Natriumkarbonaatti

Natriumkarbonaatti
Tunnisteet
Muut nimet Sooda
CAS-numero 497-19-8
PubChem CID 10340 ja 516885
Ominaisuudet
Molekyylikaava Na2CO3
Moolimassa 105,989 g/mol
Ulkomuoto valkea hygroskooppinen jauhe[1]
Sulamispiste 851 °C[1]
Tiheys 2,54 g/cm3[1]
Liukoisuus veteen 30,7 g/100 g (25 °C)[1]

[2]

Natriumkarbonaatti eli sooda on hiilihapon natriumsuola.

Soodaa käytetään EU:ssa elintarvikkeissaselvennä E-koodilla E500(i) happamuudensäätöaineena.[3]

Sooda voi olla kidevedetöntä, jonka luonnosta löytyvää mineraalimuotoa kutsutaan natriitiksi. Sillä on myös kaksi yleistä hydraattimuotoa: monohydraatti ja dekahydraatti. Luonnon monohydraattimineraali on nimeltään termonatriitti ja dekahydraatti on natron.[4]

Ominaisuudet

Kidevedetön natriumkarbonaatti (Na2CO3) on kiderakenteeltaan monokliininen.[5] Sen sulamispiste on 851 °C, mutta se alkaa hajota hiilidioksidiksi ja natriumoksidiksi (Na2O) jo 400 °C lämpötilassa. Natriumkarbonaatti liukenee veteen lämpöä vapauttaen emäksisiksi vesiliuoksiksi.[2][6] Happoihin se liukenee hiilidioksidia vapauttaen.[7] Kidevedetöntä muotoa kutsutaan myös soodatuhkaksi[2] ja kalsinoiduksi soodaksi.

Natriumkarbonaattimonohydraatti (Na2CO3·H2O) muodostaa ortorombisiä värittömiä kiteitä. Sen CAS on 5968-11-6, massa 124,005 g/mol, tiheys 2,25 g/cm3 ja se hajoaa 100 °C lämpötilassa[1] muuntuen kidevedettömäksi soodaksi. Se on vesiliukoinen, vähäliukoisempi glyseroliin ja liukenematon etanoliin. Sen vesiliuokset ovat emäksisiä.[2]

Natriumkarbonaattidekahydraatti (Na2CO3·10 H2O) muodostaa läpinäkyviä kiteitä.[7] Sen CAS on 6132-02-1, massa 286,142 g/mol, tiheys 1,46 g/cm3, se hajoaa 35 °C lämpötilassa[1] ja kuivuu huoneenlämmössä avoimissa astioissa vähemmän hydratoituneisiin muotoihin. Sen vesiliuokset ovat emäksisiä.[2]

Käyttö

Soodaa käytetään muun muassa lasien (esim. soodalasin), saippuoiden, pesuaineiden, paperin ja sellun valmistukseen sekä veden pehmentämiseen. Sitä käytetään myös yleisenä laboratorioreagenssina, analyyttisessä kemiassa ja muiden natriumsuolojen valmistuksessa.[7]

Valmistus

Soodaa on saatu kautta historian[8] ja saadaan edelleen lähinnä trona-mineraalista. 2016 maailmanlaajuisesti tuotetusta soodasta kuitenkin 74 % tuotettiin kemiallisin synteesein.[9]

Soodaa valmistetaan kaupallisesti esimerkiksi kalsiumkarbonaatista (CaCO3) ja natriumkloridista (NaCl) reaktiolla Solvayn menetelmällä, jonka kokonaisreaktio on[7]

CaCO3 + 2 NaCl → Na2CO3 + CaCl2

Menetelmä alkaa kalsiumkarbonaatin kalsinaatiolla ja jatkuu hydraatiolla[7]

CaCO3CaO + CO2
CaO + H2O → Ca(OH)2

Kalsiumhydroksidi reagoidaan sitten NaCl-liuoksessa CO2 ja ammoniakin (NH3) läsnä ollessa. Reaktiot ovat[7]

