BIM metodologia

BIM metodo bidezko liburutegi baten modelaketa

BIM metodologia, eraikuntzako informazioaren modelatzea (Building Information Modelling), eraikuntzarako informazio-modelatzea[1] ere deitua, bere bizi-zikloan arkitekturako eta/edo ingeniaritza zibileko eraikin edo obra baten datuak sortzeko eta kudeatzeko prozesuen eta metodoen multzoa da, eta, horretarako, balio-kateko eragileen artean partekatutako eredu digital bat erabiltzen du. Helburua da denbora eta baliabideak diseinu-prozesuan, eraikuntzan eta kudeaketan murriztea. BIM diziplinarteko lankidetzan eta beste software-tresna batzuekin (GIS, adibidez) informazioa trukatzean oinarritzen da. Informazioaren kudeaketa koherentea ziurtatzeko eta datuen trukea errazteko, BIM nazioarteko hainbat estandarretan oinarritzen da.[2]

Autodesk Revit, ArchiCAD eta Navisworks dira diseinu arkitektonikoaren eta zibilaren arloan gehien erabiltzen diren BIM modelatze- eta kudeaketa-softwareak.

Sorrera

Kontzeptu horren jatorriari buruzko hainbat ikuspuntu daude. BIM kontzeptuaren aplikazioan aitzindari izan zen Hungariako Graphisoft[3], 1984[4]az geroztik Virtual Building (Eraikin Birtuala) izenarekin inplementatu zuena ArchiCAD programan, eta baita VectorWorks ere 1985ean  (lehenago Diehl Graphsoft-en MiniCAD), hauek izan baitziren 2Dko zein 3Dko marrazkiak sortzeko gai[5] ziren konputagailu pertsonalerako lehen CAD softwareak sortu zituztenak eta baita txostenak ekoizteko beharrezkoa zen hizkuntza ere.

Autodesk 2002tik hasi zen BIM kontzeptua erabiltzen, Revit Technology Corporation texano-konpainiak 133 milioi[1] dolarren truke erosi zuenean. Hala ere, beste batzuek diotenez kontzeptuaren sortzailea Georgia Tech Institute of Techatowneko Charles M. Eastman irakaslea izan zen[6].

Gaur egun, hainbat hornitzaile teknologikok eskaintzen dute: Bocad, Tekla, Nemetschek, Sigma Design, Autodesk, StruCad de AceCad Software, Bentley Systems, AVEVA Solutions, Graphisoft, ACCA software, sds/2 por Design Data (liderra xehetasun-ingeniaritzan), CADDetails, Dlubal Software, Esri, besteak beste.

Bestalde, BIM kontzeptuak, arkitekturaren eta eraikuntzaren arloan, hainbat aukera eskaintzen ditu plataformei eta horiek inplementatzeko softwareari dagokienez.

1978an SigmaGraphicsen lehen bertsioa aurkeztu zen, Alexandriako (Louisiana) Sigma Design Internationalek garatua. Gerora, 1984an, ARRIS CAD izena hartu zuen: arkitekturari eta eraikuntzari erabat eskainitako ingurunea. Software hau, hasiera batean, UNIX/XENIX ataza anitzeko inguruneetarako garatu zen, eta gaur egun Windowseko sistema eragileetan lan egiten du.

Definizioa

BIMek harremana du geometriarekin, espazioarekiko harremanarekin, informazio geografikoarekin, eraikin edo azpiegitura baten osagaien kantitate eta propietateekin (adibidez, ateen fabrikatzaileen xehetasunak edo ekipo baten datu energetikoak). BIM eraikuntzako, ingeniaritza zibileko, mantentze-lanetako eta eraisteko prozesu osoa irudikatzeko erabil daiteke (orain material gehiago birziklatzen dira). Material eta propietate partekatuen kantitateak erraz atera daitezke. Gainera, lan-esparruak, osagaien xehetasunak eta eraikuntza-jardueren sekuentziak isolatu eta definitu daitezke.

