Ascraeus Mons
Tipo de accidente xeolóxico	Mons
Accidente xeolóxico de	Marte
Diámetro	460 km km[1]
Altitude	18,1 km[2]
Coordenadas	11,76° N 255,5° E[1]
Procedencia do nome	Ascraeus Lacus, nome clásico dun accidente xeolóxico de albedo.[1]

Ascraeus Mons é un gran volcán de escudo que está situado na rexión de Tharsis do planeta Marte. É dos tres volcáns de Tharsis o que fica máis ó norte e segundo algunhas fontes o máis alto^[2] (outras fontes outórganlle este posto a Arsia Mons). A situación do volcán correspondese coa situación do clásico accidente xeolóxico de albedo chamado Ascraeus Lacus, do cal evidentemente toma o nome.

Ascraeus Mons foi descuberto pola sonda Mariner 9 no ano 1971. O volcán orixinalmente foi chamado North Spot^[3] (Mancha do Norte) por que era a mancha que estaba máis ó norte das únicas catro manchas visibles da superficie de Marte, xa que naquel momento Marte estaba cuberto por unha tormenta global que envolvía a todo o planeta. Así coma clarexou, estas manchas revelaron a súa natureza real, as duns volcáns extremadamente altos, cuns cumios que se proxectaban por riba da atmosfera cargada de po.^[4] O volcán recibiu oficialmente o seu actual nome no ano 1973.^[1]

O volcán está situado porción sueste-central do cuadrángulo de Tharsis a 11,8° N 255,5° E no hemisferio oeste de Marte. Un grupo de tres pequenos volcáns (o Grupo de volcáns Ceraunius-Uranius) queda a uns 700 km ó nordés, Pavonis Mons (o volcán central dos Tharsis Montes) queda a 500 km ó suroeste. O cráter de 70-km de diámetro chamado Poynting está situados a 300 km cara ao oeste-suroeste.

Ascraeus Mons ten 460 km de diámetro^[1] e é a terceira montaña en tamaño de Marte, con 18,1 km. O volcán ten unha pendente pouco pronunciada, cunha pendente media duns 7°.^[5] As pendentes do volcán son máis pronunciadas na parte media das súas ladeiras, tornándose máis planas a medida que chegan á base do volcán e a medida que chegan a chaira do cumio, onde está situada a complexa caldeira do volcán.^[6]

Os respiradoiros volcánicos, localizados no nordeste e suroeste do volcán, son as fontes do amplos campos de lava en forma de abano, que sepultaron as partes máis próximas á base do volcán e que se estenden máis de 100 km sobre as chairas dos arredores.^[7] A orientación nordés-suroeste destes 'respiradoiros' e campos de lava coinciden coa orientación dos Tharsis Montes, suxerindo que unha gran fisura ou falla na codia Marciana é a responsable da orientación destes campos de lava, así coma da cadea de volcáns de Tharsis Montes. A presenza destes campos de lava causa diverxencias á hora de calcula-las dimensións do volcán. Se estes campos de lava quedan incluídos coma parte integral do Ascraeus Mons, entón as dimensións deste acadarían os 375 × 870 km.^[2][5]

Coma case toda a rexión de Tharsis, Ascraeus Mons ten un gran albedo e unha baixa capacidade calorífica volumétrica (a capacidade dun corpo volumétrico de almacenar calor), indicando que o volcán e os seus arredores están cubertos de grandes cantidades de po fino. O po forma un manto sobre a superficie que escurece ou muda a topografía e a xeoloxía das particularidades menos significativas da rexión.^[8] Tharsis é probablemente poeirento debido ás súas grandes alturas. A densidade atmosférica é moi baixa como para poder remover e despraza-lo po unha vez este se depositou.^[9] A presión atmosférica no cumio do Ascraeus Mons é duns 100 pascal (1.0 mbar);^[10] o cal é só o 17% da presión media na superficie de Marte, que é de 600 pascal.

Ascraeus Mons está rodeado de chairas de lava formadas na idade Amazónica marciana.^[11] A elevación destas chairas é duns 3 km de media por riba do datum marciano (o nivel do mar en Marte), dándolle ó volcán un relevo (respecto dos arredores) duns 15 km.^[12] Con todo, a variación da altitude destas chairas varía considerablemente segundo o lugar, as chairas do noroeste do volcán están por debaixo dos 2 km de elevación e as que están ó sueste superan os 3 km de altitude.

As chairas de lava do noroeste do Ascraeus Mons son rechamantes polo feito de ter dúas grandes fosas fotografadas pola HiRise da Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) en novembro do 2010 (imaxe na galería de imaxes de abaixo). Estas fosas seméllanse moito ós fuchancos atopados ó redor do Arsia Mons e fotografados pola sonda Mars Odyssey. Estas dúas fosas miden 180 e 310 metros de ancho,^[13] e a fosa máis profunda ten aproximadamente 180 metros de fondo.^[14] As paredes orientais das fosas consisten de cornixas en pendente. Os fondos das fosas conteñen sedimentos e grandes pedras.^[13] Estas fosas sen cristas posiblemente se formasen polo colapso dos teitos de covas ou tubos de lava. Son semellantes as fosas de cráteres terrestres coma a gorxa do demo no cráter do volcán Kilauea de Hawaii.^[15][16] Nalgúns casos poderían ser entradas a espazos subterráneos máis grande, coma covas ou cámaras de lava.^[17]

