Abraham Guillén Sanz ( Corduente, Guadalajara, Espainia; 1913ko martxoaren 13a - Madril, Espainia, 1993ko abuztuaren 1a) militante anarkista espainiar bat izan zen, langile-autogestioko merkatu-sozialismoaren edo sozialismo autogestionarioaren teorikoetako bat izan zen [1]. Hego Amerikako hiri gerrillaren teorikotzat ere jotzen da 1966ko Estrategia de la guerrilla urbana liburua dela eta.[2][3]
Biografia
Gaztetan nekazaritzan aritu zen, erretxina ateratzen. Juventudes Libertariasen (FIJL) afiliatua egon zen, baita bere bizitza osoan Lanaren Konfederazio Nazionaleko kidea (CNT) eta Federazio Anarkista Iberikoko (FAI) kidea ere izan zen.[4]
Espainiako Gerra Zibileko beteranoa izan zen (1936-1939). Horren amaieran Alacanteko portuan atxilotu eta heriotza zigorrera kondenatu zuten lehenik, gerora 20 urteko zigor gartzelagatik aldatua. 1942an ihes egitea lortu zuen. Geroago, CNT klandestinoaren batzorde zentralean sartuko zen 1943an berriro atxilotu zuten arte, baina urte horretako Gabonzaharrean kartzelatik ihes egitea lortu zuen. Ijito anarkisten laguntzarekin, Frantzian sartu zen 1944an eta bertan Solidaridad Obrera zuzendu zuen. CNTtik kanporatu zuten, Espainiako Batasun Nazionaleko (UNE) komunisten aldeko Batzorde Gorenarekin kolaboratzeagatik, baina 1946ko otsailaren 1ean birgaitu zuten Germinal Esgleas zuzendaritzara iritsi zenean. [4]
1948an Argentinara emigratu zuen, eta Uruguai eta Kuban urte batzuk eman zituen . Buenos Airesen Ekonomia Zientzietan lizentziatu zen. Ekonomia politikoko irakaslea (Buenos Aireseko Zuzenbide eta Gizarte Zientzien Fakultateko ikerketa ekonomikoko zuzendaria) eta El Laborista, Buenos Airesko Democracia-ko zutabegilea, Uruguaiko Trabajo Unibertsitateko aholkulari ekonomikoa eta Montevideoko Acción egunkariko kazetaria izan zen, OIT nazioarteko autogestio ekonomian eta garapen kooperatiboan aditua izan zen Perun, non Limako La Prensa ere kolaboratu zuen. [4]
Gaztetan nekazaritza lanak egin zituen eta erretxina ateratzen lan egin zuen. Ondoren, Madrilen ikasi zuen, errepublikar agintariek beka emanda. Gaztetik Juventudes Libertariasen afiliatua, Lanaren Konfederazio Nazionaleko (CNT) eta Federazio Anarkista iberiarreko (FAI) kide ere izan zen. Gerra Zibilaren lehen hilabeteetan Juventudes Libertariasen Juventud Libreko zuzendaria izan zen, Juventudes Libertariaseko Batzorde Penintsularrak argitaratua. Castilla Libre eta CNT aldizkariko erredaktore ere izan zen. 1938tik aurrera, gerrako frontera joan zen, komisario politikoa izanik XIV. Dibisioan eta IV. Ejerzitoaren Gorputzean, Cipriano Mera anarkosindikalistaren zuzendaritzapean. Horrez gain, FAIren Nosotros zuzendu zuen.
