Telomeeri

Telomeerin muodostama silmukka kromosomin päässä

Telomeeri (kreik. telos (loppu) ja meros (osa)) on eukaryoottisilla eli aitotumallisilla soluilla esiintyvä DNA-jakso kromosomien päissä. Telomeerit koostuvat toistuvista DNA-sekvensseistä; esimerkiksi nisäkkäiden telomeerit koostuvat TTAGGG-sekvenssistä (5′-3′-suuntaan) ja on 3 000–20 000 emäsparia pitkä. Kasvien telomeerien rakenne (TTTAGGG)n muistuttaa eläinten telomeereja.[1] Prokaryoottisilla eli esitumallisilla eliöillä kromosomit ovat rengasmaisia, eikä niillä siksi ole telomeerejä.

Telomeerit muodostavat kromosomin päähän silmukoita, jotka estävät kromosomien päitä liittymästä toisiinsa. Silmukka muodostuu telomeerin päässä olevasta yksijuosteisesta osasta, joka hybridisoituu telomeerin keskellä olevan vastinjakson kanssa. Reaktio on entsyymin katalysoima, ja sama katalyytti yhdessä muiden proteiinien kanssa muodostaa kompleksin, joka stabiloi silmukan. Tärkeimpiä telomeereihin sitoutuvia proteiineja ovat TRF1- ja TRF2-kompleksit.

Telomeerien merkitys tulee esiin solunjakautumisessa. DNA:ta replikoiva entsyymi DNA-polymeraasi ei kykene monistamaan kromosomin 5'-päätä, johon jää solunjakautumisen yhteydessä RNA-alukkeen pituinen emäsvajaus. Tämä johtaisi nopeasti geneettisen tiedon katoamiseen, jos telomeerit eivät suojaisi kromosomien päitä. Telomeerejä pidentää telomeraasi-entsyymi, joka toimii käänteistranskriptaasina ja pidentää kromosomin telomeeripään DNA-juostetta. Useimmissa monisoluisissa eukaryooteissa telomeraasi on aktiivinen vain sukulinjan soluissa.[1]

Jos telomeerit lyhenevät liikaa, ne eivät enää muodosta silmukoita, jolloin kromosomit voivat yhtyä. Normaalit solut eivät pysty korjaamaan virhettä ja ne saattavat ajautua apoptoosiin.

Telomeerien lyhentymisellä uskotaan olevan yhteys vanhenemiseen ja syöpien syntyyn. Lyhyet telomeerit liittyivät kolminkertaiseen ja keskipitkät telomeerit kaksinkertaiseen riskiin sairastua syöpään.[2] Eräissä monogeenisissä oireyhtymissä, kuten Wernerin oireyhtymässä ja Bloomin oireyhtymässä, esiintyy telomeerien toimintahäiriötä ja ennenaikaista ikääntymistä. Myös Downin oireyhtymässä tavataan varhaista ikääntymistä, ja oireyhtymää sairastavilla henkilöillä veren valkosolujen telomeerit ovat normaalia lyhyemmät.[1]

Liikunnan on todettu hidastavan telomeerejä lyhentymiseltä. Suojaava tekijä on telomeraasi-entsyymi, jota liikunta aktivoi.[3]

Elizabeth H. Blackburn, Carol W. Greider ja Jack W. Szostak saivat vuoden 2009 lääketieteen Nobelin tutkimuksistaan, jotka koskevat telomeerien yhteyttä vanhenemiseen.[4]

Katso myös

Lähteet

  1. ↑ a b c Fyhrquist, F., Saijonmaa, O.: Telomeerit ja vanheneminen. Duodecim, 2007, 123. vsk, nro 16, s. 1963–1971.
  2. ↑ Telomeerien lyhentyminen yhteydessä suurentuneeseen syöpäriskiin Yle.fi. Viitattu 15.7.2010.
  3. ↑ Vanhalakka, Vesa: Dna:sta löytyi todiste: Liikunta pidentää ikää Aamulehti. 1.12.2009. Alma Media. Arkistoitu 4.1.2010. Viitattu 4.4.2010.
  4. ↑ The Nobel Prize in medicine 2009 (lehdistötiedote, haastattelu ja valokuvia) The Official Web Site of the Nobel Foundation. Viitattu 5.10.2009. (englanniksi)

Aiheesta muualla

Read other articles:

Laher

Laher dengan penutup agak lejas Laher (bahasa Inggris: bearing) adalah jenis bantalan elemen gelinding yang menggunakan gotri untuk menjaga jarak antara balap bantalan. Tujuan dari bantalan bola adalah untuk mengurangi gesekan rotasi dan mendukung beban radial dan aksial. Ini mencapai ini dengan menggunakan setidaknya dua balapan untuk menahan bola dan mengirimkan beban melalui bola. Dalam kebanyakan aplikasi, satu balapan diam dan yang lainnya dipasang ke rakitan berputar (misalnya, hub ...