BIM softwareak hobekuntza horiek lortzeko gai dira, eraikin edo azpiegitura zibil bat eraikitzeko erabiltzen ari diren zatien eta osagaien irudikapenen bidez. Objektuetan oinarritutako ordenagailuz lagundutako irudikapena funtsezko aldaketa da irudikapen bektorialean oinarritutako elaborazio tradizionalarekiko.

Proiektuaren kudeaketara hedatzen da haren erabilera[7]. Modelatzearen bidez, lantalde batek automatikoki eta modu antolatuan sor dezake horri buruzko dokumentazio guztia, beste diziplina batzuekiko integrazioa lortzeaz eta haien arteko gatazkak hautemateaz gain. Era berean, neurketetan eta aurrekontuetan zehaztasun handiagoa ematen du, artxiboak kudeatzeko erraztasuna ematen du nahiz horiek eragileen artean kudeatzen ditu, mezularitza, prozesuen askotariko automatizazioa eta, batez ere, lankidetzan funtsezko hazkundea.

Irakaskuntza-Ikaskuntzako Ingurune Birtual gisa ere deskribatu da haren erabilera, eta Goi Mailako Hezkuntzaren esparruan zeharkako gaitasunak garatzeko erabil daiteke.[8]

Erabilera eraikuntza-prozesuan

BIM teknologiaren erabilera proiektuaren plangintza- eta diseinu-fasetik harago doa, eta eraikuntzaren bizi-ziklo osora hedatzen da. Eraikuntzaren bizi-zikloa kudeatzeko prozesu lagungarrien artean daude kostuen kudeaketa, obra-zuzendaritza, proiektuen zuzendaritza, instalazioen funtzionamendua eta eraikin berdeetan aplikatu ahal izatea.

Datu ingurune komuna

"Datuen Ingurune Komuna" (CDE, "Common Data Environment") honela definitzen da ISO 19650 arauan:

Informazio-Iturri adostua proiektu edo aktibo jakin baterako, informazio-edukiontzi bakoitza prozesu kudeatu baten bidez bildu, kudeatu eta zabaltzeko.[9]

CDE lan-fluxu batek, erabili beharreko prozesuak deskribatzen ditu, eta CDE soluzio batek, berriz, azpiko teknologiak eman ditzake. CDE bat erabiltzen da proiektu edo aktiboen bizi-ziklo batean zehar datuak partekatzeko, lankidetza bermatuz proiektu-talde oso baten barruan. CDE kontzeptua enpresa-edukien kudeaketarekin (ECM, "Enterprise content management") gainjartzen da, baina BIM-gaietan arreta handiagoa jartzen du.

Eraikuntzarako informazio-ereduen erabilera

Informazio-ereduek kontzeptutik okupaziorako denbora osoa hartzen dute. Informazio-prozesuen kudeaketa eraginkorra bermatzeko, BIM-kudeatzaile bat izenda liteke. BIM-kudeatzailea bezeroaren izenean eraikitako diseinu-talde batek mantentzen du, diseinuaren aurreko fasetik abiatuta, aurreikusitako eta neurtutako errendimendu-helburuen aurrean objektuetara bideratutako BIMaren jarraipena egiteko, analisia, ordutegiak, aireratzea eta logistika bultzatzen dituzten diziplina anitzeko eraikuntza-informazioko ereduak babestuz [10][11]. Era berean, enpresa batzuk BIM hainbat xehetasun-mailatan garatzea aztertzen ari dira orain; izan ere, BIMen aplikazioaren arabera, xehetasun gehiago edo gutxiago behar dira, eta ondorioz enpresek egin beharreko ahalegina ere aldakorra izango da xehetasun mailari dagokionez.[12]

BIM-erabilera eraikuntza-zuzendaritzan

Eraikuntza-prozesuan parte hartzen dutenek proiektu arrakastatsuak entregatzeko erronka dute, aurrekontu estuak, plantilla mugatua, ordutegi estuak eta informazio mugatua edo gatazkatsua izan arren. Diseinu arkitektoniko, estruktural eta europarren moduko diziplina esanguratsuek ondo koordinatuta egon beharko lukete, bi gauza ezin baitira leku eta ordu berean gertatu. BIMek, gainera, talkak detektatzen lagun dezake, desadostasunen kokapen zehatza identifikatuz.