2 NaCl + 2 CO2 + 2 NH3 + 2 H2O → 2 NaHCO3 + 2 NH4Cl
2 NaHCO3Na2CO3 + H2O + CO2
Ca(OH)2 + 2 NH4Cl → CaCl2 + 2 NH3 + 2 H2O

Soodaa on historiallisesti valmistettu kaupallisesti myös Leblanc-menetelmällä. Tässä natriumkloridi reagoidaan rikkihapon avulla natriumsulfaatiksi (Na2SO4) ja suolahapoksi. Sulfaatti reagoidaan hiilen (C) ja kalsiumkarbonaatin kanssa ns. mustaksi tuhkaksi, josta sooda saatiin huuhtomalla erilleen. Reaktiot ovat[7]

Na2SO4 + 2 C + CaCO3 → Na2CO3 + CaS + 2 CO2

Ennen kemiallisia synteesejä 1700-luvun puoliväliin asti soodaa saatiin myös uuttamalla merilevien ja kasvien tuhkasta. Lähteitä ovat olleet esimerkiksi Salsola soda-otakilokit, rakkohauru, sahalevä ja solmulevä.[8]

Lähteet

  1. a b c d e f WM Haynes: ”4”, CRC handbook of chemistry and physics, s. 89. (95. painos) CRC Press, 2014. ISBN 9781482208689
  2. a b c d e S Budavari, M O'Neil, A Smith: The Merck index, s. 67. (12. painos) Chapman & Hall Electronic Pub. Division, 2000. ISBN 9781584881292
  3. Scientific Opinion on the safety and efficacy of sodium carbonate (soda ash) for all species. EFSA Journal, 2010, 8. vsk, nro 7, s. 1695. doi:10.2903/j.efsa.2010.1695 ISSN 1831-4732 Artikkelin verkkoversio.[vanhentunut linkki]
  4. FG Carrozzo et al: Nature, formation, and distribution of carbonates on Ceres. Science Advances, maaliskuu 2018, 4. vsk, nro 3, s. e1701645. PubMed:29546235 doi:10.1126/sciadv.1701645 ISSN 2375-2548 Artikkelin verkkoversio.
  5. V Petricek et al: Sodium carbonate revisited. Acta Crystallographica Section B: Structural Science, 1.6.2003, 59. vsk, nro 3, s. 337–352. doi:10.1107/S0108768103009017 ISSN 0108-7681 Artikkelin verkkoversio.
  6. SodaAsh-Properties genchem.com. 26.5.2016. Arkistoitu 26.5.2016. Viitattu 10.4.2019.
  7. a b c d e f g P Patnaik: Handbook of inorganic chemicals, s. 861–862. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0070494398
  8. a b J Wisniak: Sodium carbonate - From natural resources to Leblanc and back. Indian Journal of Chemical Technology, tammikuu 2003, 10. vsk, nro 1, s. 99–112. ISSN 0975-0991 Artikkelin verkkoversio.
  9. Sodium Carbonate ihsmarkit.com. Viitattu 10.4.2019.

Aiheesta muualla

Read other articles:

Shai PironLahir25 Januari 1965 (umur 59)Tempat lahirKfar Vitkin, IsraelKnesset19, 20Faksi yang diwakili di Knesset2013–2015Yesh AtidJabatan menteri2013–2014Menteri Pendidikan Shai Moshe Piron (bahasa Ibrani: שי משה פירון‎, lahir 25 Januari 1965) adalah seorang rabi Ortodoks, pengajar dan politikus asal Israel. Seorang Zionis relijius,[1] ia menjabat sebagai anggota Knesset untuk Yesh Atid antara 2013 dan 2015, dan sebagai Menteri Pendidikan antara 2013 dan...

 

297

This article is about the year 297. For the number, see 297 (number). This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: 297 – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2024) Calendar year Millennium: 1st millennium Centuries: 2nd century 3rd century 4th century Decade...

 

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2022. Leonid Musin With Gazovik Orenburg in 2011Informasi pribadiNama lengkap Leonid Oleksandrovych MusinTanggal lahir 19 April 1985 (umur 38)Tempat lahir Moskow, Uni SovietTinggi 1,99 m (6 ft 6+1⁄2 in)Posisi bermain Penjaga Gawang...

