As eleccións parlamentarias de Chile de 1945 celebráronse o 4 de marzo. Correspondentes ao período 1945-1949, escolléronse 147 deputados e renováronse 25 dos 45 postos de senador. A dereita, conformada por conservadores e liberais, logrou impoñerse esta vez á radical-socialista Alianza Democrática, por unha ampla marxe, recuperando o control do congreso. As eleccións xerais anteriores foran en 1941 e as posteriores foron en 1949.
Os partidos de goberno uníronse na Alianza Democrática, integrada por radicais, socialistas, democráticos e comunistas. A Falanxe Nacional integrou nalgunhas circunscricións listas comúns coa Alianza Democrática, pero noutras pactou coa dereita.
O Partido Socialista Auténtico, partido escindido do partido socialista por unha disputa entre as seccións de Marmaduque Grove e Salvador Allende, presentou listas propias na maioría do territorio, aliándose coa oposición noutras.
Durante estas eleccións o Partido Comunista de Chile atoparase fóra da legalidade polo decreto de Arturo Alessandri, chamado Lei de Seguridade Interior del Estado, que evitaba a existencia de partidos revolucionarios. O Partido Comunista presentouse baixo o nome de Partido Progresista Nacional.
Tras a elección, o presidente Juan Antonio Ríos formou o 14 de maio de 1945 un novo gabinete integrado polos partidos Radical, Democrático, Socialista Auténtico e Falanxe Nacional.
Eleccións á Cámara de Deputados
| Pacto |
Sigla |
Número de votos |
Porcentaxe |
Deputados electos
|
| 1.
|
Alianza Democrática
|
ADCh
|
|
42,20%
|
66
|
|
Partido Radical
|
PR
|
89.922
|
20,00%
|
39
|
|
Partido Comunista (1)
|
PPN
|
44.133
|
10,20%
|
14
|
|
Partido Socialista
|
PS
|
32.314
|
7,20%
|
6
|
|
Partido Democrático
|
PDo
|
21.463
|
4,80%
|
6
|
| 2.
|
Dereita
|
|
|
45,60%
|
73
|
|
Partido Conservador
|
PC
|
106.264
|
23,60%
|
36
|
|
Partido Liberal
|
PL
|
80.579
|
17,90%
|
31
|
|
Partido Liberal Progresista
|
PLP
|
9.849
|
2,20%
|
3
|
|
Partido Agrario
|
PA
|
8.750
|
1,90%
|
3
|
| 3.
|
Partido Socialista Auténtico
|
PSA
|
25.104
|
5,27%
|
3
|
| 4.
|
Falanxe Nacional
|
FN
|
11.565
|
2,60%
|
3
|
| 5.
|
Alianza Popular Libertadora
|
APL
|
6.297
|
1,40%
|
1
|
| 6.
|
Partido Demócrata
|
PDa
|
4.952
|
1,10%
|
1
|
| 7.
|
Independentes
|
ind
|
4.025
|
0,90%
|
0
|
| Total
|
|
453.829
|
100%
|
147
|
| Poboación total
|
|
5 541 000
|
|
| Total de electores habilitados
|
|
641.485
|
|
| Validamente emitidos
|
|
449.930
|
70,10%
|
| Abstención electoral
|
|
151.656
|
29,90%
|
Fonte: Jaime Etchepare Jensen, Surgimiento y evolución de los partidos políticos en Chile, 1857-2003 , Concepción, Universidade Católica de la Santísima Concepción, 2006, p. 127.
(1) O 12 de febreiro de 1937, Arturo Alessandri Palma ditaminou a "Lei de Seguridade Interior do Estado", por medio da cal o Partido Comunista quedaba ilegalizado e en clandestinidade. Os seus líderes decidiron inscribir o partido baixo outro nome, primeiro Partido Nacional Democrático, e para as eleccións de 1941 ocupou o de Partido Progresista Nacional.
Presidentes da Cámara de Deputados
(1) Bernardo Ayala Zuleta foi desaforado por un oficio do Presidente da Corte de Apelacións de Concepción o 4 de xaneiro de 1949, para ser procesado por unha investigación de corrupción. Ao ser desaforado, a Constitución de 1925 determinaba a inhabilitación da cota, polo que non se ocupou a vacante.
