Isabel de Barreto de Castro[1], nada probablemente en Pontevedra na década de 1560[2], ou quizais en Lima[3], foi unha navegante probablemente galega do século XVI.
Traxectoria
Segundo algunhas fontes[4], o seu pai, Francisco Barreto, era un comerciante portugués nado en Faro. Este, en 1547, fíxose ao mar no Índico. En 1555 fora nomeado gobernador das Indias Portuguesas, e viviu en Lisboa entre 1561 e 1569. Porén, con esta historia non semella sinxelo nin situar a Isabel de Barreto en Pontevedra na década de 1560 nin no Perú uns anos máis tarde, onde chegaría precisamente acompañando a súa familia e o séquito do novo vicerrei. Outras fontes sitúana como unha rica limeña, do barrio de Santa Ana, filla dos comerciantes portugueses Nuno Rodrigues Barreto e Mariana de Castro[3].
O que si parece incontrovertible é que casou en Lima en 1585[5] ou 1586[3] co adiantado Álvaro de Mendaña, quen explorara xa parte do Pacífico para o Castela e chegara ata as Illas Salomón. Precisamente, Isabel viaxa co seu home na segunda grande exploración deste, que partiu con destino ás Salomón en abril de 1595. A viaxe foi patrocinada polo vicerrei García Hurtado de Mendoza, marqués de Cañete, precisamente grazas á influencia de Isabel de Barreto. O obxectivo era establecer unha colonia nas illas Salomón para impedir que os piratas ingleses atopasen un refuxio no Pacífico dende o cal atacar as Filipinas ou a costa americana.
A viaxe ás Illas Salomón
Embarcáronse 368 persoas entre homes e mulleres, tanto libres como escravas e escravos, co obxectivo de fundar unha colonia. Tamén ían na expedición tres irmáns de Isabel de Barreto. O piloto maior era o portugués Pedro Fernández de Quirós. Os catro barcos eran:
- San Gerónimo, nave capitá, galeón de 200 a 300 toneladas. Propietaria: Isabel de Barreto[3]. Capitán e piloto maior: Pedro Fernandes de Queiroz.
- Santa Isabel, nave almirante, galeón de 200 a 300 toneladas. Propietaria: Isabel de Barreto. Capitán: Lope de Vega. Desapareceu o 7 de setembro de 1595.
- San Felipe, galeota de 30 a 40 toneladas. Propietario e capitán: Felipe Curzo. Desapareceu o 10 de decembro de 1595.
- Santa Catalina, fragata de 30 a 40 toneladas. Propietario e capitán: Alonso de Leyra. Desapareceu o 19 de decembro de 1595.
A expedición partiu do porto de El Callao. Logo de facer escala no porto peruano de Paita, atopou as illas Marquesas e bautizáronas así en honra do vicerrei, o marqués de Cañete. Durante dez días exploraron as illas do sur do arquipélago. De camiño cara ao oeste, pasaron por diante dunha das illas Cook e dunha das Tuvalu até que chegaron ás illas Santa Cruz, arquipélago do sur das illas Salomón. Ao pasar xunto ao Tinakula, un volcán en actividade na illa de Nendö, perderon a Santa Isabel, a nave almiranta, nunha treboada.
Fundaron unha colonia na illa de Santa Cruz onde Álvaro de Mendaña, o home de Isabel, enfermo de malaria, perde o control da situación. Os soldados cometen crimes e excesos cos pobos indíxenas e prodúcese un intento de rebelión. O 18 de outubro de 1595 morre Mendaña e Isabel faise cargo da expedición. Ao deteriorarse aínda máis a convivencia, abandonan a colonia e marchan ás Filipinas. No camiño pérdense as outras dúas naves, a San Felipe e a Santa Catalina, e só chega a porto a San Gerónimo, guiada por Pedro Fernandes de Queiroz.
Ruta da viaxe
- El Callao, 9 de abril de 1595.
- Paita (Perú), 16 de xuño de 1595
- As Marquesas de Mendoza (illas Marquesas), 21 de xullo a 5 de agosto.
- San Bernardo (Pukapuka, illas Cook), 20 de agosto
- A Solitaria (Niulakita, Tuvalu), 29 de agosto.
- Illas Salomón:
- Tinakula, volcán en actividade. Desaparece a Santa Isabel, 7 de setembro.
- La Huerta (Tomotu Noi), Recifes (grupo das illas Swallow), 8 de setembro.
- Santa Cruz (hoxe Nendö nas illas Santa Cruz), 8 de setembro a 18 de novembro. O 18 de outubro morre Mendaña.
- Guam, 1 de xaneiro de 1596. Só chega a San Gerónimo.
- Manila, 11 de febreiro.
A segunda viaxe
A morte de Mendaña converteu a Isabel en herdeira das terras que conquistaran. Recibiu os títulos de gobernadora da colonia de Santa Cruz e adiantada das illas de Poñente. Tres meses despois de chegar a Manila, casou con Fernando de Castro, parente do seu home e xeneral destinado en Filipinas. En 1597 fanse de novo ao mar e chegan ata Acapulco (México), dende onde se trasladan a Guanaco na Arxentina. Alí estabelecen unha encomenda, un tipo de propiedade rural onde as xentes indíxenas traballaban escravizadas.
Nese momento descobre que o rei Filipe III lle outorgou os privilexios sobre as Illas Salomón a Pedro Fernández de Quirós, co que anulaba os anteriores dela. Para protestar por esta afronta, viaxan primeiro a Lima e posteriormente a España.
Crese que faleceu en Galicia.[Cómpre referencia]
Notas
- ↑ A galega Isabel Barreto, descubridora e primeira muller almirante, GCiencia, 7 de decembro de 2017.
- ↑ MAROTO CAMINO, M. Producing the Pacific: maps and narratives of Spanish exploration (1567-1606), Ámsterdan:Rodopi, 2005, p.47
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 MOYA ESPINOZA, R. Piura en el Virreynato Arquivado 03 de febreiro de 2016 en Wayback Machine., cap.5
- ↑ BOSCH BARRETT, M. Doña Isabel Barreto. Adelantada de las islas Salomón.Barcelona:Juventud, 1943
- ↑ DE LA RIVA, NATALIA G., La conquista de los mares del sur Arquivado 03 de agosto de 2010 en Wayback Machine., Peatom, 2008.
Véxase tamén
Bibliografía
Ligazóns externas
