Wisława Szymborska

Wisława Szymborska
Nobel-premiito
Persona informo
Wisława Szymborska
Naskonomo Maria Wisława Anna Szymborska
Naskiĝo 2-an de julio 1923 (1923-07-02)
en Prowent, Pollando
Morto 1-an de februaro 2012 (2012-02-01) (88-jaraĝa)
en Krakovo
Mortis pro Naturaj kialoj Redakti la valoron en Wikidata vd
Mortis per Pulma kancero Redakti la valoron en Wikidata vd
Tombo Tombejo Rakowicki en Krakovo 50° 04′ 28″ Nordo 19° 57′ 19″ Oriento / 50.0744644 °N, 19.9553985 °O / 50.0744644; 19.9553985 (mapo) Redakti la valoron en Wikidata vd
Religio ateismo vd
Etno poloj vd
Lingvoj pola vd
Ŝtataneco Pollando Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater Jagelona Universitato Redakti la valoron en Wikidata vd
Partio Pola Unuiĝinta Laborista Partio (1945–1966) Redakti la valoron en Wikidata vd
Subskribo Wisława Szymborska
Familio
Patro Wincenty Szymborski (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Patrino Anna Szymborska (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Edz(in)o Adam Włodek (mul) Traduki (1948–1954) Redakti la valoron en Wikidata vd
Amkunulo Kornel Filipowicz (en) Traduki (1967–1990) Redakti la valoron en Wikidata vd
Profesio
Okupo poeto
maŝinisto
literaturkritikisto
eseisto
verkisto
tradukisto
kritikisto Redakti la valoron en Wikidata vd
Laborkampo Poezio kaj eseo Redakti la valoron en Wikidata vd
Verkado
Verkoj Kato en malplena loĝejo vd
vd Fonto: Vikidatumoj
v • d • r
Wisława Szymborska en 2005

Wisława SZYMBORSKA [visŭava ŝimborska], plena nomo: Maria Wisława Anna SZYMBORSKA-WŁODEK[1] [marja visŭava anna ŝimborska vŭodek] (naskiĝis la 2-an de julio 1923 en Prowent (nuntempe: Kórnik)[2], mortis la 1-an de februaro 2012 en Krakovo) estis pola poetino, eseistino kaj tradukistino. Ŝi gajnis la Premion Nobel de Literaturo (1996) por "poezio, kiu kun ironia precizeco permesas, ke la historia kaj biologia kunteksto aperu en fragmentoj de homa realo".

Szymborska naskiĝis en Prowent, kiu estas nuntempe parto de urbo Kórnik. En la jaro 1931 ŝia familio transloĝiĝis al Krakovo, kie ŝi studis polan filologion kaj sociologion. Ekde la 1950-aj jaroj ŝi laboris kiel ĵurnalisto por la literatura revuo Życie Literackie. La artikolojn, kiujn ŝi publikigis tie kaj en aliaj revuoj, poste aperis libroforme. Krome ŝi verkis lirikon kaj tradukis el la franca lingvo.

En Esperanto aperis Mi inventas la mondon, kolekto de poemoj de Szymborska el la tuta periodo de ŝia verkado (1945–2012). Ĝi estis eldonita en 2015 de Bjalistoka Esperanto-Societo kaj Podlaĥia Libraro Łukasz Górnicki kadre de la Serio Oriento-Okcidento (kiel n-ro 50). La poemojn tradukis Tomasz Chmielik, István Ertl, Danuta Kowalska, Lidia Ligęza, Kris Long, Adam Łomnicki, Martyna Taniguchi kaj Włodzimierz Wesołowski.

Stilo kaj kreaĵo

La stilo de Ŝimborska estas originala kaj ne apartenas al iu ajn fluo; Ĝi estas esence intelekta, rekte parolata kaj konversacia kun la leganto. Multfoje la kantoj estas konstruitaj kiel ripetaj rigardoj al la sama koncepto aŭ frazo, aldonante ion ĉiun fojon, ĝis surprizo ĉe la fino. Ekzemple la kanto "Iuj amas poezio" estas konstruita tiel, ke ĉiu el la tri strofoj traktas vorton de la titolo. Ŝi prezentas la situacion tia kia ĝi estas, kutime sen dankaj vortoj, kaj el la priskribo aperas simpla homaro. Do laŭ la stilo de ŝiaj poemoj, ŝi evitas artan ornamadon, metaforon, rimon aŭ ion alian. Tiel, la enhavo estas reliefigita kaj eĉ la ritmo celas malkaŝi la surprizan signifon enecan al aferoj.

