O oligoceno, unha división da escala temporal xeolóxica, é a terceira e última época xeolóxica do período paleóxeno na era cenozoica.

Comezou hai 33,9 ± 0,1 millóns de anos e finalizou hai 23,03 millóns de anos.^[2][3]

O oligoceno considérase a miúdo como un momento de transición entre o mundo tropical arcaico do eoceno e os ecosistemas de aspecto máis moderno do mioceno.^[4] O cambio máis significativo dos ecosistemas do oligoceno foi a expansión global dos pasteiros e unha regresión dos bosques tropicais da franxa ecuatorial.

O comezo do oligoceno está marcado por un grande evento de extinción, unha substitución da fauna de Europa por outra de Asia, excepto para as familias endémicas de roedores e marsupiais, coñecida como a "Gran Ruptura de Stehlin". O límite oligoceno-mioceno non está marcado por un evento tan facilmente identificábel, senón máis ben por límites rexionais entre o máis cálido oligoceno tardío e o relativamente frío mioceno. A extinción que tivo lugar no oligoceno non foi moi severa, pero eliminou os enormes Titanotheres.

O nome oligoceno, cuñado polo xeólogo alemán Heinrich Ernst von Beyrich provén das palabras gregas ὀλίγος olígos, 'pouco' e καινός kaínos, 'novo', 'recente', e fai referencia á escaseza de novos grupos modernos de mamíferos en comparación coa explosión evolutiva que estes animais tiveron no eoceno.

A Comisión Internacional de Estratigrafía recoñece as seguintes idades/pisos do oligoceno:^[2][3]

• Rupeliano: comezou hai 33,9 ± 0,1 millóns de anos co final da Grande Coupure, un episodio de extincións, de cambios faunísticos e de abundante especiación, sobre todo entre os mamíferos. Estratigraficamente, o seu inicio está marcado por foraminíferos planctónicos e a extinción do xénero Hantkenina. Acabou hai 28,4 ± 0,1 millóns de anos e o seu nome, acuñado en 1850 polo geólogo belga André Hubert Dumont, fai referencia ao Rupel, un río do norte de Bélxica, afluente do Escalda.^[5]

• Chattiano: empezou hai 28,4 ± 0,1 millóns de anos. Estratigraficamente, o seu inicio está marcado por foraminíferos planctónicos e pola extinción do xénero Chiloguembelina. Durante este período tivo lugar a maior erupción volcánica individual coñecida: a erupción de Fish Canyon en La Garita.^[6] que sucedeu hai 27,51 millóns de anos.^[7] Esta idade xeolóxica acabou hai 23,03 ± 0,1 millóns de anos e o seu nome, acuñado en 1894 polo xeólogo alemán Theodor Fuchs, fai referencia aos Chatti, unha tribo da antiga Xermania.^[8]

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Oligoceno

• Holmes, T. (2008): Age of Mammals: The Oligocene and Miocene Periods. Chelsea House Publications. ISBN 978-0-8160-5964-5
• Prothero, D. (1994): The Eocene-Oligocene Transition: Paradise Lost. Columbia University Press. ISBN 0-231-08091-3
• Prothero, D. e Emry, R. (1996): The Terrestrial Eocene-Oligocene Transition in North America. Cambridge University Press. ISBN 0-521-43387-8

• Xeoloxía histórica

• Oligoceno La deriva continental (Proyecto Celestia) (en castelán)
• Oligocè. Fauna i flora (en catalán)
• Clima do oigoceno (en inglés)
• Follas fósiles do oligoceno (en inglés)
• Peixes fósiles do oligoceno (en inglés)