Gerraren amaierak Alacanten harrapatu zuen, eta portuan atxilotu zuten. Gerrako auzitegi frankista batek kondenatu zuen, heriotza-zigorra eskatu zion eta prozesuan 20 urteko espetxearekin kommutatzeko eskatu zion. Añover de Tajoko espetxe-koloniara eraman zuten, eta handik ihes egin zuen 1942an. Ondoren, CNT klandestinoaren Batzorde Nazionaleko kide izan zen 1943an atxilotu zuten arte. Carabanchelgo espetxean giltzapetuta, urte horretako urte amaierako gauean ihes egin ahal izan zuen, eta 1944an Frantziara igaro zen ijito libertarioen klan baten laguntzaz. Frantziako erbestean, itzalpean, Solidaridad Obrera zuzendu zuen Laureano Cerradaren garaian. Beranduago, Espainiako Batasun Nazionaleko Junta Goreneko (UNE) prokomunistaren jardueretan inplikatu zen, eta, beraz, 1946ko otsailaren 1ean kanporatu zuten CNTtik, baina Germinal Esgleas erbesteko zuzendaritzara iritsi zenean birgaitu zuten. 1948an Argentinara emigratu zuen eta Uruguain eta Kuban eman zuen denbora. Peronismoaren garaian, Economía y finanzas argitaratu zuen. Buenos Airesen Ekonomian lizentziatu zen eta Ekonomia Politikoko irakasle eta Ikerketa Ekonomikoko zuzendari izan zen Buenos Airesko Zuzenbide eta Gizarte Zientzien Fakultatean.
Argentinan El Laboralista y Democracia, Montevideon Acción eta Liman La Prensa egunkarietan kolaboratu zuen. Uruguaiko Lanaren Unibertsitateko aholkulari ekonomikoa eta Nazioartek Lan Erakundeko nazioarteko aditua izan zen Peruko ekonomia autogestionarioan eta garapen kooperatiboan. 1961ean, Uturuncoen kide izatea leporatuta espetxeratu zuten, 1960an eta 1961ean Argentinako ipar-mendebaldean gerrilla aktiboa izan zena; gertaera honen ondorioz, Uruguain asilo politikoa eskatu zuen 1962an eta, handik gutxira, herrialde honetako elementu iraultzaileekin harremanetan jarri zen. Urte hauetan, Latinoamerikako eta Ipar Amerikako inteligentzia zerbitzuek gertutik ikertu zuten.
Franco hil zenean, Penintsulara itzuli zen eta azken urteetan hizlari eta saiakeren idazle gisa nabarmendu zen prentsa anarkistan.[4] Bizitza osoan zehar hainbat ezizen erabili zuen (Jaime de las Heras, Fernando Molina, Arapey, etab.). Hiri gerrilla tekniketan, multinazionaletan, autogestioan eta Espainia gerrarekin eta komunismoaren gainbeherarekin lotutako gaietan aditu gisa egin zen ezagun. Askoren ustez, hiri-gerrillaren sortzailea izan zen, baita honen hedapenarena (tupamaroak, uturunkoak, etab.); batzuek anarkomarxista eta guebarista izendatu dute.
Abraham Guillén Sanz 1993ko abuztuaren 1ean hil zen Madrilen (Espainia). Donald C. Hodges irakasleak Abraham Guillenen artxibo pertsonalaren zati garrantzitsu bat eman zuen Floridako Unibertsitateko George A. Smathers Libraries-era (Gainesville, Florida, AEB). Bere artxibo eta liburutegi pertsonalaren beste zati handi bat Anselmo Lorenzo Fundazioan (CNT) dago.
Pentsamendua
Merkatuko sozialismoaren defendatzailea izan zen. Ildo horretan, Guillenen hitzetan, "lehiarik gabeko gizartea pizgarririk gabeko gizartea da". Guillének honela deskribatzen du merkatu-sozialismoa, sozialismo libertarioari buruz duen ikuspegi orokorraren zati gisa: "Sozialismo libertarioak ez du plangintza zentralizatuaren beharrik, baizik eta merkatu-sozialismo bat, lan-talde kolektiboen arteko lehia, enpresetan demokrazia zuzena langileen, teknikarien eta administrarien kontseilu autogestoreen bidez, zeinak fabrikako zuzendaria izendatzen baitute eta ezeztatzen baitute; beren enpresaren kontrol zabala egin behar dute, edo haien erreprodukzio ekonomikoa egin behar dute, beren enpresa handi bihurtzeko; beren burua inbertitu behar dute. Sozialismoa askatasunarekin edo autogestioarekin bakarrik izango da; bestela, estatu-kapitalismoa izango da, non burokraziatik burgesia ordezkatuko duen klase zapaltzaile eta esplotatzaile berri gisa."