 

A Love So Beautiful

Halaman ini berisi artikel tentang serial TV Tiongkok. Untuk lagu Roy Orbison, lihat Mystery Girl dan Diskografi Roy Orbison. A Love So BeautifulPoster promosiSederhana致我们单纯的小美好MandarinZhì Wǒ Mén Dān Chún Dí Xiǎo Měi Hǎo GenreKomedi romantisKedewasaanBerdasarkanTo Our Pure Little Beautyoleh Zhao GanganDitulis olehZhao GanganWu TongDuan YuyueYu GuZhou ChucenWang YanpeiSutradaraYang LongPemeranShen YueHu YitianNegara asalTiongkokBahasa asliMandarinJmlh. musim1Jmlh. ep...

 

The General (magazine)

Bi-monthly periodical The GeneralGeneral Volume 23, No. 4 (1987)CategoriesWargaming magazinePublisherAvalon HillFirst issue1964Final issue1998CountryUnited StatesBased inBaltimore, MarylandLanguageEnglishISSN0888-1081OCLC6372396 The General (1964–1998) was a bi-monthly periodical devoted to supporting Avalon Hill's line of wargames, with articles on game tactics, history, and industry news. It was the first professionally produced wargaming magazine for the nascent cardboard and hex-map war...

Hubei

Hubei 湖北省ProvinsiTranskripsi Nama • Mandarin湖北省 (Húběi Shěng) • SingkatanHB / 鄂 (pinyin: È)Panorama Ngarai XilingPeta lokasi Provinsi HubeiKoordinat: 31°12′N 112°18′E / 31.2°N 112.3°E / 31.2; 112.3Koordinat: 31°12′N 112°18′E / 31.2°N 112.3°E / 31.2; 112.3Ibu kota(dan kota terbesar)WuhanDivisi13 Kota setingkat prefektur, 102 County, 1.235 TownshipPemerintahan • Sekretaris ...

 

Pegunungan Bintang

Untuk wilayah administratif, lihat Kabupaten Pegunungan Bintang. Pegunungan BintangPegunungan Bintang, dari udara. Telefomin dan Tabubil dapat dilihat jelas dalam foto ini.Letak GeografisTampilkan peta Papua PegununganTampilkan peta IndonesiaLetak di Papua Pegunungan, IndonesiaNegara BagianPapua NuginiPegunungan indukPulau Papua Pegunungan Bintang (bahasa Belanda: Sterrengebergte) adalah sebuah pegunungan di Pulau Papua pada bagian barat Papua Nugini, yang membentang dari perbatasan dengan Pa...

 

Mahendra of Nepal

King of Nepal from 1955 to 1972 Mahendra Bir Bikram Shah DevMahendra in 1957King of NepalReign13 March 1955 – 31 January 1972Coronation2 May 1956PredecessorTribhuvanSuccessorBirendraBorn(1920-06-11)11 June 1920Narayanhity Royal Palace Kathmandu, Kingdom of NepalDied31 January 1972(1972-01-31) (aged 51)Diyalo Bangala, Bharatpur, Nepal[1]BurialPashupatinath Temple, Kathmandu, NepalSpouse Indra Rajya Lakshmi Devi Shah ​ ​(m. 1940; died 1950...

تشارلز لوتون

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (يوليو 2023) تشارلز لوتن (بالإنجليزية: Charles Laughton)‏  معلومات شخصية الميلاد 1 يوليو 1899(1899-07-01)إنجلترا، المملكة المتحدة ا...

 

James Laurie

American engineer (1811–1875) For the American journalist, see Jim Laurie. For the South Australian parliamentarian James Park Dawson Laurie, see Park Laurie. James LaurieBorn(1811-05-09)May 9, 1811[1]Bellsquarry, ScotlandDiedMarch 16, 1875(1875-03-16) (aged 63)[1]Hartford, Connecticut, United StatesYears active1832–1875Organizations Boston Society of Civil Engineers American Society of Civil Engineers James Laurie (May 9, 1811 – March 16, 1875) was a prominent...

 

コルク

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。（このテンプレートの使い方）出典検索?: コルク – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL（2017年4月） コルクを打ち抜いて作った瓶の栓 コルク（木栓、�...

Second round of voting in the 2008 Zimbabwean presidential election

2008 Zimbabwean presidential election ← 2002 29 March and 27 June 2008   Candidate Robert Mugabe Morgan Tsvangirai Simba Makoni Party ZANU–PF MDC–T Independent Popular vote 1,079,730 (1st round) 2,150,269 (2nd round) 1,195,562 (1st round) 233,000 (2nd round) 207,470 (1st round) Percentage 43.2% (1st round) 85.5% (2nd round) 47.9% (1st round) 9.3% (2nd round) 8.3% (1st round) President before election Robert Mugabe ZANU–PF Elected President Robert Mugabe ZANU–PF T...

