זלמן רייזן

זלמן רייזן
רייזען
Залман Рейзен
מימין לשמאל: משה קולבק, יוסף אופטושו, מקס אריק וזלמן רייזן
מימין לשמאל: משה קולבק, יוסף אופטושו, מקס אריק וזלמן רייזן
מימין לשמאל: משה קולבק, יוסף אופטושו, מקס אריק וזלמן רייזן
לידה 1887
דזיארז'ינסק, בלארוס עריכת הנתון בוויקינתונים
פטירה 1941 (בגיל 54 בערך)
ברה"מ עריכת הנתון בוויקינתונים
ענף מדעי בלשנות, היסטוריה
מקום מגורים רוסיה, ליטא
תרומות עיקריות
חקר היידיש, ממקימי מכון ייִוואָ.
לעריכה בוויקינתונים שמשמש מקור לחלק מהמידע בתבנית

זלמן רייזן (בכתיב יידי: זלמן רייזען; ברוסית: Залман Рейзен; לעיתים גם רייזין (Рейзин), ריזין, ריזן) (1887, בלארוסהוצא להורג כנראה ב-1939) היה פילולוג של השפה היידית, היסטוריון של הספרות, עורך ומתרגם ליידיש, ביוגרף, מחבר ספרי לימוד, מבקר ספרות, סופר ועיתונאי, ממייסדי מכון ייִוואָ.

תולדות חייו

כנס צ'רנוביץ' 1928. יושבים, מימין לשמאל: ישראל רובין, זלמן רייזן, נח פרילוצקי, איציק מאנגר

זלמן רייזן היה בנו של הסופר והמשורר העברי-יידי קלמן רייזן (יק"ר) ואחיהם הצעיר של הסופרים והמשוררים אברהם רייזן ושרה רייזן. מפעלו החשוב ביותר הוא הלקסיקון המלא לסופרי היידיש, "הלכסיקון לספרות יידיש, עיתונותהּ ובלשנותהּ". הלקסיקון, אשר נדפס בארבעה כרכים בין השנים 19261930, משמש עד היום כמקור חשוב, עשיר ואמין לתולדות ספרות היידיש שלפני השואה.

רייזן ישב מרבית שנותיו בווילנה, שבה ערך והוציא ספרי לימוד ביידיש, ספרי דקדוק, אנתולוגיות, ביקורות ועוד. היה בין יוזמיו ומייסדיו של הארכיון והמכון המדעי לתרבות יידיש, "ייוו"א" (ר"ת ביידיש: "המכון המדעי היהודי" או "המכון המדעי היידי") – מפעל תרבותי ענק ויחיד מסוגו. המכון נפגע מאוד בשנות הכיבוש הגרמני והשמדת גטו וילנה. רבים ממסמכיו הועברו לניו יורק, שם הוקם מחדש.

כמתרגם הרבה רייזן לתרגם ליידיש מלשונות אירופה. בין תרגומיו: "רובינזון קרוזו" של דפו, משיריו וסיפוריו של לרמונטוב, מארק טוויין, דוסטויבסקי, הנס כריסטיאן אנדרסן, גי דה מופסן, היינריך היינה, "בן חור" של לואיס וולאס, ואחרים. הוא פרסם למעלה מ-50 כרכי ביקורת, תרגומים ואנתולוגיות, אך עד היום לא תורגם לעברית אף ספר מספריו.

על נסיבות הירצחו יש מחלוקת. יש המקדימים את הוצאתו להורג לשנת 1939 לאחר פלישת ברית המועצות לליטא, ויש המאחרים אותה לשנת 1941, לאחר כיבוש וילנה בידי הגרמנים.

מיצירתו

היסטוריה של הספרות

  • פון מענדעלסאן ביז מענדעלע: האנטבוך פאר דער געשיכטע פון דער יידישער השכלה ליטעראטור מיט רעפרדוקציעס און בילדער [יידיש: 'ממנדלסון עד מנדלי: מדריך להיסטוריה של ספרות ההשכלה היהודית עם רפרודוקציות ותמונות'], ורשה: קולטור-ליגע, 1923.
  • לעקסיקאָן פון דער ייִדישער ליטעראַטור, פּרעסע און פילאָלאָגיע [יידיש: 'הלקסיקון לספרות, עיתונות ופילולוגיית יידיש'], 4 כרכים, וילנה: 1926–1929.
  • פסעוודאנימען אין דער יידישער ליטעראטור [יידיש: 'שמות עט בספרות יידיש'], וילנה: יידישער וויסנשאפטלעכער אינסטיטוט, 1939.