ماريان نغوابي (بالفرنسية: Marien Ngouabi)‏    معلومات شخصية الميلاد 31 ديسمبر 1938(1938-12-31)أواندو  [لغات أخرى]‏  الوفاة 18 مارس 1977 (38 سنة)   برازافيل  مكان الدفن أواندو  [لغات أخرى]‏  مواطنة جمهورية الكونغو  عدد الأولاد 1   مناصب رئيس جمهورية الكونغو   �...

 

Ilustrasi kompresi uniform Modulus kompresi atau modulus curah (Inggris: bulk modulus; dengan lambang K {\displaystyle K} atau B {\displaystyle B} ) suatu zat adalah ukuran resistansi zat itu pada kompresi uniform. Didefinisikan sebagai rasio kenaikan tekanan infinitesimal terhadap penurunan relatif volume yang dihasilkan. Satuan SI modulus kompresi adalah pascal, dan bentuk dimensionalnya adalah M1L−1T−2.[1] Definisi Modulus kompresi K > 0 {\displaystyle K>0} dapat seca...

 

Европейская сардина Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеГруппа:Костные рыбыКласс:Лучепёрые рыбыПодкласс:Новопёры...

Hotel in New York City Omni Berkshire PlaceMadison Avenue, Omni Berkshire Place on rightGeneral informationLocationManhattan, New York CityAddress21 East 52nd St.Coordinates40°45′34″N 73°58′29″W / 40.75944°N 73.97472°W / 40.75944; -73.97472Opening1926OwnerOmni HotelsManagementOmni HotelsDesign and constructionArchitect(s)Warren & WetmoreOther informationNumber of rooms395 The Omni Berkshire Place hotel is located at 21 East 52nd Street, near Madison Av...

 

Перуанский анчоус Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеГруппа:Костные рыбыКласс:Лучепёрые рыбыПодкласс:Новопёрые �...

 

Kyrgyz footballer (born 1990) Mirlan Murzayev Murzayev with Kyrgyzstan in 2015Personal informationFull name Mirlan Abdraimovich MurzayevDate of birth (1990-03-29) 29 March 1990 (age 34)Place of birth Kochkor-Ata, Kirghiz SSR, USSRHeight 1.83 m (6 ft 0 in)Position(s) Striker / WingerTeam informationCurrent team Alga BishkekYouth career Bishkek-90 Muras-Sport BishkekSenior career*Years Team Apps (Gls)2005–2006 Molodyozhnaya Sbornaya 33 (17)2006 Muras-Sport Bishkek 10 (6)20...

A Komsomolskaya Pravda poster reads in Russian: Respect Yourself and the Motherland — DON'T DRINK Georgian Wine! (May 5, 2006) The 2006 Russian import ban of Moldovan and Georgian wines began in late March 2006 and created a diplomatic conflict between the Republic of Moldova and Georgia on the one hand and Russia on the other. Wine trade with Russia was responsible for 80-90% of the total wine exports in both countries.[1] The Chief Sanitary Inspector of Russia Gennadiy Onishchenko...

 

Anglican Church of ChileIglesia Anglicana de ChileClassificationProtestantOrientationAnglicanScriptureHoly BibleTheologyAnglican doctrinePolityEpiscopalPrimateHéctor ZavalaAssociationsAnglican Communion, GAFCON, Global SouthLanguageSpanish, Mapudungun, EnglishHeadquartersSantiago, ChileTerritory ChileMembersc. 20,000[1]Official websiteiach.cl The Anglican Church of Chile (Spanish: Iglesia Anglicana de Chile) is the ecclesiastical province of the Anglican Communion that covers f...

 

تحتاج هذه المقالة كاملةً أو أجزاءً منها إلى تدقيق لغوي أو نحوي. فضلًا ساهم في تحسينها من خلال الصيانة اللغوية والنحوية المناسبة.Learn how and when to remove this message جزء من سلسلة مقالات سياسة إيرانإيران الدستور الدستور ولاية الفقيه المرشد الأعلى علي خامنئي حقوق الإنسان السلطة التنفيذي�...