BIM kontzeptuak instalazio baten eraikuntza birtuala aurreikusten du benetako eraikuntza fisikoaren aurretik, ziurgabetasuna murrizteko, segurtasuna hobetzeko, arazoak konpontzeko eta balizko inpaktuak simulatu eta aztertzeko.[13] Saltoki guztietako azpikontratek informazio esanguratsua sar dezakete modeloan eraikitzen hasi aurretik, sistema batzuk aurrez fabrikatzeko edo muntatzeko aukerak, besteak beste. Hondakinak in situ minimiza daitezke eta produktuak garaiz entrega daitezke.[13]

Materialen kantitateak eta propietate partekatuak erraz atera daitezke. Lanak isolatu eta defini daitezke. Sistemak, multzoak eta sekuentziak eskala erlatiboan erakuts daitezke instalazio edo instalazio-multzo osoarekin. BIMek, gainera, akatsak saihesten ditu, gatazka edo "talka-detekzioa" ahalbidetuz. Horren bidez, ordenagailuaren modeloak ekipoa ikusmenez nabarmentzen du, non eraikinaren zatiak (adibidez: egitura-egitura eta eraikuntza-zerbitzuen hodiak edo hodiak) oker gurutza daitezkeen.

BIM-instalakuntza aktiboen kudeaketan

BIMek proiektu bat diseinu-taldeari, eraikuntza-taldeari eta eraikinaren jabeari/operadoreari ematearekin lotutako informazio-galera konpon dezake, talde bakoitzak BIM-ereduari ekarpenak egiten dizkion bitartean eskuratzen duen informazio guztia gehitzeko eta erreferentzia egiteko aukera emanez. Diseinutik eta eraikuntzatik (baita IFC edo COBie bidez ere) informazioa modu eraginkorrean eman ahal izateak onurak ekar diezazkioke instalazioaren jabeari edo operadoreari.[14] BIM teknologiarekin lotutako prozesuak, epe luzeagoko aktiboen kudeaketari buruzkoak, ISO-19650eko 3. zatian ere jasota daude.

Adibidez, eraikinaren jabeak eraikin batean ur-ihesa egon den frogak aurki ditzake. Eraikin fisikoa arakatu baino gehiago, jabeak eredura jo dezake eta ikusi ur-balbula bat leku susmagarrian dagoela. Jabeak, gainera, balbularen tamaina espezifikoa, fabrikatzailea, zati-zenbakia eta iraganean ikertutako beste edozein informazio izan dezake ereduan. Arazo horiei hasiera batean Leite eta Akincik aurre egin zieten instalazioetako edukien eta mehatxuen irudikapen zaurgarria garatzean, larrialdiak eraikitzean ahultasunak identifikatzen laguntzeko.

Eraikinari buruzko informazio dinamikoa ere sar daiteke softwarearen barruan, hala nola sentsoreen neurketak eta eraikuntza-sistemetako kontrol-seinaleak, eraikinen funtzionamendua eta mantentze-lanak analizatzeko. [15] Horrela, instalazioen funtzionamenduan [16] datuak azkar eskuratzeko, gailu mugikorrak (smartphoneak, tabletak) eta RFID etiketa edo barra-kode mekanikoak erabil daitezke;[17] aldiz, integrazioak eta interoperabilitateak beste negozio-sistema batzuekin zerikusia dute (CAFM, ERP, BMS, IWMS, etab.).