ביוגרפיות

  • י"ל פרץ: 1851–1915 (ביוגרפיה), [ורשה: חמו"ל, 1915].
  • מענדעלע מוכר ספרים: זיין לעבן און זיינע ווערק, וילנה: קינדערוועלט, [תרפ"-].

ספרי לשון ודקדוק

  • די מוטער-שפראך: א מעטאדע צו לערנען לעזען און שרייבען יודיש מיט גראממאטיקאלישע כללים: בייגעלעגט אלע העברעאישע ווערטער, וואס געהען אריין אין דער יודישער שפראך, ורשה: פראגרעסס, (1914).
  • גראמאטיק פון דער יידישער שפראך [יידיש: 'דקדוק השפה היידית'], וילנה: תר"פ.
  • יודישע ארטאגראפיע: קאליגראפישע מעטאדע [יידיש: 'אורתוגרפיה יידית: מתודה קליגרפית'] (צוזאמענגעשטעלט דורך א גרופע לעהרער, אונטער דער לייטונג פון ז' רייזען, מיט א קליינער כרעסטאמטיע פון מ' בירנבוים), ורשה: קולטור, תרע"ו.

תרגומים

  • דער גן עדן. האנס כריסטיאן אנדערסען הנס כריסטיאן אנדרסן. ווארשא, תרע"ט.
  • געקליבענע נאוועלן (נובלות נבחרות). גי דה מופסן. ווילנע, 1923.
  • די הארצרייזע (מסע הלב). היינריך היינה. ווארשא, תרע"א.
  • ירושלים און רוים : היסטארישער ראמאן אויס דער צייט פון בית-שני (רומא וירושלים : רומן היסטורי מתקופת בית שני [= בן חור]). לו וואלאס. ווילנע, 1931.
  • לואיזיאן. יוהנס וילהלם ינסן. ווארשע, תרע"ד 1914.
  • פאר פרייהייט און רעכט : היסטארישע כראניק צור צייט פון דער שפאנישער אינקוויזיציע אין האלאנד (למען החירות והצדק : כרוניקה היסטורית על תקופת האינקוויזיציה בהולנד). ניקולי אלכסנדרוביץ רובאקין. ווילנע, תרע"-.
  • דער פליענדיקער קופערט (התיבה המעופפת). הנס כריסטיאן אנדרסן. ווילנע, 1931.
  • פערברעכען און שטראף. (החטא ועונשו) פיודור דוסטויבסקי. ווארשא, תרע"ג 1913.
  • דער פרינץ און דער בעטלער (בן המלך והעני) מארק טוויין. ווארשא, תרפ"ט.
  • קאנטראבאנדיסטען (לילדים). מיכאיל לרמונטוב. ווארשא, תרע"-.
  • א קיניג פון יהודה : היסטארישער ראמאן אויס דער צייט פון חורבן בית ראשון (מלך מיהודה : רומן היסטורי מתקופת בית ראשון). ארנסט טרומפה. ווילנע, תרפ"ו.
  • ראבינזאן קרוזא (רובינזון קרוזו). דניאל דפו. ווארשע, תר"ע. יצא גם ב-1928.

ראו גם

קישורים חיצוניים

Read other articles:

Blurred LinesLagu oleh Robin Thicke featuring T.I. dan Pharrell Williamsdari album Blurred LinesDirilis26 Maret 2013FormatCDdigital downloadMCDDirekam2012GenrediscosoulfunkDurasi4:25LabelStar TrakInterscopePenciptaRobin ThickePharrell WilliamsClifford Harris Jr.Marvin Gaye[1]ProduserPharrell WilliamsKronologi singel Love After War(2011) Blurred Lines For the Rest of My Life(2013) Kronologi singel T.I. We Still in This Bitch(2013) Blurred Lines(2013) Pour It Up (Remix)(2013) Blurr...