Guillenen ustez, merkatu-sozialismoak plangintza ekonomiko zehatza saihestu behar du, eta fabrikek ezarritako plangintza deszentralizatua inplementatu behar du, sozialismo autogestionarioak planteatzen duen bezala: "Autokudeaketa-sozialismoarekin, plangintza nazionala programatikoa da, indikatiboa; izan ere, oinarrizko erabakiak merkatu sozialistak zer behar duen dakiten enpresa autogestoreei uzten dizkie, kantitatean eta kalitatean, prezio lehiakorretan, burokrazia zentralista abolitzeko, zeinak prezioak kontrolatzeko nahien bitartez burokrazioa horrek ez du ezer egonkortzen, baina bai beren tirania totalitarioa aplikatu".
Era berean, merkatu-sozialismoa anarkokomunismora iristeko bidea dela planteatzen du: "Luxuzko kontsumoetan alferrik barreiatutako kapitalak edo gehiegizko kontsumo ez-emankorra dutenak aurreztuz, mundu guztia modu baliagarrian lan egiten jarriz, kapital sozialaren kantitate bikoitza edo hirukoitza metatuko litzateke, eta garapen ekonomiko eta teknologikoan inbertituz gero, lehen baino ordu batean gehiago ekoitziko litzateke. Orduan, gizarte komunista batera pasa liteke: bakoitzak bere ahalmenaren arabera egingo luke ekarpena eta bere beharren arabera jasoko luke, merkataritza-ekonomia kapitalista eta bere agintariak gaindituz, behin betiko: burgesak, burokratak eta teknokratak."
Autogestioa
Bere pentsamendu politiko eta ekonomikoaren oinarria, hau lortzeko dekalogo bat definitu zuen[5]:
- Autogestioa: herri-boterea ez delegatzea.
- Ekimenen autonomia: osotasuna eta aldeak elkartzea, sozialismo federatiboan.
- Erakunde autogestionarioen federazioa. Sozialismoak ez du kaotikoa izan behar, osotasunaren eta bere zatien, eskualdearen eta nazioaren batasun koherentea baizik.
- Ekintza zuzena: antikapitalismoa, anti-burokratismoa, demokrazia zuzenaren bidez herria historiaren subjektu aktiboa izan dadin.
- Autodefentsa koordinatua: burokrazia totalitarioaren eta burgesia inperialistaren aurrean, askatasunaren defentsa eta sozialismo autogestionarioa, propagandaren bidez zabaltzen dena, jarrera erretorikorik ez duten gertaerengatik.
- Lankidetza landan eta autogestioa hirian: Nekazaritza enpresa autogestionario bati ematen zaio, eta haren eredua kooperatiba-nekazaritzako eta industriako konplexu bat izan daiteke. Hirian, industriak eta zerbitzuak autokudeatu egin behar dira; baina horien administrazio-kontseiluak ekoizle zuzenek osatu behar dituzte, inolako aginte-bitartekaritzarik gabe.
- Ekoizpenaren sindikalizazioa: lan sindikatua bere ekoizpen-bitartekoekin lotutako lan bihurtu behar da, burokraziarik eta burgesiarik gabe, eta enpresak patronalki zuzendu behar dira.
- Batzarretarako botere osoa: inork ez du herriaren alde erabaki behar, ezta bere eginkizunak politikaren profesionalismoarekin usurpatu ere; botereen eskuordetzeak ez du iraunkorra izan behar, baizik eta ez burokratikoa, batzarretan edozein unetan hautagarri eta ezeztagarri diren pertsonekin.