Ahaleginak egin dira informazio-ereduak sortzeko instalazio zaharragoentzat, lehendik zeudenentzat. Planteamenduen artean, funtsezko metrikak daude, hala nola Instalazioetako Baldintzen Indizea (FCI), edo 3D laser-eskaneatzeari buruzko inkestak eta fotogrametria-teknikak erabiltzea (bereizita edo konbinatuta), edo eraikuntza tradizionaleko metodologia topografikoak digitalizatzea. Atzera begira 1927an eraikitako eraikin bat modelatzen saiatzeak, adibidez, hainbat suposizio eskatzen ditu diseinu-arauei, eraikuntza-kodeei, eraikuntza-metodoei, materialei eta abarri buruz, eta, beraz, diseinuan zehar eredu bat eraikitzea baino konplexuagoa da.

Dauden instalazioen mantentze eta kudeaketa egokiaren erronketako bat da ulertzea nola erabil daitekeen BIM-eraikina kudeatzeko praktikak eta "jabetzaren kostu"-printzipioak modu holistikoan ulertzen eta aplikatzen laguntzeko, eraikin baten bizi-ziklo osoa bermatzen dutenak. Amerikako Arau Nazional batek, "APPA 1000 – Instalazioen aktiboen kudeaketarako jabetzaren kostu osoa" izenekoak, BIM-faktorea gehitzen du eraikinaren bizi-zikloaren gaineko eskakizun eta kostu kritikoetan: energia, erabilgarritasuna eta segurtasun-sistemak ordezkatzea; eraikinaren kanpoaldea eta barnealdea etengabe mantentzea eta materialak ordezkatzea; diseinua eta funtzionaltasuna eguneratzea; eta birkapitalizazio-kostuak.[18]

Funtzionalitateak

BIMen helburu edo erabilera batzuk "dimentsiotzat" jo daitezke. Hala ere, 5Dtik haragoko definizioetan ez dago adostasun handirik. Erakunde batzuek baztertu egiten dute terminoa; adibidez, Erresuma Batuko Egiturazko Ingeniarien Erakundeak ez du gomendatzen 4D baino haratago modelatzeko terminoak erabiltzea, "kostua (5D) ez da dimentsio bat" gehituz.[19][20]

3D

Horniketa instalazio baten BIM bidezko modelaketa

3D BIM, eraikuntzako informazioa hiru dimentsiotan modelatzeko akronimoa, aktibo baten diseinu geometrikoaren irudikapen grafikoari egiten dio erreferentzia, osagai indibidualen ezaugarriak deskribatzen dituen informazioaren bidez areagotua. 3D BIM-lanak diziplina profesionalek egin ditzakete, hala nola arkitekturak, egiturak eta MEP, [21][22] eta 3D ereduen erabilerak diziplinen arteko koordinazioa eta lankidetza indartzen ditu. 3D eredu birtual bat ere sor daiteke eraikinaren edo instalazioaren puntu laino bat sortuz, laser bidezko eskaneatze teknologiarekin.[23][24]

4D

4D BIM, 4 dimentsioko eraikuntza-informazioa modelatzeko akronimoa, 3D CAD banakako osagaien edo multzoen lotura adimentsuari buruzkoa da, denborari edo ordutegiari lotutako informazioa ematen duena.[25][26] 4D terminoak laugarren dimentsioari egiten dio erreferentzia: 3D denbora gehi denbora.[27]

4D ereduak aukera ematen die proiektuetako parte-hartzaileei (arkitektoak, diseinatzaileak, kontratistak, bezeroak) jarduera fisikoak planifikatzeko, sekuentziatzeko, hainbat ekitaldiren bide kritikoa ikusteko, arriskuak arintzeko, jardueren berri emateko eta proiektuaren bizitzan zehar jarraipena egiteko. [28][29][30] 4D BIMek aukera ematen du 3D eredu batek populatu duen denbora-lerro batean gertaeren sekuentzia bisualki irudikatzeko, Gantt grafiko tradizionalak eta ibilbide kritikoa (CPM) handituz, proiektuen kudeaketan askotan erabiltzen direnak.[31][32][33][34][35][36][37][38] Eraikuntza-sekuentziak berrazter daitezke, 4D BIMa erabiliz, erabiltzaileen aukerak aztertzeko eta emaitzak optimizatzeko.

