-based R&...

 

American daily newspaper founded in 1940 This article is about the Long Island newspaper. For the offshoot New York daily (1985–1995), see New York Newsday. For other uses, see Newsday (disambiguation). NewsdayThe front page of Newsday on February 21, 2012TypeDaily newspaperFormatTabloidOwner(s)Newsday Media(Patrick Dolan)PublisherDebby KrenekEditorDon HudsonFoundedSeptember 3, 1940; 83 years ago (1940-09-03)Headquarters6 Corporate Center Drive[1]Melville, New York...

 

Sultan of Sulu from 1974 to 1986 In this Philippine name for Muslims, the name Abdullah is a patronymic, not a family name, and the family name is Kiram. Mohammad Mahakuttah Abdulla Kiram34th Sultan of the Sulu SultanateReign24 May 1974 – 1986PredecessorMohammed Esmail Kiram ISuccessorMuedzul Lail Tan KiramSpouseDayang-Dayang Farida Tan-KiramIssueMuedzul Lail Tan KiramHouseRoyal House of KiramReligionSunni Islam Sultan Mohammad Mahakuttah Abdulla Kiram was the 34th Sultan of Sulu (1974...

ジョージア州スライ郡 郡のジョージア州内の位置 州のアメリカ合衆国内の位置 設立 1857年12月22日 郡名の由来 ウィリアム・シュライ 郡庁所在地 エラビル 面積 - 総面積 - 陸 - 水 435 km2 (167.82 mi2)434 km2 (167.61 mi2)1 km2 (0.21 mi2) 人口 - (2010年) - 密度 5,010人 標準時 東部: UTC-5/-4 スライ郡(スライぐん、英: Schley County、�...

 

Protein-coding gene in the species Homo sapiens ARID3AAvailable structuresPDBOrtholog search: PDBe RCSB List of PDB id codes2KK0, 4LJXIdentifiersAliasesARID3A, BRIGHT, DRIL1, DRIL3, E2FBP1, AT-rich interaction domain 3AExternal IDsOMIM: 603265; MGI: 1328360; HomoloGene: 124247; GeneCards: ARID3A; OMA:ARID3A - orthologsGene location (Human)Chr.Chromosome 19 (human)[1]Band19p13.3Start925,781 bp[1]End975,939 bp[1]Gene location (Mouse)Chr.Chromosome 10 (mouse)[2]Ba...