- Politika ez delegatzea: alderdi, abangoardia, elite, agintari eta gidaririk ez; izan ere, burokratismo sobietarrak masen bat-batekotasuna, sormen-gaitasuna, ekintza iraultzailea hil ditu, herri pasibo bihurtu arte: boterearen "eliteen" tresna otzana.
- Aberastasuna sozializatea eta ez nazionalizatzea: historiaren rol protagonikoa pasatzea sindikatuei, kooperatibei, tokiko sozietate autogestoreei, herri-erakundeei, mutualistei, mota guztietako elkarteei, autoadministrazioei edo autogobernuei, tokikoei, eskualdeetakoei, eskualdeetakoei eta gobernu federal, nazional, kontinental edo mundialari.
Lanak
Bere lan garrantzitsuenak:
- El destino de Hispanoamérica (1952)
- La conspiración de la oligarquia. Radiografía del plan Prebisch (Guitem, 1956)
- La oligarquía en la crisis de la economía argentina (Cuadernos de la Cátedra Lisandro de la Torre, 1956)
- Monopolios y latifundios contra la economía Argentina, como salir de la crisis estructural (Cuadernos de la Cátedra Lisandro de la Torre, 1956)
- La agonía del imperialismo, tomo I y II (Editorial Sophos, 1957)
- Historia de la revolución española (Coyocán, 1961)
- El imperialismo del dólar (Editorial Peña Lillo, 1962)
- 25 años de economía franquista. Análisis económico de un régimen (Periplo, 1963)
- Crítica a la izquierda latinoamericana (Editorial Arca, 1965)
- La Segunda Revolución Española. Después de Franco, ¿qué? (El Siglo Ilustrado, 1965)
- Teoría de la violencia (Jamcana, 1965)
- ¿Cómo derrotar a Franco? España, estrategia para la liberación (1966)
- Dialéctica de la política. Los años decisivos del siglo XX, guerras, revoluciones (Ediciones Cooperativa Obrera Gráfica, 1967)
- El dilema económico de América Latina (Nativa, 1967)
- Desafío al Pentágono.La guerrilla latinoamericana (Andes, 1969)
- Estrategia de la guerrilla urbana (Ediciones Liberación, 1969)
- La rebelión del tercer mundo (Andes, 1969)
- Democracia directa (1970)
- Historia de la Revolución española (Editorial Coyoacan, 1970)
- Socialismo de autogestión (1971)
- La caída del dólar. El derrume del FMI (Aconcagua, 1972)
- La elite del poder en España. La sociedad secreta del "Opus Dei" (1973)
- La colonización financiera del FMI (1973)
- La propiedad social, modelo de desarrollo peruano (Ediciones del Centro, 1976)
- ITT e IBM en España (Zero, 1977)
- Revalorización de la guerrilla urbana (1977)
- Guerrilla 1 (en colaboración con otros autores, 1978)
- El capitalismo soviético: última etapa del imperialismo (Queimada Ediciones, 1979)
- El error militar de las izquierdas. Análisis estratégico de la guerra civil española 1936-1939 (Hacer, 1980)
- Economía libertaria: alternativa para un mundo en crisis (Fundación de Estudios Libertarios Anselmo Lorenzo, 1988)
- Economía autogestionaria: las bases del desarrollo económico de la sociedad libertaria (Fundación de Estudios Libertarios Anselmo Lorenzo, 1990)
- Socialismo libertario: ni capitalismo de monopolios, ni comunismo de Estado (Ediciones Madre Tierra, 1990)
- Técnica de la desinformación (Fundación Anselmo Lorenzo, 1991)
- El error político militar de la República. La pérdida de la Guerra Civil 1936-1939 (Ediciones Queimada, 2012)
Erreferentziak
Kanpo estekak