Ŝia poezio traktas la tempon, historion, kosmon, la rilato de la homo al sia ĉirkaŭaĵo, la mondo kaj ĝia pleneco. Ĝi traktas la plej grandajn aferojn, sed provas kapti la momenton, la agon aŭ la plej malgrandan punkton. Tiel en la poemo Ĉielo kie ŝi ŝajne traktas aferojn ĉe la pinto de la mondo:

Citaĵo
„ La divido inter tero kaj ĉielo

ĉu ne estas la ĝusta maniero pensi

pri ĉi tiu perfekteco ”

Sed rapide disfaligas tion al ni -

Citaĵo
„ Mi ne devas atendi plu...

Mi havas la ĉielon malantaŭ mia dorso, je manpreno kaj sur la palpebroj

La ĉielo plidensigas ĉirkaŭ mi

Levanta de sube ”

Kiam ŝi diskutas militon (la kanto Fino kaj Komenco) ŝi fokusiĝas al la tiel nomataj "neinteresaj" faktoj:

Citaĵo
„ Post ĉiu milito/iu devas lavi

Io ajn ordo/ne mem okazos

Tio ne estas fotilema/kaj postulas multajn jarojn...

Ĉiuj fotiloj jam forveturis/al alia milito ”

Do kiam temas pri morto, la pejzaĝo, la mondo kaj ĉio ajn. Ŝi skribas:

Citaĵo
„ Unu sekundo forpasas / dua sekundo. Tria sekundo / sed tiuj nur estas la tri sekundoj niaj. ”

Kaj en la kanto la 16-an de majo 1973, ŝi emfazas eĉ pli -

Citaĵo
„ Mi skuas la memoron / ...

Ne / Evidente mi postulas tro multe:

Kiom da unu sekundo kompleta ”

Ŝi havas sobran kaj penetran vizion, ne akompanatan de kolero aŭ agreso, sed de kompreno pri la malforto kaj empatio al la suferanto. Ŝi priskribas la homon kiel farantan bagatelajn kaj senefikajn agojn, sed eĉ tio havas signifon, "eĉ por momento pasas glora pasinteco." La homa vivo kaj malgrandaj momentoj estas tiel gravaj kiel la grandaj eventoj, kaj kelkfoje eĉ pli. Ekzemple, rilate al morto, estas klare, ke li venkos finfine, sed ĉiun momenton, kiam ni ankoraŭ vivas, ni estas gajnantaj kaj gajnas lin. Tamen, kelkfoje la senkiala indiferenteco de la vivo estas terura kaj detrua, kiel en la poemo la teroristo, li rigardas, kie la teroristo spektas nekonatan viron, kiu revenas por demeti siajn gantojn kelkajn sekundojn antaŭ ol la bombo eksplodas en planita atako.

Ŝia ununureco evidentiĝas ankaŭ en ŝiaj eseoj kaj prozaĵoj, kiuj kutime komenciĝas per traktado de io speco de libroj, pri kiuj kutime oni nek tro atentas kaj certe nek recenzas, kiel leksikonoj, konsultaj libroj kaj eĉ unu listo en la kalendaro. Szymborska konfesis, ke la libroj estas nur "preteksto por malorda ŝpinado de liberaj asocioj", kiuj kondukas ŝin al interesaj pripensoj. Ankaŭ ĉi tie videblas ke ŝia humanismo ne estas blinda al la realo. Tio ankaŭ reflektas en ŝia zorgema kaj sobra sinteno al poezio, specife de kaj per kiu ŝi malkaŝas sian gravecon kaj potencon. Do ŝia tuta verkaro estas plenŝtopita de fortaj realismaj observoj, senescepte de liaj ĝoja-malĝoja valoro sed ĉiam envolvita de kompato.

Inter la plej konataj poemoj de Szymborska estas Kato en malplena loĝejo, tre aklamita en Pollando, kiu traktas morton laŭ la vidpunkto de kato, kaj la unua foto de Hitlero prezentanta Hitler kiel amindan infaneton.

