Lorategi

Frantses lorategi bat (Arnaga etxea, Lapurdi)
Japoniar lorategi bat (Ryōan-ji, Japonia).
Persiar lorategi bat (Xahzadeh lorategia, Iran)

Lorategia[1] landareak eta naturaren beste forma batzuk landatzeko, erakusteko eta gozatzeko eremua da. Munduko kultura ezberdinek, lorategi mota eta estilo asko asmatu dituzte mendeetan zehar. Plazer-, atseden- edo amets-lekuak, lorategiek balio sinbolikoa izan dute Antzinarotik, eta arteetan eta mitologia-erlijioetan agertu izan dira.

Lorategiek, askotan, landareez gain beste hainbat osagai izaten dituzte, hala nola estatuak, pergolak, zursareak, topiariak, arrokaiak, zubi-bideak eta ur-elementuak (iturriak,urmaelak arrainekin edo gabe, ur-jauziak, errekak eta abar). Lorategi batzuk apaingarriak baino ez dira; beste batzuk, berriz, fruitu eta barazkiak ere ekoizten dituzte, batzuetan eremu bereizietan edo, beste batzuetan, landare apaingarriekin nahastuta.

Lorategia kudeatu eta hobetzeko jarduera lorezaintza da eta jardueraren egilea, amateur edo profesionala izanik, lorezaina. Paisaiagintza da lorategiari eta oro har paisaiari lotutako jarduera profesionala, eta paisajistak hauen diseinuan eskala askotan parte hartzen dute, proiektu publiko zein pribatuetan lan eginez.

Izena

"Lorategi"[1] da euskara batuan hedatuen dagoen hitza[2], baina euskaraz beste batzuk ere erabiltzen dira, hala nola loretoki[3], lilitegi [4], jardin[5] eta (lore) baratze[6].


Funtzioak

Lorategiek funtzio bat ala gehiago izan dezakete.

Ekoizpena

Neolitoko iraultzatik, lorategietan landare lurrintsuak, kondimentarioak, sendabelarrak, tinktorialak eta erabilgarriak ere landatu izan dira.


Lorategiaren elementuak

Lorategian, besteak beste, horrelako elementuekin lan egin beharko dugu:

Eraikitako elementuak:

Motak

Hauek bereizi ohi dira:

  • Persiar lorategia: edo Ekialde Hurbileko lorategiak dira zaharrenetakoak, Antzinarokoak, terrazetan ezarriak eta ubide edo urmael baten inguruan geometrikoki antolatuta. Adibidez, Babiloniako lorategi esekiek antzinako mediterranear imajinarioari forma eman zioten[7].
  • Italiar lorategia: Florentzia eta Erromako etxaldeetan jaio zen, Italiako Pizkundearen hasieran, erromatar eta napolitar lorategietan inspiratuz eta bere forma berriak sintetizatuz. Ordena eta edertasunaren ideal klasikoetan inspiratuta dago, eta bideratuta dago lorategiko eta harantzagoko paisaiaren bistara, soinu eta usainen kontenplazio eta gozamenera.
  • Frantses lorategia: simetrian eta naturari inposatutako ordenan oinarritutako lorategi-estiloa da. Oro har, XVII. mendeko Versaillesko lorategia hartzen da adibide nagusitzat, André Le Nôtre paisaia-arkitektoak Luis XIV.arentzat diseinatutakoa eta Europako beste gorte batzuetan kopiatutakoa. Italiako iparraldeko lorategietan inspiratuta dago, baina askoz ere monumentalagoa da.
  • Ingeles lorategia: paisaia pastoral idilikoa birsortzeko diseinatutakoak dira eta, oro har, aintzira bat, belardi zabalak eta arkitektura bitxikeriak (tenplu klasikoak, hondakin gotikoak, zubiak eta abar) ditu. Frantses lorategi klasikoaren formalismoaren aurkako erreakzioa da. Itxurazko haustura besterik ez da, lorategi erromantikoa ikuskizun bisuala da, lorategi klasikoak bezala.
  • Japoniar lorategia: perfekziozko estetika eruditoa adierazten du, naturarekiko errespetuarekin konbinatuta
  • Txinatar lorategia: mikrounibertsoa da, miniaturazko paisaia idealizatu bat sortzen du, gizakiaren eta naturaren arteko harmonia adierazi nahi duena [8].