(2) Fernando Cisterna Ortíz aceptou dirixir a misión diplomática en marzo de 1947. O 9 de setembro de 1947 incorporouse substituíndoo o deputado José Avilés Avilés (PR), tras vencer nas eleccións complementarias para a vacante ao radical Humberto Rojas, ao democrático Máximo Venegas Sepúlveda e ao agrario laborista Ismael Valdés Alfonso (7.377 votos contra 3.744, 1.196 e 839 respectivamente).
(3) José Alberto Echeverría Moorhouse faleceu o 29 de agosto de 1948. A vacante non se ocupou, xa que restaban sete meses para a elección parlamentaria seguinte.
(4) Juan Escala Garnham faleceu o 28 de novembro de 1946. Levouse a cabo unha elección complementaria onde venceu Fernando Durán Villarreal (PC) ao candidato da Falanxe Nacional Raúl Oliva, incorporándose á Cámara de Deputados o 11 de febreiro de 1947.
(5) Ismael Carrasco Rábago faleceu o 5 de abril de 1946. Realizouse unha elección complementaria onde gañou o candidato conservador Enrique Wiegand Frödden (21.304 votos) contra os candidatos Rolando Rivas Fernández (PRDe, 7.177 votos), Esteban Delgadillo (PPN, 6.879 votos) e Francisco Vío (FN, 1.714 votos). Wiegand incorporouse á Cámara de Deputados o 25 de xuño de 1946.
(6) Manuel Cabezón Díaz incorporouse presuntivamente o 15 de maio de 1945. Mais Esteban Bedoya Hunsdoerff (PDo) incorpórase no seu lugar o 13 de xullo de 1945, tras un ditame do Tribunal Cualificador de Eleccións.
(7) Enrique Madrid Osorio faleceu o 16 de agosto de 1945. O 17 de outubro do mesmo ano incorporouse como substituto o liberal Eduardo Pompeyo Moore Montero, tras vencer ao radical Rafael Vergara nas eleccións complementarias para encher a vacante (8.350 contra 6.446 votos).
(8) Rafael Cifuentes Latham faleceu o 14 de setembro de 1945. Héctor Zañartu Urrutia (PC) incorporouse no seu lugar o 18 de decembro do mesmo ano, tras vencer nas eleccións complementarias, con 8.439 votos, ao democrático Miguel Ángel Vega (2.413 votos) e ao socialista Pedro Poblete Vera (1.654 votos).
(9) Liolel Edwards Atherton faleceu o 24 de abril de 1948. Ao quedar menos de once meses para a seguinte elección parlamentaria, a Constitución de 1925 consagra que non se procede a ocupar a vacante.
(10) José Osorio Navarrete faleceu o 11 de setembro de 1948. Ao quedar menos de once meses para a seguinte elección parlamentaria, a Constitución de 1925 consagra que non se procede o posto libre.
(11) Juan Bautista Chesta Pastoureaud faleceu o 25 de marzo de 1948. Ao restar doce meses si se procede a ocupar a vacante por medio dunha elección complementaria. Na ocasión venceu o agrario laborista Braulio Sandoval Muñoz (11.341 votos) contra o radical Darío Cabrera (9.617 votos).
(12) Juan Rafael Del Canto Medán presuntivamente incorporouse como deputado o 15 de maio de 1945. Mais, por ditame do Tribunal Cualificador de Eleccións, incorporouse no seu lugar Jorge Rogers Sotomayor (FN), que ingresou na Cámara de Deputados o 24 de xullo de 1945.