Eraikuntza-zuzendaritzako teknika aurreratu gisa, proiektu handiagoetan lan egiten duten proiektu-banatzaileek erabili izan dute.[39][40][41] 4D BIM, tradizioz, helburu handiagoko proiektuetarako erabili izan da, baina gaur egun teknologia berriak sortzen ari dira, eta horiei esker, prozesu sinpleagoetan erabil daiteke edo fabrikazioaren moduko prozesuak bultzatu.[42][43][44]

5D

5D BIM, 5 dimentsioko eraikuntza-informazioa modelatzeko akronimoa, 3Dko banakako osagaien edo multzoen lotura adimentsuari egiten dio erreferentzia, denbora-kronogramarekin (4D BIM) eta, ondoren, kostuekin lotutako informazioarekin.[27] 5D modeloek aukera ematen diete parte-hartzaileei eraikuntzaren aurrerapenak eta horiei lotutako kostuak denboran zehar ikusteko.[28][45] BIM-zentroetako proiektuen kudeaketa-teknika honek edozein tamainatako edo konplexutasuneko proiektuen kudeaketa eta entrega hobetzeko ahalmena du.

2016ko ekainean, McKinsey & Companyk 5D BIM-teknologia bost ideia handienetako gisa identifikatu zuen eraikuntza-etenean. 5D BIM honela definitu zuen: "Edozein proiekturen ezaugarri fisiko eta funtzionalen bost dimentsioko irudikapena. Proiektu baten ordutegia eta kostua kontuan hartzen ditu, 3-Dko espazio-diseinuaren parametro estandarrez gain ".

6D

6D BIM, 6 dimentsioko eraikuntza-informazioa modelatzeko akronimoa, batzuetan 3Dko banakako osagaien edo multzoen lotura adimendunari erreferentzia egiteko erabiltzen da, proiektuaren bizi-zikloaren kudeaketari buruzko informazioaren alderdi guztiak dituelarik.[27][46][45] Hala ere, 6D BIMen definizioaren inguruan adostasun txikiagoa dago; batzuetan, jasangarritasun-helburuetarako BIM-erabilerarekin lortzen da.[20]

Proiektuaren bizi-zikloaren testuinguruan, 6D eredu bat ematen zaio jabeari eraikuntza-proiektu bat amaitzen denean. "As-Built" BIM modeloa eraikuntza-osagaiei buruzko informazio garrantzitsuz beteta dago, hala nola produktuaren datuak eta xehetasunak, mantentze-lanen/operazioen eskuliburuak, ebaketa-orrien zehaztapenak, argazkiak, berme-datuak, produktuen online iturrietarako web-estekak, fabrikatzailearen informazioa eta kontaktuak, etab. Datu-base hau erabiltzaileen/jabeen eskura jartzen da, sarean oinarritutako ingurune propio pertsonalizatu baten bidez. Instalazioetako arduradunei lagundu nahi zaie instalazioaren funtzionamenduan eta mantentze-lanetan.[47]

Terminoa ez da hain ohikoa Erresuma Batuan, eta Aktiboen Informazio Eskakizunak (AIR, "Asset Information Requirements") eta Aktiboen Informazio Eredua (AIM, "Asset Information Model") izenez ordezkatu da, BS EN ISO 19650-3: 2020 arauan zehaztu bezala.[48]