2006 studio / live album by Janet Feder and Fred Frith Ironic UniverseStudio album / Live album by Janet Feder and Fred FrithReleasedJanuary 1, 2006 (2006-01-01)RecordedFebruary 20, 2004 and May 11, 2006 (live set)VenueBoulder and Denver, ColoradoGenreExperimental music, free improvisationLength77:45LabelAd Hoc (US)Fred Frith chronology Duo (Victoriaville) 2005(2006) Ironic Universe(2006) Impur(2006) Ironic Universe is a 2006 double album of prepared guitar music by Jan...

 

إد يحى تقسيم إداري البلد المغرب  الجهة سوس ماسة الإقليم تيزنيت الدائرة تزنيت الجماعة القروية أربعاء الساحل المشيخة الساحل السكان التعداد السكاني 351 نسمة (إحصاء 2004)   • عدد الأسر 86 معلومات أخرى التوقيت ت ع م±00:00 (توقيت قياسي)[1]،  وت ع م+01:00 (توقيت صيفي)[1]  تعد�...

 

مارك بريشيانو معلومات شخصية الميلاد 11 فبراير 1980 (العمر 44 سنة)ملبورن الطول 1.82 م (5 قدم 11 1⁄2 بوصة)[1][1] مركز اللعب نصف الجناح  الجنسية أستراليا إيطاليا[2]  مسيرة الشباب سنوات فريق 1986–1996 FC Bulleen Lions [الإنجليزية]‏ 1997 FFA Centre of Excellence [الإنجليزية]R...

South Korean actor (born 1981) This article is about the South Korean actor. For the South Korean footballer, see Lim Jin-wook. In this Korean name, the family name is Lee. Lee Jin-wookLee Jin-wook in December 2023Born (1981-09-16) September 16, 1981 (age 42)Cheongju, North Chungcheong Province, South KoreaOther namesLee Jin-ukOccupationActorYears active2000–presentAgentBH Entertainment[1]Korean nameHangul이진욱Hanja李陣郁Revised RomanizationI Jin-ukMcCune–Rei...

 

В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Соловьёв; Соловьёв, Вадим. Вадим Павлович Соловьёв Губернатор Челябинской области 24 октября 1991 — 5 января 1997[1] Предшественник Должность учреждена Преемник Пётр Иванович Сумин Председатель Челябинского г...

 

Treasury Building, BrisbaneQueen Street facade of the Treasury Building, 2008Alternative namesThe TreasuryGeneral informationArchitectural styleItalian Renaissance[1]LocationBrisbane Square, BrisbaneAddress21 Queen Street (on the block bounded by Queen Street, George Street, Elizabeth Street, and William Street), Brisbane city, QueenslandCurrent tenantsTreasury CasinoInaugurated8 April 1930OwnerStar Entertainment GroupDesign and constructionArchitecture firmJohn James ClarkHistoric s...

  关于与「孫中山」標題相近或相同的条目页,請見「孫中山 (消歧義)」。 孫中山孙中山标准像(摄于1922年11月15日) 中華民國臨時大總統任期1912年1月1日—1912年4月1日 副总统黎元洪前任無(首任)继任袁世凯  中國國民黨總理任期1919年10月10日—1925年3月12日 前任首任继任逝世後永久保留總理職銜[1]張靜江(中國國民黨中央執行委員會主席)  中華�...

 

Nigerian soup made from goat's head Isi ewuAlternative namesGoat's head soup, spiced goat's headTypemeatPlace of originNigeriaRegion or stateIgbolandMain ingredientsGoat's head Isi ewu (English: Goat's head) // ⓘ is a traditional Igbo dish that is made with a goat's head.[1] It is an Igbo soup similar to spicy cow feet (nkwobi) except that isi ewu is made up of goat head while the latter is made up of cow foot. Some restaurants choose to cook the whole head at once but to reduce...