Ascraeus Mons foi construído a base de centos de erupcións de lava basáltica moi fluída. Excepto polo seu gran tamaño, asemellase moito ós volcáns de escudo terrestres coma os que se forma nas Illas Hawai. As ladeiras do Ascraeus Mons están cheas de regueiros de lava estreitos e lobulados^[18] e de canles de lava. Moitos destas canles teñen diques ó longo da súas beiras. Estes diques forman unha especie de bancais que discorren paralelos os regueiros de lava (coma os bancais nos que se plantan as vides nas ribeiras do Miño, pero só cuns poucos chanzos). A lava máis fría foi parar as marxes solidificadas, deixando o centro para a lava máis fluída e quente. Son visibles tubos de lava parcialmente colapsados, así coma cadeas de pequenas fosas.

Examinado as morfoloxías das estruturas dos regueiros de lava do Ascraeus Mons, os xeólogos foron capaces de determina-las propiedades reolóxicas da lava e estima-la taxa da emanación da lava durante a erupción. Os resultados amosan que a lava era moi fluída e cunha fluencia moi baixa, coma nos casos das lavas basálticas de Hawai e Islandia. A media da taxa de efusión (de emanación da lava) era duns 185 m³/sec. Estas taxas son comparables tamén as vistas Hawai e Islandia.^[19][20] Estudos feitos por radares terrestres amosan que Ascraeus Mons ten un eco de radar máis forte que outras estruturas volcánicas do planeta. Isto podería indicar que os regueiros de lava das ladeiras do Ascraeus Mons son do tipo A'a,^[21] esta conclusión está referendada polas análises fotoxeolóxicas das morfoloxías dos regueiros de lava.^[22]

As ladeiras do Ascraeus Mons teñen un aspecto rugoso causado polas numerosas terrazas redondeadas e de baixa altura que arrincan concentricamente dende o cumio do volcán. As terrazas están separadas entre si en tramos que van dende os 30 ós 50 km,^[23] aínda que nalgúns casos esta separación pode acada-lo 100 km e poden ter 3 km de altura. Cada socalco individual non rodea por completo ó volcán, senón que segmentos doutros socalcos cobren os inferiores e así sucesivamente, formado un patrón de superposicións. Son interpretadas coma fallas de encabalgamento que se forman debido á compresión ó longo das ladeiras do volcán. As ladeiras en socalco son moi comúns no Olympus Mons e noutros volcáns de escudo de Tharsis. A fonte deste estrés de compresión aínda está baixo debate. Os socalcos das ladeiras poderían deberse a un colapso por compresión do propio volcán, domeando as capas inferiores da litosfera debido o inmenso peso do volcán, por ciclos de expansión e de deflación da cámara magmática, ou por asentamentos gravitacionais superficiais.^[24]

As fisuras ou as fosas das ladeiras que existen no suroeste e no nordeste do volcán son fontes de grandes coladas de lava que se estenderon polas planicies dos arredores. Estas fisuras parecen estar formadas pola aparición de numerosas rimas.^[25] Nalgúns lugares, estas rimas e depresións forman sinuosas canles con illas e outras estruturas a cales suxiren unha erosión producida por un fluído. Se as canles están formadas predominantemente pola acción da lava ou da auga, é aínda materia de debate.^[26]

A complexa caldeira do volcán consiste nunha caldeira central rodeadas doutras catro caldeiras adxacentes. A caldeira central mide uns 24 km de ancho e 3,4 km de profundidade e é a estrutura colapsada máis recente no tempo.^[27] O cráter indica que a caldeira central ten uns 100 millóns de anos de antigüidade. As caldeiras adxacentes teñen idades de 200, 400, e 800 millóns de anos ou incluso algunha podería ser máis antiga.^[28] Unha pequena, e parcialmente preservada depresión que está ó sueste da caldeira central podería ter 3.800 millóns de anos. Se os datos son correctos, entón o Ascraeus Mons puido estar activo na meirande parte da historia marciana.^[29]

Existe unha área peculiar na ladeira occidental do volcán que consiste nuns depósitos en forma de abano. Estes depósitos de aspecto nodoso están acoutados por unha zona semicircular de cristas concéntricas. Existen tamén depósitos semellantes no noroeste de Pavonis Mons e de Arsia Mons, os outros dous volcáns dos Tharsis Montes. Estes depósitos do Ascraeus Mons son máis pequenos en comparación cos depósitos dos outros dous volcáns de Tharsis, e cobren unha área duns 14.000 km² e esténdense ó redor de 100 km cara a fóra partindo da base do volcán. A orixe destes depósitos vén sendo debatida dende hai décadas. Cabe subliñar, que recentes evidencias apuntan a que estes depósitos puideron ser depositados por glaciares, os cales terían cuberto áreas dos volcáns durante un período de gran oblicuidade de Marte.^[30] Durante os períodos de gran oblicuidade, as rexión polares recibe unha gran insolación, a meirande parte da auga dos polos pasa a atmosfera e condensase nas rexións ecuatoriais que están máis frías. Marte pasa de ter 15° de oblicuidade a 35° en ciclos de 120.000 anos.^[31]

• Cuadrángulo de Tharsis.
• Tharsis Montes.
• Pavonis Mons.
• Arsia Mons.

• Ascraeus Mons feature entry: NASA/Ames Mars Atlas