Ikus, gainera

Erreferentziak

  1. ↑ a b «Lorategi». Euskaltzaindiaren Hiztegia. (Noiz kontsultatua: 2022-10-28.)
  2. ↑ Ereduzko Prosa Gaur, EHU (noiz kontsultatua: 2022-10-30)
  3. ↑ «Loretoki». Euskaltzaindiaren Hiztegia. (Noiz kontsultatua: 2022-10-30.)
  4. ↑ «Lilitegi». Euskaltzaindiaren Hiztegia. (Noiz kontsultatua: 2022-10-30.)
  5. ↑ «Jardin». Euskaltzaindiaren Hiztegia. (Noiz kontsultatua: 2022-10-30.)
  6. ↑ «Baratze». Euskaltzaindiaren Hiztegia. (Noiz kontsultatua: 2022-10-30.)
  7. ↑ (Frantsesez) Catherine Golliau. (2019). «Les jardins d’ailleurs Inspiration orientale Recréer le paradis» Le Point hors-série: 20-25..
  8. ↑ (Frantsesez) Michel Baridon, Les Jardins - paysagistes, jardiners, poètes. 348 or.

Kanpo estekak

Read other articles:

Hamgyong Selatan

Letak Hamgyong Selatan di Korea Utara Hamgyong Selatan merupakan sebuah provinsi di Korea Utara. Provinsi ini terletak di bagian timur negara itu. Ibu kotanya ialah Hamhung. Provinsi ini memiliki luas wilayah 18.970 km² dengan memiliki jumlah penduduk 3.142.515 jiwa (2004). Kepadatan penduduk 173 jiwa/km². Pembagian Administrasi Hamgyong Selatan terbagi menjadi 4 kota, 2 distrik, dan 15 kabupaten. Kota Hamhŭng-si (함흥시; 咸興市) Sinp'o-si (신포시; 新浦市) Tanch'ŏn-si (...

 

Ravi Narayana Reddy

Ravi Narayana ReddyLahir5 Juni 1908Bollepally, Negara bagian Hyderabad, India Britania(sekarang Telangana, India)Meninggal7 Sept. 1991Andhra Pradesh, India(sekarang Telangana, India)Gerakan politikGerakan kemerdekaan India Ravi Narayana Reddy, (5 Juni 1908 – 7 September 1991), adalah anggota pendiri Partai Komunis India. Ia adalah pemimpin Pemberontakan Telangana melawan pemerintahan Osman Ali Khan, Asaf Jah VII. Reddy juga adalah seorang filantropis, reformer sosial,[1&#...

 

Shin Megami Tensei: Liberation Dx2

2018 mobile game 2018 video gameShin Megami Tensei: Liberation Dx2Developer(s)SegaPublisher(s)SegaDirector(s)Keiichi OnoProducer(s)Furuichi Norio[1]Designer(s)Tatsuro IwamotoProgrammer(s)Tatsuhide NakakitaComposer(s)Saori YoshidaChihiro AokiSeriesMegami TenseiPlatform(s)iOS, Android[2]ReleaseJP: 22 January 2018WW: 24 July 2018Genre(s)Role-playing Shin Megami Tensei: Liberation Dx2[a] is a role-playing video game developed and published by Sega for iOS and Android. It i...

Path (Toronto)

Pedestrian tunnel and underground shopping centre in Ontario, Canada This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Path Toronto – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2018) (Learn how and when to remove this template message) PathPath network viewed from under Commerce CourtLocationTor...

 

Gianfranco Serioli

Gianfranco Serioli Nazionalità  Italia Calcio Ruolo Allenatore (ex attaccante) Termine carriera 2000 Carriera Squadre di club1 1983-1984 Ponte San Pietro28 (15)1984-1988 Piacenza131 (28)[1]1988-1989 Atalanta16 (0)1989 Piacenza4 (1)1989-1990 Monza35 (7)1990-1991→  Brescia25 (1)1991-1992 Monza24 (5)1992-1994 Alessandria59 (20)1994-1995 Fiorenzuola19 (5)[2]1995-1996 Cittadella42 (11)1996-1997 Triestina6 (0)1997 ...