 

Madhuri Dixit

Madhuri DixitDixit mempromosikan Total Dhamaal pada 2019LahirMadhuri Shankar Dixit15 Mei 1967 (umur 57)Bombay, Maharashtra, India (sekarang Mumbai)Nama lainMadhuri Dixit Nene[1]PekerjaanPemeranproduserfilantropispembawa acara televisipenyanyi playbackTahun aktif1984–sekarangKaryaDaftar lengkapSuami/istriShriram Madhav Nene ​(m. 1999)​Anak2PenghargaanDaftar lengkap Madhuri Dixit (diucapkan [maːdʱuːrɪ diːkʃɪt]; lahir 15 Mei 1967) ada...

 

Wrigley Company

American candy and gum company Wm. Wrigley Jr. CompanyCompany typeSubsidiaryIndustryFoodFoundedApril 1, 1891; 133 years ago (1891-04-01)Chicago, Illinois, U.S.FounderWilliam Wrigley Jr.HeadquartersGlobal Innovation Center, Goose Island (Chicago), Illinois, U.S.Area servedWorldwideKey peopleAndrew Clarke (Global President)William Wrigley Jr. II (former Chairman)ProductsJuicy Fruit, Wrigley's Spearmint, Doublemint, othersRevenue $5.389 billion (2007)Net income $961.9...

العلاقات السودانية الليتوانية

العلاقات السودانية الليتوانية السودان ليتوانيا   السودان   ليتوانيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات السودانية الليتوانية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين السودان وليتوانيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: �...

 

Arbutus menziesii

Species of evergreen tree Pacific madrone Conservation status Least Concern  (IUCN 3.1)[1] Scientific classification Kingdom: Plantae Clade: Tracheophytes Clade: Angiosperms Clade: Eudicots Clade: Asterids Order: Ericales Family: Ericaceae Genus: Arbutus Species: A. menziesii Binomial name Arbutus menziesiiPursh[2] Natural range of Arbutus menziesii Synonyms[3] Arbutus menziesii var. elliptica DC. Arbutus menziesii var. oblongifolia DC. Arbutus procera Dougla...

 

فلاي (أغنية نيكي مناج)

فلاي Fly أغنية نيكي مناج مع ريانامن ألبوم بينك فرايدي الفنان نيكي مناج مع ريانا تاريخ الإصدار 30 أغسطس 2011 (2011-08-30) النوع بوب • هيب هوب المدة 3:32 الماركة يونغ موني • كاش موني • يونيفرسال موتاون الكاتب كيفن هيسنك • دبليو. جوردان • أونيكا ماراج • جوناثان روتم • كليم ريشد ...

Panthera

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne cite pas suffisamment ses sources (août 2017). Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les références utiles à sa vérifiabilité et en les liant à la section « Notes et références ». En pratique : Quelles sources sont attendues ? Com...

 

История Ульяновской области

Герб Ульяновской области. Ульяновская область — российский регион в Среднем Поволжье. Заселение Среднего Поволжья людьми по данным археологической науки произошло в эпоху палеолита, о чём свидетельствуют отдельные стоянки и местонахождения орудий из камня и кости,�...

 

Oamaru

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Oamaru – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2022) (Learn how and when to remove this message) Town in Otago, New ZealandOamaru Te Oha-a-Maru (Māori)TownOamaru from S Hill WalkCoordinates: 45°05′53″S 170°58′16″E / 4...

Rajdhani Express

Series of Express trains in India This article is about the passenger train service in India. For the train-service provider in Sri Lanka, see Rajadhani Express. For the film, see Rajdhani Express (film). Rajdhani ExpressA sample coach of Rajdhani ExpressOverviewService typeConnecting various state capitals with DelhiStatusActiveFirst service1 March 1969; 55 years ago (1969-03-01)SuccessorTejas-Rajdhani ExpressCurrent operator(s)Indian RailwaysWebsiteindianrail.gov.in RouteL...

 

Johann Baptist Wanhal

Czech composer (1739-1813) Johann Baptist Wanhal Johann Baptist Wanhal (12 May 1739 – 20 August 1813)[1] was a Czech classical music composer. He was born in Nechanice, Bohemia, and died in Vienna. His music was well respected by Mozart, Haydn, Beethoven and Schubert. He was an instrumental performer as well. While being a proficient organist, he also played the violin and cello.[2] Name Wanhal and at least one of his publishers used the spelling Waṅhal, the dot being an a...