Xàtiva é unha cidade da Comunidade Valenciana, capital da comarca da Costera. Historicamente, Xàtiva foi unha das poboacións máis importantes do Reino de Valencia, rivalizando ata con Valencia e Orihuela, as outras dúas cidades máis importantes na época foral. Así, como Orihuela e Segorbe tiñan a súa sede episcopal, Xàtiva era a segunda cidade en votar en cortes.
Actualmente ten 30.334 habitantes, incluíndo as pequenas pedanías integradas de Annauir, Sorió e Torre d'En Lloris. Malia o seu peso demográfico actual ser menor, continua a ser unha da cidade de referentes históricos e culturais.
Os habitantes de Xàtiva chámanse xativans, aínda que popularmente son coñecidos por socarrats, porque as tropas de Filipe V queimaron a cidade durante a Guerra de Sucesión Española. O ensañamento do rei foi tal con esta cidade que lle chegou a muda-lo nome polo de Nueva Colonia de San Felipe e os seus habitantes deportados cara á Mancha. Por este motivo o retrato deste rei esta cara a abaixo no Museu de L'Almodí da cidade.
Xeografía
Sitúase entre as cuncas do río Albaida e do seu afluente o río Cànyoles. O seu termo ten perímetro moi desigual, xa que fóra del ten varios enclaves territoriais, dos que destaca pola súa extensión o Realeng.
A cidade está enclavada aos pés do cerro do castelo (Castell). As súas ladeiras chegan a ocupar algunhas casas e esténdense ata a parte máis chá da veiga.
Acceso
Dende Valencia accédese a través da A-7 e a N-340. Tamén enlaza coa autovía A-35 ata Almansa e o centro peninsular. Tamén ten estación de ferrocarril da liña C-2 da rede de Proximidades de Valencia.
Barrios e pedanías
No termo municipal de Xàtiva atópanse tamén os seguintes núcleos de poboación:
Annauir
El Realenc
Sorió
Torre d'En Lloris
Clima
O clima en Xàtiva é mediterráneo. Porén, pola súa situación relativamente afastada da costa e entre vales, os veráns son máis calorosos que noutras zonas da Comunidade Valenciana. Rexistra frecuentemente as máximas de toda a zona e de toda a península no verán.
Demografía
Xàtiva ten 29.459 habitantes (INE 2021) dos que un 9,0% son inmigrantes.[1]
Entre o censo de 1887 e o anterior, Xàtiva recibiu un incremento de poboación ao incorporarse o municipio desaparecido de Annauir.
Gastronomía e festas
Son pratos moi coñecidos o arroz ao forno e o arnadí. Dende 1250 celébrase por privilexio real de Jaume I a Fira de Xàtiva.
A celebración da Semana Santa tamén se vive con grande intensidade, así como a celebración do Corpus Christi, coa típica procesión de xigantes e cabezudos.