 

Papyrus

Writing and implement This article is about the paper-like material. For the plant it is made from, see Cyperus papyrus. For other uses, see Papyrus (disambiguation). Papyrus (P. BM EA 10591 recto column IX, beginning of lines 13–17) Papyrus (/pəˈpaɪrəs/ pə-PY-rəs) is a material similar to thick paper that was used in ancient times as a writing surface. It was made from the pith of the papyrus plant, Cyperus papyrus, a wetland sedge.[1] Papyrus (plural: papyri or papyruses[...

Daftar Yang di-Pertua Negeri Sabah

Yang di-Pertua Negeri SabahPetahanaJuhar Mahiruddinsejak 1 Januari 2011GelarTuan Yang Terutama (Yang Terhormat)KediamanIstana Negeri, Kota Kinabalu, SabahDitunjuk olehMizan Zainal AbidinPejabat perdanaDatu Mustapha Datu HarunDibentuk1963GajiRM 45 000 per bulanSitus webSitus resmi Yang di-Pertua Negeri Sabah (dikenal juga sebagai Gubernur Sabah) adalah kepala negara seremonial dari negara bagian Malaysia, Sabah. Ia ditunjuk oleh Yang di-Pertuan Agong dengan nasihat dari Ketua Menteri.[...

 

ソー (オー＝ド＝セーヌ県)

Sceaux 行政国 フランス地域圏 (Région) イル＝ド＝フランス地域圏県 (département) オー＝ド＝セーヌ県郡 (arrondissement) アントニー郡小郡 (canton) 小郡庁所在地INSEEコード 92071郵便番号 92330市長（任期） フィリップ・ローラン（2008年-2014年）自治体間連合 (fr) メトロポール・デュ・グラン・パリ人口動態人口 19,679人（2007年）人口密度 5466人/km2住民の呼称 Scéens地理座標 北緯48度4...

 

Chinnasekkadu

Neighbourhood in Chennai, Tamil Nadu, IndiaChinnasekkaduNeighbourhoodChinnasekkaduChinnasekkadu (Chennai)Show map of ChennaiChinnasekkaduChinnasekkadu (Tamil Nadu)Show map of Tamil NaduChinnasekkaduChinnasekkadu (India)Show map of IndiaCoordinates: 13°09′47″N 80°15′41″E / 13.163000°N 80.261400°E / 13.163000; 80.261400Country IndiaStateTamil NaduDistrictChennaiMetroChennaiZoneMadhavaram Zone No 3WardChinnasekkadu (Ward 29)Elevation31 m (102 f...

Население Монреаля

Эта статья или раздел нуждается в переработке.Пожалуйста, улучшите статью в соответствии с правилами написания статей. Монреаль имеет долгую и сложную демографическую историю. Несмотря на то, что стоянки первых людей — индейских племен — на территории города появ...

 

Grange Court railway station

Former railway station in Gloucestershire, England Grange CourtGrange Court station as it appears today but the platforms have been removed.General informationLocationNorthwood Green, Forest of DeanEnglandGrid referenceSO726161Platforms4Other informationStatusDisusedHistoryOriginal companyGloucester and Dean Forest RailwayPre-groupingGreat Western RailwayPost-groupingGreat Western RailwayKey dates1 June 1855Station opens2 November 1964Station closes vteGloucester–Newport line Legend Cross C...

 

Müllerian mimicry

Mutually beneficial mimicry of strongly defended species Two examples of Müllerian mimicry in Heliconius butterflies: In this image the top four are forms of Heliconius numata, which mimic species from the genus Melinaea, while the bottom four are H. melpomene (left) and H. erato (right), which mimic each other.[1] Müllerian mimicry is a natural phenomenon in which two or more well-defended species, often foul-tasting and sharing common predators, have come to mimic each other's ho...

