Olha Franko

Olha Franko

Bizitza
JaiotzaViriv (en) Itzuli, 1896
Herrialdea Austria-Hungariako Inperioa
Mendebaldeko Ukrainako Herri Errepublika
Ukrainako Herri Errepublika
HeriotzaLviv1987ko martxoaren 27a (90/91 urte)
Familia
Ezkontidea(k)Petro Franko
Jarduerak
Jardueraksukaldaria, idazlea eta cooking researcher (en) Itzuli

Olha-Maria Fedorivna Franko[1][2] (ukraineraz: Ольга-Марія Федорівна Франко), jaiotzez Bilevytx, (ukraineraz: Білевич; Vyriv, 1896ko uztailaren 24aLviv, 1987ko martxoaren 27a) ukrainar idazle eta sukaldaria izan zen, Ukrainako lehen errezeta-liburua sortzeagatik ezaguna.

Bizitza

1896ko uztailaren 24an jaio zen Vyriv herrian, Teodor Bilevytx apaizaren eta haren emazte Olharen lau seme-alabetatik gazteena[2][3]. Buskeko Markian Xaxkevitx ikastetxe pribatuan ikasi zuen[2]. Gero sukaldaritza ikasi zuen Vienako Nekazaritza Goi Eskolan bi urtez[4].

1929an, Praktitxna kukhnia errezeta-liburua argitaratu zuen Kolomyian. Galitziako errezetetan zentratu zen. Ukrainako lehen errezeta-liburuetako bat omen zen[5][6]. 1991n, liburu hau berrargitaratu zen[5][7] eta 2019an berriro, Marianna Duxarren hitzaurrearekin[8].

1937an, bigarren liburua argitaratu zuen, Vsenarodna kukhnia[4].

Franko-Halustxak familiaren hilobia

Sobietar Batasunean Olha Frankoren liburuak ez ziren inoiz argitaratu literatura «burgesa» gisa[9].

1987an hil zen, 90 urte zituela[5].

Bizitza pertsonala

15 urte zituela, Petro Franko ezagutu zuen, bere nebaren laguna[3]. 1919ko otsailaren 4an ezkondu ziren Polonytxni herrian[2]. Ivan Franko idazlearen errain bihurtu zen[5][7]. Senarra 1941ean hil zuten arren, Olhak ez zuen inoiz horren berri izan[4].

Bi alaba izan zituen: Vira-Maria (1923-1996) eta Ivanna-Oleksandra (Asia, 1925-1978)[2].

Olha Franko bere amaginarrebarekin nahasten da askotan, biek izen bera baitzuten[2][7].

Omenaldiak

2021-2024 urteetan, Olha Frankori buruzko film bat sortu zuten Ukrainan: Smak svobody. Frankoren papera Irma Vitovskak antzeztu zuen[10][11]. 2024ko martxoaren 7an estreinatu zen[11].

Erreferentziak

  1. 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-07-11).
  2. a b c d e f (Ukraineraz) Тихолоз, Наталя. «ПАНІ ДОМУ: штрихи до портрета Ольги-Марії Франко з Білевичів» Франко:Наживо 2020-07-21 (Noiz kontsultatua: 2024-03-01).
  3. a b (Ukraineraz) Бомко, Ольга. «Ольга-Марія Франко – відома львівська кулінарка та авторка книг Львів» Lvivyanka (Noiz kontsultatua: 2024-03-01).
  4. a b c (Ukraineraz) Терещук, Галина. «Галицька кухня багата таємницями» Радіо Свобода 2012-04-20 (Noiz kontsultatua: 2024-03-01).
  5. a b c d (Ingelesez) Buryk, Michael. «Ukrainian British chef and author offers a fresh look at Ukrainian cuisine» The Ukrainian Weekly 2018-09-07 (Noiz kontsultatua: 2022-03-04).
  6. (Ingelesez) «Ukrainian Gastronomic Identity: Tastes We Almost Lost» Ukrainian National Museum of Chicago (Noiz kontsultatua: 2022-03-04).
  7. a b c (Ukraineraz) «"Всенародна кухня" Ольги Франко - Львівська Поштa» Львівська Поштa (Noiz kontsultatua: 2022-03-04).
  8. (Ukraineraz) «Чому варто сходити на вечірку інтроверта #умістілітератури» City of Literature 2020-12-30 (Noiz kontsultatua: 2022-03-04).
  9. (Ukraineraz) ««Смак свободи» — українське кіно з кулінарними історіями. Гості — Наталія Тихолоз, Олена Моренцова» «У своїй тарілці» з Оленою Брайченко 2020-12.
  10. (Ukraineraz) «"Смак свободи": Ірма Вітовська у фільмі про старовинну українську кухню» Vogue 2023-07-11 (Noiz kontsultatua: 2024-03-01).
  11. a b (Errusieraz) «Магия аутентичной кухни - смотрите трейлер украинского фильма "Смак свободи"» Радiо Люкс 2024-02-21 (Noiz kontsultatua: 2024-03-01).

Kanpo estekak