Eleccións ao Senado
| Pacto |
Sigla |
Número de votos |
Porcentaxe |
Deputados electos
|
| 1.
|
Alianza de Defensa da Democracia
|
ADD
|
117.703
|
48,03%
|
12
|
|
Partido Liberal
|
PL
|
48.941
|
21,04%
|
7
|
|
Partido Conservador
|
PC
|
35.730
|
15,36%
|
5
|
|
Partido Liberal Progresista
|
PLP
|
16.854
|
7,24%
|
0
|
|
Falanxe Nacional
|
FN
|
7.959
|
3,42%
|
0
|
|
Alianza Popular Libertadora
|
APL
|
1.531
|
0,65%
|
0
|
|
Partido Agrario
|
PA
|
688
|
0,29%
|
0
|
| 2.
|
Alianza Democrática
|
ADCh
|
114.091
|
49,05%
|
13
|
|
Partido Radical
|
PR
|
43.819
|
18,84%
|
7
|
|
Partido Progresista Nacional
|
PPN
|
31.708
|
13,63%
|
3
|
|
Partido Socialista
|
PS
|
21.625
|
9,29%
|
2
|
|
Partido Democrático
|
PDo
|
10.105
|
4,34%
|
1
|
|
Partido Demócrata Nacionalista
|
PDN
|
3.120
|
1,34%
|
0
|
|
Partido Radical Socialista
|
PRS
|
1.981
|
0,85%
|
0
|
|
Vangardia Popular Socialista
|
VPS
|
1.733
|
0,74%
|
0
|
| 3.
|
Independentes sen pacto
|
ind
|
5.714
|
2,45%
|
0
|
| Nulos e brancos
|
N / B
|
1.049
|
0,45%
|
|
| Total
|
|
232.557
|
100%
|
25
|
| Poboación total
|
|
5 541 000
|
|
| Total de electores habilitados
|
|
303.870
|
|
| Validamente emitidos
|
|
231.508
|
76,18%
|
| Abstención electoral
|
|
72.362
|
23,82%
|
Presidentes do Senado
As agrupacións provinciais que escolleron senadores nesta elección para o período 1945-1953 foron: Tarapacá e Antofagasta; Aconcagua e Valparaíso; O'Higgins e Colchagua; Ñuble, Concepción e Arauco; Valdivia, Osorno, Llanquihue, Chiloé, Aysén e Magallanes.
No cadro de distribución amósanse marcados en amarelo aqueles escanos que se decidiron nesta elección. Aquelas provincias que se encontran en cor celeste na lista que a continuación se entrega, corresponden aos senadores do período 1941-1949.
(1) Gabriel González Videla foi electo Presidente da República o 24 de outubro de 1946. Asumiu a presidencia o 3 de novembro do mesmo ano, procedeuse a unha elección complementaria, onde se presentou como candidato único o radical Ángel Custodio Vásquez Galdames, quen se incorporou o 11 de febreiro de 1947.
(2) Diego Echenique Zegers faleceu o 6 de agosto de 1947. Procedeuse a unha elección complementaria onde triunfou o liberal Diego Francisco Bulnes Correa (19.648 votos) contra o conservador Miguel Concha Quezada (5.797 votos) e o socialista Eugenio González Rojas (2.449 votos). Incorporouse o 22 de outubro de 1947.
(3) Arturo Alessandri Palma foi electo o 8 de novembro de 1944 para substituír o senador Amador Pairoa Trujillo (PPN), falecido o 15 de xullo de 1944. Alessandri venceu na elección complementaria ao independente Guillermo del Pedregal Herrera e adxudicouse o período senatorial restante até 1949.
(4) Jaime Larraín García-Moreno foi electo para ocupar a vacante do falecido senador Darío Barrueto Molinet (PR), que morreu o 29 de decembro de 1944. Larraín foi electo o 10 de abril de 1945, tras vencer en elección complementaria ao radical Hernán Figueroa Anguita.
Véxase tamén
Bibliografía
- "Evolución y Funcionamiento del Sistema Político Chileno"; Matías Tagle Domínguez; Ediciones de la Université Catholique de Louvain; Bruxelas, Bélxica; 1982.
- "Historia Política de Chile y su Evolución Electoral desde 1810 a 1992"; Germán Urzúa Valenzuela, Editorial Jurídica de Chile, Santiago, 1992.
- "Chile en el Siglo XX"; Mariana Aylwin Oyarzún, Carlos Bascuñán Edwards, Sofía Correa Sutil, Cristián Gazmuri Riveros, Sol Serrano Pérez, Matías Tagle Domínguez. Editorial Planeta, Santiago, Chile, 1990.
