Substancias perfluoroalquiladas e polifluoroalquiladas (PFAS)
Estrutura molecular do ácido perfluorooctano sulfónico (PFOS), un fluorosurfactante eficaz e bioacumulativo, da familia dos PFAS
Nome IUPAC Substancias perfluoroalquiladas e polifluoroalquiladas
Outros nomes Químicos eternos, substancias fluoroorgánicas
Se non se indica outra cousa, os datos están tomados en condicións estándar de 25 °C e 100 kPa.

As substancias fluorosurfactantes, polifluoroalquiladas ou perfluoroalquiladas (PFAS), tamén coñecidas como substancias fluoroorgánicas ou "químicos eternos", son compostos químicos organofluorados sintéticos caracterizados por varios átomos de flúor (F) unidos a átomos de carbono (C).^[1] Estes compostos teñen unha 'cola' fluorada e unha 'cabeza' hidrófila, e poden ser perfluorados ou polifluorados, o que significa que a cola pode estar total ou parcialmente fluorada (todos os átomos de carbono unidos a flúor ou só algúns deles). Debido á súa estrutura molecular e ao forte enlace CF, os PFAS son extremadamente estables e resistentes á degradación.^[2] Como surfactantes, son máis eficaces reducindo a tensión superficial da auga que os tensioactivos baseados en hidrocarburos. Algunhas destas substancias, como o PFOS, foron detectadas en humanos e animais salvaxes.^[3]

En 1997, mentres traballaba para a compañía 3M, a científica Kris Hansen descubriu que as mostras de sangue recollidas por todo Estados Unidos contiñan PFAS, que eran perigosos para a saúde humana e que se converteron nunha presenza constante nos ecosistemas. Hansen revelou que a empresa tentou desacreditar os seus datos e ocultar a toxicidade dos PFAS.^[4]

Un estudo do Centro Helmholtz de Investigación Ambiental (UFZ) explorou os efectos nocivos dos PFAS no cerebro, utilizando métodos avanzados de bioloxía molecular e o peixe cebra como organismo modelo. Revelouse que os PFAS poden levar a danos hepáticos, obesidade, trastornos hormonais e cancro, e descubriuse que alteran certos xenes implicados no desenvolvemento cerebral e no comportamento. Utilizando a técnica CRISPR/Cas9, os investigadores determinaron que a exposición a PFAS inducía hiperactividade nos alevíns de peixe cebra, un efecto que cesaba ao retirar os químicos.^[5]

Unha investigación transnacional recente desvelou máis de 14.000 documentos que mostran como a industria química encubriu durante décadas a toxicidade dos PFAS, asociados con varios tipos de cancro, infertilidade e unha menor resposta ás vacinas. Ademais, o Ministerio de Sanidade de España está a realizar estudos para detectar a presenza destes químicos en persoas e en auga potable, coa participación de 3.800 voluntarios para medir os químicos de risco acumulados no organismo.^[6]

As medidas regulatorias recentemente implantadas obrigan a todas as empresas de abastecemento de auga potable a controlar os catro PFAS máis perigosos e, a partir de 2025, a suma de 20 PFAS, incrementando os custos de análise e tratamento da auga.^[6]

• The Map of Forever Pollution - The Forever Pollution Project (en inglés)
• The Forever Lobbying Project - The Forever Pollution Project (en inglés)

----

Este artigo sobre química é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.