Sancha I de Galicia, nada en 1018 e finada en León o 7 de novembro de 1067, foi unha nobre medieval galega, raíña de Galicia desde o ano 1037.
Filla do rei de Galicia Afonso V[1] e da súa esposa, a raíña Elvira Méndez, foi infanta e raíña de toda a Galicia altomedieval,[2] converténdose o seu marido, o conde de Castela Fernando I,[3] en rei consorte pero con poder efectivo á morte de Vermudo III,[4] irmán da raíña Sancha, que perdeu a vida na batalla de Tamarón.
Traxectoria
Sancha era filla de Afonso V e da súa esposa Elvira Méndez, e irmá de Vermudo III. Criouse no mosteiro de Piadela[5][6] e foi a herdeira final dos dereitos ao trono do Reino de Galicia como filla do rei Afonso V e irmá de Vermudo III, dereitos que lles transmitiu aos seus fillos. O que sería o seu marido, Fernando I adquiriu o título de rei, tras casar con Sancha, se ben paradoxalmente Fernando fora un dos cabaleiros navarros que acabara coa vida do seu irmán, e rei, Vermudo III. Antes de casar co navarro Fernando I, estivo prometida con García Sánchez, conde de Castela. Cando ía coñecer a infanta, este foi asasinado pola familia Vea nas rúas de León o 13 de maio de 1028.
A Igrexa católica venéraa como beata. Xunto ao seu esposo ordenou a construción da Colexiata de Santo Isidoro, na cidade de León, onde se depositaron as reliquias do santo, que foran traídas desde Sevilla.Foi precisamente en San Isidoro onde Sancha e Fernando pediron ser sepultados, xunto coa súa descendencia. Traducido do latín, o epitafio na tumba da raíña Sancha di:
”Aquí repousa Sancha, raíña de todas as Españas, esposa do rei Fernando o Grande. Filla do rei Afonso [V], que poboou León despois da destrución obrada por Almanzor. Morreu na Era de 1109, nas terceiras nonas de maio [5 de maio de 1071]”
Libro de Horas de dona Sancha e don Fernando
A raíña Sancha mantivo, xunto do seu marido, unha importante actividade no patrocinio de obras artísticas. Unha das pezas máis coñecidas é o coñecido como Crucifixo de don Fernando e dona Sancha.[7]
Desde o punto de vista galego, ten moita relevancia o encargo por parte da raíña do Libro de Horas que coñecemos co seu nome e o do seu esposo.[8] Foi composto en 1055, segundo se sinala no propio texto. Tamén no texto figuran o nome do amanuense, Pedro, e do ilustrador, Frutuoso, que se encargaron de compoñelo. Nunha das escenas pódese ver á raíña pedíndolle ao amanuense que entregue o libro ao rei. Gardado na Biblioteca Xeral da Universidade de Santiago, o libro é o máis antigo dos conservados na Galiza. Ademais disto, é importante porque supón unha das primeiras mostras da introdución do románico no país, seguindo, tanto a súa figuración como os temas tratados, modelos do románico francés.
Matrimonio e descendencia
Casou con Fernando I, fillo do rei navarro Sancho Garcés III de Pamplona e Muniadona. Desta unión naceron:
- Infanta Urraca de Zamora (c. 1033–1101), señora de Zamora. Foi sepultada en Santo Isidoro de León.
- Infante Sancho (1038–1072), rei de Castela como Sancho I, e de León como Sancho II (1065–1072). Foi sepultado no Mosteiro de San Salvador de Oña.
- Infanta Elvira, (¿?–1101), señora de Toro. Foi sepultada en Santo Isidoro de León.
- Infante Afonso (1040–1109), rei de León (1065–1072) e de León, Castela e Galiza (1072–1109), como Afonso VI. Os seus restos mortais descansan, na compaña da maioría das súas esposas, no Mosteiro de Beneditinas de Sahagún.
- Infante García (1042–1090), rei de Galiza (1066–1071 e 1072–1073). Foi sepultado en Santo Isidoro de León.
Notas
- ↑ Santos Coco, Francisco (ed.). Historia Silense (1921 ed.). p. 65.
Sanciam filiam Adefonsi Galleciensis regis
- ↑ Blanco Lozano, Pilar. Colección diplomática de Fernando I. Nº 25.
Ipse confirmat omnia facta patris, ut benedictionibus est cum filiis et eggregia imperatrice uxori Santia erigatur, et semper in regno Gallicie eorum sobolis dominetur.
- ↑ Blanco Lozano, Pilar. Colección diplomática de Fernando I. Nº 25.
Hoc priuilegium est actum temporem regnante imperatori Fredelando in imperio Gallicie
- ↑ Alfonso VI: Imperator totius orbis Hispanie. Sanz y Torres. 2011. p. 25.
imperator domnus Veremudius in Gallecia
- ↑ Del Castillo, Ángel (1918). "Reseña histórica dos monumentos y-obras d'arte qu'esistiron y-eisisten en Betanzos" (PDF). En Vales Villamarín, Francisco. 1918. Xogos froraes de Betanzos (en castelán). Betanzos: Imp. de Manuel Villuendas. pp. 27–48, en 32.
- ↑ Carrillo Lista, María del Pilar (2005). Arte románico en el Golfo Ártabro y el oriente coruñés (PDF) (Tese) (en castelán). Universidade de Santiago de Compostela. p. 32. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 09 de agosto de 2020. Consultado o 22 de maio de 2021.
- ↑ "Museo Arqueológico Nacional". Crucifijo de don Fernando y doña Sancha. Consultado o 29/06/2022.
- ↑ "La oportunidad única de ver el Libro de Horas de Fernando I y Sancha". 7/06/2022. Consultado o 29/06/2022.
- ↑ Menéndez Pidal, Gonzalo (2003). Varia medievalia (en castelán) 2. Real Academia de la Historia. p. 150. ISBN 84-95983-15-X.
Véxase tamén
Bibliografía
Outros artigos
.png)
![Folio 4v do Antifonario visigótico-mozárabe da catedral de León (c. séc. X), asinado por García, rei de Galiza, seu irmán Afonso e, quer seu irmán Sancho, quer súa nai Sancha (1062-1063).[9]](Ficheiro:Antifonario_de_Leom_(fol._4v).jpg)