Ziggo Sport Totaal

Dutch television service Television channel Ziggo Sport TotaalCountryNetherlandsBroadcast areaNetherlandsNetworkZiggoHeadquartersHilversum, NetherlandsProgrammingLanguage(s)DutchPicture format1080i HDTV(downscaled to 16:9 576i for the SDTV feed)OwnershipOwnerLiberty Global (50%)Vodafone (50%)Sister channelsZiggo SportHistoryLaunched1 February 2006; 18 years ago (2006-02-01)ReplacedSuperSport (1995–1997)Canal+ Netherlands (1997–2006)Former namesSport1 (2006–2015)LinksWe...

 

Fires of Eden (album)

1990 studio album by Judy CollinsFires of EdenStudio album by Judy CollinsReleasedSeptember 1990GenrePop rockfolkLength49:00LabelColumbiaProducerJoel DornLucy SimonJudy Collins chronology Sanity and Grace(1989) Fires of Eden(1990) Baby's Bedtime(1990) Singles from Fires of Eden Fires of EdenReleased: October 1990 Professional ratingsReview scoresSourceRatingAllMusic[1]Encyclopedia of Popular Music[2]Entertainment WeeklyB[3] Fires of Eden is the eighteenth studi...

 

1977 Japanese Grand Prix

1977 Japanese Grand Prix Race 17 of 17 in the 1977 Formula One season Race detailsDate 23 October 1977Official name XII Japanese Grand PrixLocation Fuji SpeedwayOyama, Shizuoka, JapanCourse Permanent racing facilityCourse length 4.359 km (2.709 miles)Distance 73 laps, 318.207[1] km (197.725 miles)Weather DryPole positionDriver Mario Andretti Lotus-FordTime 1:12.23Fastest lapDriver Jody Scheckter Wolf-FordTime 1:14.30 on lap 71PodiumFirst James Hunt McLaren-FordSecond Carlos Reutemann ...

J・R・スミス

この存命人物の記事には検証可能な出典が不足しています。 信頼できる情報源の提供に協力をお願いします。存命人物に関する出典の無い、もしくは不完全な情報に基づいた論争の材料、特に潜在的に中傷・誹謗・名誉毀損あるいは有害となるものはすぐに除去する必要があります。出典検索?: J・R・スミス – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii&...

 

Smith's Prize

Prize from University of Cambridge in mathematics and theoretical physics Smith Prize redirects here. For the Pennsylvania Academy of the Fine Arts award, see Mary Smith Prize. Smith's Prize was the name of each of two prizes awarded annually to two research students in mathematics and theoretical physics at the University of Cambridge from 1769.[1] Following the reorganization in 1998, they are now awarded under the names Smith-Knight Prize and Rayleigh-Knight Prize. History The Smit...

 

Cambarus asperimanus

Species of crayfish Cambarus asperimanus Conservation status Least Concern  (IUCN 3.1)[1] Apparently Secure  (NatureServe)[2] Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Arthropoda Class: Malacostraca Order: Decapoda Suborder: Pleocyemata Family: Cambaridae Genus: Cambarus Species: C. asperimanus Binomial name Cambarus asperimanusFaxon, 1914 Cambarus asperimanus, the mitten crayfish,[2] is a species of crayfish in the family Cam...

Lévis—Lotbinière

Federal electoral district in Quebec, Canada Lévis—Lotbinière Quebec electoral districtLotbinière—Chutes-de-la-Chaudière (2003 boundaries)Federal electoral districtLegislatureHouse of CommonsMP    Jacques GourdeConservativeDistrict created2003First contested2004Last contested2021District webpageprofile, mapDemographicsPopulation (2016)[1]113,528Electors (2019)89,405Area (km²)[2]2,123Pop. density (per km²)53.5Census division(s)Lévis, Lotbinière, La No...

 

Battle of Orthez

1814 battle during the Peninsular War This article is about the Battle of Orthez (1814). For information about the Battle of Orthez (1569), see Battle of Orthez 1569. Battle of OrthezPart of the Peninsular WarThe Final Charge of the British Cavalry at the Battle of Orthez, by Denis DightonDate27 February 1814LocationOrthez, Basses-Pyrénées, French Empire43°30′19″N 0°46′34″W / 43.50528°N 0.77611°W / 43.50528; -0.77611Result Coalition victoryBelligerents Fr...