 

Subspecies of fish Colorado River cutthroat trout Conservation status Vulnerable  (NatureServe)[1] Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Actinopterygii Order: Salmoniformes Family: Salmonidae Genus: Oncorhynchus Species: O. clarkii Subspecies: O. c. pleuriticus Trinomial name Oncorhynchus clarkii pleuriticus(Cope, 1872) Synonyms[2] Oncorhynchus clarki subsp. pleuriticus (Cope, 1872) The Colorado River cutthroat tro...

 

Cet article est une ébauche concernant un homme politique québécois. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Pour les articles homonymes, voir Fréchette. Raynald Fréchette Fonctions 32e Président de l'Assemblée nationale du Québec 24 février – 9 juin 1970(3 mois et 16 jours) Prédécesseur Gérard Lebel Successeur Jean-Noël Lavoie Ministre de la Justice du Québec 3 octobre 1985 –...

Синелобый амазон Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:ЗавропсидыКласс:Пт�...

 

Dermanyssus gallinae TaksonomiKerajaanAnimaliaFilumArthropodaKelasArachnidaOrdoMesostigmataFamiliDermanyssidaeGenusDermanyssusSpesiesDermanyssus gallinae De Geer, 1778 lbs Dermanyssus gallinae (umum dikenal sebagai tungau ayam atau tungau merah) adalah sebuah spesies tungau ektoparasit hematofag pada ayam. Spesies ini telah diakui sebagai vektor beberapa penyakit patogenik besar.[1][2] Meski nama umumnya demikian, tungau ini memiliki beragam jenis inang lainnya seperti bebera...

 

Cantón de Turgovia Cantón BanderaEscudo Coordenadas 47°35′00″N 9°04′00″E / 47.583333333333, 9.0666666666667Capital Frauenfeld • Población 24 578Idioma oficial AlemánEntidad Cantón • País  SuizaEjecutivoLegislativoC. NacionalC. de los Estados Regierungsrat (5)Grosser Rat (130)6 senadores2 representantesSubdivisiones Distritos 5Comunas 80Eventos históricos 1803 • Fundación Adhesión a la ConfederaciónSuperficie Puesto 12.º ...

Questa voce sull'argomento cucina è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Delizia al limoneOriginiLuogo d'origine Italia RegioneCampania Zona di produzioneCostiera amalfitana e Sorrentina DettagliCategoriadolce RiconoscimentoP.A.T. Ingredienti principalipan di Spagnapannalattetuorli d'uovolimonizucchero[1] La delizia al limone è un dolce originario della pasticceria sorrentina, di...

 

La Sentinella BrescianaLogoStato Italia Linguaitaliano Periodicitàquotidiana Generestampa locale Fondazione1859 Chiusura1925 SedeBrescia EditoreSocietà Anonima La Sentinella Bresciana DistribuzionecartaceaEdizione cartaceasingola copiaabbonamento   Modifica dati su Wikidata · Manuale La Sentinella Bresciana è stato un quotidiano politico a carattere locale, organo di stampa del gruppo bresciano della Destra storica. Indice 1 Storia 1.1 Organo di stampa dei liberal moderati ...

 

العلاقات اليمنية الزامبية اليمن زامبيا   اليمن   زامبيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات اليمنية الزامبية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين اليمن وزامبيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه المقارنة اليمن زام...

57th season of FIA Formula One motor racing Formula One 2003 redirects here. For video game, see Formula One 2003 (video game). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: 2003 Formula One World Championship – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2008) (Learn how and when to remove this m...

 

XMII redirects here. Not to be confused with XMI or XM2. Porcupine Tree discographyPorcupine Tree performing live at Kraków, Poland on 7 July 2007.Studio albums11Live albums13Compilation albums6Video albums2EPs7Singles11Demo tapes3Promotional9Music videos11Box sets1 The following is a listing of officially released works by the English band Porcupine Tree. The band has released eleven major studio albums and 7 EPs, as well as many limited editions and revamped material. At the time Steven W...

