Jan Arnošt Smoler

Nome orixinal	(hsb) Jan Arnošt Smoler (de) Johann Ernst Schmaler
Biografía
Nacemento	3 de marzo de 1816 Merzdorf, Alemaña
Morte	13 de xuño de 1884 (68 anos) Bautzen, Alemaña (pt)
Lugar de sepultura	Protschenbergfriedhof (en)
Residencia	Q49375323
Grupo étnico	Poro sorabo
Educación	Universidade de Breslau - filoloxía eslava (1841–1845) Universidade de Breslau - teoloxía (1836–1839)
Actividade
Campo de traballo	Lingüística
Lugar de traballo	Bautzen (pt) Leipzig
Ocupación	lingüista, escritor, editor
Membro de	Oberlausitzische Gesellschaft der Wissenschaften (en) (1862–) Maćica Serbska (en) (1847–) Serbian Learned Society (en)
Familia
Fillos	Marko Smoler
Pai	Korla Jan Smoler
Premios
(1862)  Order of Saint Anna, 2nd class (en)
Descrito pola fonte	Allgemeine Deutsche Biographie Obálky knih, Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron

Jan Arnošt Smoler, nado o 3 de marzo de 1816 en Łućo e finado o 13 de xuño de 1884 en Bautzen foi un filólogo e escritor sorabo, un dos máximos expoñentes do rexurdimento sorabo do século XIX.

O pai de Smolers era un cantor luterano e profesor, establecido desde 1823 en Łaz, onde Jan Arnošt rematou a escola primaria, continuando a partir de 1827 os estudos de secundaria en Bautzen. Non puido realizar a carreira de estudos eslavos como desexaba por non existir na época nas universidades prusianas eses cursos^[1], e así en 1836 comezou os estudos de teoloxía na Universidade de Breslau, e alí foi un dos membros fundadores da Akademischen Verein für lausitzische Geschichte und Sprache en 1838.^[2] Completou os seus estudos o ano seguinte e volveu a Łaz. Xunto con Leopold Hauptal e Handrij Zejler recolleu a colección de cántigas Die Volkslieder der Wenden in der Ober- und Nieder-Lausitz. En Wendisch-deutsche Gespräche e no seu dicionario de 1843, Deutsch-Wendisches Wörterbuch, Smoler realizou unha serie de reformas na ortografía modeladas segundo outras linguas eslavas occidentais e que tendían a diluír as diferenzas entre o alto e o baixo sorabo.^[3]

En 1847 foi un dos fundadores da asociación de promoción da cultura soraba Maćica Serbska, que adoptou a súa ortografía^[4] e que se implicou na defensa dos dereitos dos sorabos no contexto da revolución de 1848 e que logrou concesións do goberno saxón, como que a partir de 1850 a lingua soraba fose o medio de instrución nalgunhas escolas. Smoler estivo entre os primeiros profesores que en 1850 deron clases en sorabo no instituto de Bautzen, e tamén deu clases no colexio local escribindo algúns libros de texto. En 1851, Smoler, estableceu en Bautzen, a súa propia casa de edición que se fixo cargo da publicación do semanario Tydźenska nowina, que baixo a dirección de Smoler cambiou o seu nome a Serbske Nowiny en 1854. Entre 1852 e 1856 Smoler tamén publicou o anuario Jahrbücher für slawische Literatur, Kunst und Wissenschaft , e de 1865 a 1868 o semanario Slawische Zentralblatt – Wochenschrift für Literatur, Kunst, Wissenschaft und nationale Interessen des Gesamtslawentums.

Smoler foi un defensor do paneslavismo cultural e da teoría da reciprocidade eslava, esperando que os contactos coas principais nacións eslavas fomentasen e promovesen a cultura soraba en Lusacia, e así entre 1859 e 1883 realizou varias viaxes a Rusia, entre outras razóns para recoller doazóns para o financiamento de proxectos culturais.

• Wendisch-deutsche Gespräche. Bautzen 1841
• Volkslieder der Wenden in der Ober- und Nieder-Lausitz, 2. Bde. 1841 u. 1843 (hrsg. gemeinsam mit Leopold Haupt)
• Krotke wułpoženje powšitkomneho Serskeho prawjepisanja Bautzen 1843.
• Deutsch-Wendisches Wörterbuch. Mit einer Darstellung der allgemeinen wendischen Rechtschreibung. Bautzen 1843
• Überreste der alten Mythologie in der wendischen Lausitz. [1848]
• Sorbisch-wendische Sprachlehre. Bautzen 1850
• Kleine Grammatik der serbisch-wendischen Sprache in der Oberlausitz. Bautzen 1852
• Die slavischen Ortsnamen in der Oberlausitz und ihre Bedeutung. Festschrift zum 300 jährigen Jubiläum des Gymnasiums zu Budissin. Bautzen 1867.