Erreferentziak

  1. ↑ a b «Autodesk - Modelado de información para la edificación» web.archive.org 2015-02-12 (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  2. ↑ Asociación Española de Audiología, AEDA. (2004-11-01). «Normalización de las pruebas audiológicas (III): La impedanciometría» Auditio 2 (3): 51–55.  doi:10.51445/sja.auditio.vol2.2004.0027. ISSN 1577-3108. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  3. ↑ Uso de sugammadex en el Hospital Carlos Andrade Marín Periodo de octubre 2011- diciembre 2012.  doi:10.36015/cambios.v22.n22.2014.811. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  4. ↑ (Ingelesez) «Our Story» Graphisoft (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  5. ↑ Maino Ansaldo, Sandro. (2015-11-18). «Le Corbusier, el punto de partida de Juan Borchers» Le Corbusier, 50 years later. Conference proceedings. (Universitat Politècnica València)  doi:10.4995/lc2015.2015.631. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  6. ↑ Eastman, Charles M.. (2018-02-06). Building Product Models. CRC Press ISBN 978-1-315-13867-1. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  7. ↑ (Ingelesez) León-Romero, Luvis P.; Aguilar-Fernández, Mario; Luque-Sendra, Amalia; Zamora-Polo, Francisco; Francisco-Márquez, Misaela. (2024-06). «Characterization of the information system integrated to the construction project management systems» Heliyon 10 (11): e31886.  doi:10.1016/j.heliyon.2024.e31886. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  8. ↑ (Ingelesez) Zamora-Polo, Francisco; Martínez Sánchez-Cortés, Mercedes; Reyes-Rodríguez, Antonio Manuel; García Sanz-Calcedo, Justo. (2019-09-25). «Developing Project Managers’ Transversal Competences Using Building Information Modeling» Applied Sciences 9 (19): 4006.  doi:10.3390/app9194006. ISSN 2076-3417. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  9. ↑ DIN EN ISO 19650-1:2018-04, Organisation von Daten zu Bauwerken_- Informationsmanagement mit BIM_- Teil_1: Konzepte und Grundsätze (ISO/DIS_19650-1.2:2018); Englische Fassung prEN_ISO_19650-1:2018. Beuth Verlag GmbH (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  10. ↑ «Screenshot of Itunes Library - Archived Platform Itunes 2010» doi.org (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  11. ↑ «Bipartisanship in the US Senate: Recovery and Relapse» Is Bipartisanship Dead? (Routledge): 17–26. 2015-12-03 ISBN 978-1-315-63387-9. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  12. ↑ (Ingelesez) Leite, Fernanda; Akcamete, Asli; Akinci, Burcu; Atasoy, Guzide; Kiziltas, Semiha. (2011-08). «Analysis of modeling effort and impact of different levels of detail in building information models» Automation in Construction 20 (5): 601–609.  doi:10.1016/j.autcon.2010.11.027. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  13. ↑ a b «Introduction to Building Information Modeling» BIM for Building Owners and Developers: 1–39. 2011-12-13  doi:10.1002/9781119572602.ch1. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  14. ↑ Ji, Yuanshen; Leite, Fernanda. (2018-03-29). «Automated Tower Crane Planning Leveraging BIM and Rule-Based Checking» Construction Research Congress 2018 (American Society of Civil Engineers): 54–63.  doi:10.1061/9780784481264.006. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  15. ↑ (Ingelesez) Liu, Xuesong; Akinci, Burcu. (2009-06-19). Requirements and Evaluation of Standards for Integration of Sensor Data with Building Information Models. American Society of Civil Engineers, 95–104 or.  doi:10.1061/41052(346)10. ISBN 978-0-7844-1052-3. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  16. ↑ (Ingelesez) Tang, Shu; Shelden, Dennis R.; Eastman, Charles M.; Pishdad-Bozorgi, Pardis; Gao, Xinghua. (2019-05). «A review of building information modeling (BIM) and the internet of things (IoT) devices integration: Present status and future trends» Automation in Construction 101: 127–139.  