 

This article is written like a research paper or scientific journal. Please help improve the article by rewriting it in encyclopedic style and simplify overly technical phrases. (December 2022) (Learn how and when to remove this message) Part of a series onTransgender topics      OutlineHistoryTimeline Gender identities Androgyne Bissu, Calabai, Calalai Burrnesha Cisgender Gender bender Hijra Non-binary or genderqueer Gender fluidity Kathoey Koekchuch Third gender Ba...

American professor For persons of a similar name, see John Stauffer (disambiguation). John StaufferStauffer in 2014NationalityAmericanAlma materYale UniversityOccupation(s)Author, ProfessorScientific careerFieldsEnglish, American Studies, African American StudiesInstitutionsHarvard University John Stauffer is Professor of English, American Studies, and African American Studies at Harvard University.[1] He writes and lectures on the Civil War era, antislavery, social protest movem...

 

Geographic region of the U.S. state of Colorado Colorado Western SlopeRegionSan Juan Mountains North of Telluride, Colorado, in the Western SlopeColorado Western SlopeCoordinates: 38°28′41.16″N 107°52′33.96″W / 38.4781000°N 107.8761000°W / 38.4781000; -107.8761000LocationWest of the Continental Divide in ColoradoRangeRocky Mountains The Western Slope is a colloquial term generally understood to describe the part of the state of Colorado west of the Contine...

 

Cet article est une ébauche concernant l’eau et la géologie. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. En hydrogéologie, un aquitard représente une formation imperméable ou semi-perméable qui participe au drainage vertical des formations encaissantes supposées plus perméables. Un aquitard peut, de par son éventuelle imperméabilité, séparer deux couches ou formations aquifères, ou un aquifèr...

J-5 Cub Cruiser Piper J-5 Role Multipurpose light civil aircraftType of aircraft Manufacturer Piper Aircraft First flight July 1939 Produced 1940-1946 Number built 1,507 Developed from Piper J-3 Cub Variants Piper PA-12 The Piper J-5 Cub Cruiser was a larger, more powerful version of the basic Piper J-3 Cub. It was designed just two years after the J-3 Cub, and differed by having a wider fuselage with the pilot sitting in the front seat and two passengers sitting in the rear seat. Equipped w...

 

Artwork divided into three parts For other uses, see Triptych (disambiguation). The Merode Altarpiece, attributed to the workshop of Robert Campin, c. 1427–32 Dreikönigsaltar by Hans Pleydenwurff.1460-1465 Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights, 1490–1510. Museo del Prado, Madrid The Aino Myth, the Kalevala based triptych painted by Akseli Gallen-Kallela in 1891. Ateneum, Helsinki A triptych (/ˈtrɪptɪk/ TRIP-tik) is a work of art (usually a panel painting) that is divided in...

 

Vous lisez un « article de qualité » labellisé en 2007. Pour les articles homonymes, voir Besançon (homonymie). Pour l’article ayant un titre homophone, voir Bezançon. Besançon De haut en bas et de gauche à droite : le quartier Saint-Jean, l'hôtel de ville, le palais Granvelle, le quai Vauban, les rives du Doubs et la citadelle. Blason Logo Administration Pays France Région Bourgogne-Franche-Comté (siège) Département Doubs (préfecture) Arrondissement Besançon(...

Province of Turkey Not to be confused with Sivas Vilayet. Province in TurkeySivas Province Sivas iliProvinceFrom top: District of Suşehri, Sivas Governorship Building, Double Minaret Madrasah, Lake Tödürge, Divriği Great Mosque and HospitalLocation of the province within TurkeyCountryTurkeySeatSivasGovernment • GovernorYılmaz ŞimşekArea28,164 km2 (10,874 sq mi)Population (2022)[1]634,924 • Density23/km2 (58/sq mi)Time zoneUTC+3 (...

 

Itzik Feffer, Albert Einstein und Solomon Michailowitsch Michoels Itzik Feffer (auch Fefer, jiddisch איציק פֿעפֿער, russisch Ицик Фефер, Исаак Соломонович Фефер; geboren 10. September 1900 in Schpola, Gouvernement Kiew, Russisches Kaiserreich; gestorben 12. August 1952 in Moskau) war ein sowjetischer jiddischer Autor. Er wurde 1952 ein Opfer der Stalinschen Säuberungen. Feffer war zunächst Mitglied des Bund und wurde 1919 Mitglied der KPR(B). 1920 v...