Non está claro se Boril participou no asasinato de Kaloyan diante dos muros de Tesalónica en 1207, pero os herdeiros do falecido, os seus curmáns Iván Asen e Alexandre, fuxiron do país coa ascensión de Boril ao trono, primeiro a refuxiarse cos cumanos e máis tarde en Galitzia[1]. Boril casou coa viúva de Kaloyan, unha princesa cumana cuxo nome se descoñece pois non se rexistra nos documentos, a menos que fose a Ana (a monxa Anisija) mencionada no Sínodo da Igrexa búlgara.
Continuas rebelións e inestabilidade
Bulgaria baixo o reinado de Boril.
O intento de Boril de proseguir coa política exterior de Kaloyan resultou errado. Desde o comezo do seu reinado, os membros da súa familia opuxéronselle. O seu irmán Strez, asistido polo gran zupan serbio Stefan Nemanjić, apoderouse da fortaleza de Prosek, desde a cal acometeu campañas en Macedonia. O primo e aristócrata de Boril, Aleixo Slav declarouse independente, e estableceuse na rexión de Pirin, coa cidade de Melnik como capital. Para empeorar a situación, o emperador latino Henrique de Flandres derrotou a Boril en Plovdiv en 1208, a pesar da vitoria obtida na anterior batalla de Boruy[2]. Así, o norte de Tracia e as fortalezas en Ródope caeron en mans latinas[3].
Xa sexa como consecuencia dun conflito militar ou como resultado directo das negociacións de paz, en 1209 a corte outorgoulle a Strez o título de sebastocrátor (un grao inferior ao de déspota), o que fixo del un aliado de Boril até a súa morte en 1214[4]. Mentres tanto, Boril atopou resistencia interna na nova rebelión de catro nobres cumanos acaecida en Vidin en 1211 (ou 1213 segundo algunhas fontes)[5]. Boril non podía enfrontarse a ela pola súa conta e non podía esperar axuda dos serbios ou dos latinos, nin das faccións divididas dos boiardos[6]. A única alternativa para Boril foi solicitar axuda a Hungría. Un exército mandado polo conde Xoaquín de Sibiu esmagou aos rebeldes e apoderouse de Vidin[2]. Boril tivo que ceder a zona de Belgrado ao Reino de Hungría como prezo polo apoio húngaro.
Política relixiosa e alianzas matrimoniais
En 1211 Boril convocou un sínodo da Igrexa na capital, Tarnovo, que conmemorou o celebrado en 1111 polo emperador Aleixo I Comneno, e do mesmo xeito, condenou aos bogomilos. Case ao mesmo tempo, Boril preparou o matrimonio da súa fillastra (filla de Kaloyan) Marija (o nome é dubidoso) con Henrique de Flandres, e enviou a Constantinopla á noiva con numerosos agasallos. Pouco despois, Boril pode haberse casado cunha filla de André II de Hungría, pero hai poucas probas desta unión. Proxectouse outro matrimonio en 1214 entre a filla de Boril e o fillo de André II, o futuro Béla IV de Hungría, pero nunca se levou a cabo.
Derrota e falecemento
A alianza co Imperio Latino, o Reino de Hungría e o Despotado de Epiro arrastraron a Boril a unha guerra contra Serbia, na que pouco puido facer, especialmente despois do asasinato do seu irmán Strez en 1215. Coa morte de Henrique en 1216 e a partida de André II á Quinta Cruzada, Boril perdeu os seus principais aliados. En 1217 ou 1218 Iván Asen, o seu primo, regresou do exilio e derrotou a Boril, quen se encerrou en Tarnovo. Despois dun cerco duns sete meses (en lugar do «sete anos» das fontes bizantinas), Boril fuxiu da capital, que se entregou a Iván Asen. Boril foi capturado durante a súa fuga, cegado e relegado a un mosteiro.