doi:10.1016/j.autcon.2019.01.020. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  17. ↑ (Ingelesez) Costin, Aaron M.; Teizer, Jochen. (2015-12). «Fusing passive RFID and BIM for increased accuracy in indoor localization» Visualization in Engineering 3 (1)  doi:10.1186/s40327-015-0030-6. ISSN 2213-7459. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  18. ↑ «Brosses again, January/February 1771, January / February 1771 [voltfrVF1210469b1d»] Electronic Enlightenment Scholarly Edition of Correspondence 2023-11 (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  19. ↑ «What's changed in the revised CIC BIM Protocol?» The Structural Engineer 98 (7): 32–33. 2020-07-01  doi:10.56330/bntv9564. ISSN 1466-5123. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  20. ↑ a b «IStructE: responding to the RAAC crisis» The Structural Engineer 101 (10): 8–8. 2023-10-03  doi:10.56330/mxnr6428. ISSN 1466-5123. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  21. ↑ Secretary's Department - London Letters - From London (Indexed) - November 1947 - March 1948. 2021-03-08 (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  22. ↑ «Supplemental Information 5: The public opinion data for stock 600050 from April to May 2022 and stock 600104 from May to June 2022.» doi.org (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  23. ↑ Kalasapudi, Vamsi Sai; Turkan, Yelda; Tang, Pingbo. (2014-12). «Toward Automated Spatial Change Analysis of MEP Components Using 3D Point Clouds and As-Designed BIM Models» 2014 2nd International Conference on 3D Vision (IEEE): 145–152.  doi:10.1109/3dv.2014.105. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  24. ↑ «Coming in April/May's GSA Today» GSA Today 19 (3): 30. 2009  doi:10.1130/1052-5173-19.3.30.a. ISSN 1052-5173. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  25. ↑ Oyedira, Hafiz; Turner, William; Kim, Kyungki. (2024-03-18). «Information Modeling for 4D BIM-Based Construction Robot Task Planning and Simulation» Construction Research Congress 2024 (American Society of Civil Engineers): 816–825.  doi:10.1061/9780784485262.083. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  26. ↑ Mills, Fred. (2016-08-05). [https://doi.org/10.1002/9781119163404.ch19 «<scp>BIM</scp> and Social Media»] Construction Manager's BIM Handbook: 127–132.  doi:10.1002/9781119163404.ch19. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  27. ↑ a b c Shepherd, David. (2019-07-25). «The Challenges and Benefits of BIM Coordination: 3D, 4D and 5D» BIM Management Handbook (RIBA Publishing): 64–79. ISBN 978-0-429-34753-5. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  28. ↑ a b McGeorge, Alistair Kenneth, (born 6 May 1959), Chairman, The Original Factory Shop, since 2016. Oxford University Press 2012-12-01 (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  29. ↑ McKinney, Kathleen; Fischer, Martin. (1998-09). «Generating, evaluating and visualizing construction schedules with CAD tools» Automation in Construction 7 (6): 433–447.  doi:10.1016/s0926-5805(98)00053-3. ISSN 0926-5805. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  30. ↑ Brügger, Niels; Laursen, Ditte; Nielsen, Janne. (2016-06-13). «Methodological reflections about establishing a corpus of the archived web: the case of the Danish web from 2005 to 2015» Researchers, practitioners and their use of the archived web (School of Advanced Study, University of London): 1–11.  doi:10.14296/resaw.0009. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  31. ↑ «Supplemental Information 2: Number of original research articles retrieved in the Web of Science search engine, from 2015 to 2019.» doi.org (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  32. ↑ Kandregula, Shravan Kumar; Le, Tuyen. (2020-11-09). «Investigating the Human Errors in 4D BIM Construction Scheduling» Construction Research Congress 2020 (American Society of Civil Engineers): 750–757.  doi:10.1061/9780784482889.079. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  33. ↑ Gao, Zhili (Jerry); McIntyre, Charles; Ge, Zhi. «Integrating Building Information Modeling (BIM) in Teaching Project Scheduling and Control» 2012 ASEE Annual Conference & Exposition Proceedings (ASEE Conferences): 25.794.1–25.794.8.  doi:10.18260/1-2--21551. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  34. ↑ Hansford, Peter George, (born 4 March 1954), President, Institution of Civil Engineers, 2010–11; Chief Construction Adviser to UK Government, 2012–15. Oxford University Press 2011-12-01 (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  35. ↑ «Two Discussions from the May-June 2012 ACI Materials Journal» ACI Materials Journal 110 (2) 2013  doi:10.14359/51685536. ISSN 0889-325X. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  36. ↑ «2D Drawings from 3D Solid Models» 3D Modeling in AutoCAD (CRC Press): 429–454. 2001-01-12 ISBN 978-0-429-08283-2. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  37. ↑ «BIM for Architects and Engineers» BIM Handbook: 149–206. 2008-02-15  doi:10.1002/9780470261309.ch5. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  38. ↑ O'Brien, William. (2000-02-14). «Towards 5D CAD — Dynamic Cost and Resource Planning for Specialist Contractors» Construction Congress VI (American Society of Civil Engineers): 1023–1028.  doi:10.1061/40475(278)109. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  39. ↑ Heesom, David; Mahdjoubi, Lamine. (2004-02). «Trends of 4D CAD applications for construction planning» Construction Management and Economics 22 (2): 171–182.  doi:10.1080/0144619042000201376. ISSN 0144-6193. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  40. ↑ Whisker, Vaughn; Yerrapathruni, Sai; Messner, John; Baratta, Anthony. «Using Virtual Reality To Improve Construction Engineering Education» 2003 Annual Conference Proceedings (ASEE Conferences)  doi:10.18260/1-2--11970. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  41. ↑ Kang, Leen-Seok; Moon, Hyoun-Seok; Kim, Hyeon-Seung; Choi, Gwang-Yeol; Kim, Chang-Hak. (2011-06-16). «Development of 5D CAD System for Visualizing Risk Degree and Progress Schedule for Construction Project» Computing in Civil Engineering (2011) (American Society of Civil Engineers): 690–687.  doi:10.1061/41182(416)85. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  42. ↑ «Supplemental Information 10: R functions pool of version query from original website (non-github)» doi.org (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  43. ↑ Kasirossafar, Mohammad; Shahbodaghlou, Farzad. (2012-11-14). «Building Information Modeling or Construction Safety Planning» ICSDEC 2012 (American Society of Civil Engineers): 1017–1024.  doi:10.1061/9780784412688.120. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  44. ↑ Zeigler, Bernard P.. (2007). Modeling and Simulation-Based Data Engineering: Introducing Pragmatics into Ontologies for Net-Centric Information Exchange. Elsevier Science & Technology ISBN 978-0-12-372515-8. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  45. ↑ a b Wieland, L. S.; Robinson, K. A.; Dickersin, K.. (2012-01-03). «Understanding why evidence from randomised clinical trials may not be retrieved from Medline: comparison of indexed and non-indexed records» BMJ 344 (jan03 1): d7501–d7501.  doi:10.1136/bmj.d7501. ISSN 0959-8138. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  46. ↑ Schlundt, Maik; May, Michael; Reichardt, Sven. (2012-12-14). «Building Information Modeling» CAFM-Handbuch (Springer Berlin Heidelberg): 237–249. ISBN 978-3-642-30501-6. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  47. ↑ «HP enters finance market» Electronics and Power 19 (2): 29. 1973  doi:10.1049/ep.1973.0035. ISSN 0013-5127. (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).
  48. ↑ Transition guidance to BS EN ISO 19650. BSI British Standards (Noiz kontsultatua: 2024-12-17).