Libroj aŭtoritaj

  • 1952: Dlatego żyjemy ("Por tio ni vivas")
  • 1954: Pytania zadawane sobie ("Demandoj, kiujn mi faras al mi mem")
  • 1957: Wołanie do Yeti ("Alvoko al Jetio")
  • 1962: Sól ("Salto")
  • 1966: 101 wierszy ("101 Poemoj")
  • 1967: Sto pociech ("Senfina amuzo")
  • 1967: Poezje wybrane ("Selektita poezio")
  • 1972: Wszelki wypadek ("ĉiokaze")
  • 1976: Wielka liczba ("buntega selekto")
  • 1986: Ludzie na moście ("homoj sur la ponto")
  • 1989: Poezje: Poems, dulingva Pola-Angla versio
  • 1992: Lektury nadobowiązkowe ("Ne-rekvizita legado")
  • 1993: Koniec i początek ("Fino kaj komenco")
  • 1996: Widok z ziarnkiem piasku ("Vido kun Greno de Sablo")
  • 1997: Sto wierszy – sto pociech ("100 poemoj – 100 ĝojoj")
  • 2002: Chwila ("momento")
  • 2003: Rymowanki dla dużych dzieci ("Ritmoj por grandaj infanoj")
  • 2005: Dwukropek ("dupunkto")
  • 2009: Tutaj ("Ĉi tie")
  • 2012: Wystarczy ( "Sufiĉas")
  • 2013: Błysk rewolwru ("La Ekbrilo de Revolvero")
  • 2014: Czarna piosenka ("Kantisto nigra")

En Esperanto aperis

Referencoj

  1. ↑ https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,13144091,historia-jednego-donosu.html (pole)
  2. ↑ https://www.krajoznawcy.info.pl/tu-urodzila-sie-wislawa-szymborska-16989 (pole)

Vidu ankaŭ

v • d • r
Portantoj de Nobel-premio por literaturo 1976-2000

Saul Bellow (1976) • Vicente Aleixandre (1977) • Isaac Bashevis Singer (1978) • Odysseas Elytis (1979) • Czesław Miłosz (1980) • Elias Canetti (1981) • Gabriel García Márquez (1982) • William Golding (1983) • Jaroslav Seifert (1984) • Claude Simon (1985) • Wole Soyinka (1986) • Iosif Brodskij (1987) • Naguib Mahfouz (1988) • Camilo José Cela (1989) • Octavio Paz (1990) • Nadine Gordimer (1991) • Derek Walcott (1992) • Toni Morrison (1993) • Oe Kenzaburo (1994) • Seamus Heaney (1995) • Wisława Szymborska (1996) • Dario Fo (1997) • José Saramago (1998) • Günter Grass (1999) • Gao Xingjian (2000)

1901–1925 • 1926–1950 • 1951–1975 • 1976–2000 • 2001–nuntempo
Bibliotekoj

Read other articles:

Asa Akira

American pornographic actress Asa AkiraAkira in November 2016Born (1985-01-03) January 3, 1985 (age 39)[1]Height5 ft 2 in (1.57 m)[2]Spouse Toni Ribas ​ ​(m. 2012; div. 2017)​ Websiteasaakira.com Asa Akira (born January 3, 1985) is an American pornographic film actress, writer and adult film director. Akira has appeared in 689 adult films as of June 2023. In 2013, she became the third Asian performer (after As...

 

 

Katedral Taichung

Katedral TaichungKatedral Kristus Sang Juru SelamatHanzi: 耶穌救主總堂Katedral TaichungLokasiCentral, TaichungNegara TaiwanDenominasiGereja Katolik RomaArsitekturPeletakan batu pertama1957Selesai1958AdministrasiKeuskupanKeuskupan Taichung Katedral Kristus Juru Selamat [1] (Hanzi: 耶穌救主總 堂) juga disebut Katedral Yesus Juru Selamat[2] adalah sebuah gereja katedral Katolik yang terletak di jalan 100 Sanmin di Central District , Taichung, Taiwan.[...

 

 

Al-Selayy

Al-SelayyPermukimanAl-SelayyLocation in the Kingdom of Saudi ArabiaKoordinat: 24°38′N 46°43′E / 24.633°N 46.717°E / 24.633; 46.717Koordinat: 24°38′N 46°43′E / 24.633°N 46.717°E / 24.633; 46.717Negara Arab SaudiPemerintahan • Gubernur Pangeran RiyadhFaisal bin Bandar Al Saud • Wali kotaIbraheem Mohammed Al-SultanKetinggian612 m (2,008 ft)Zona waktuUTC+3 (AST) • Musim panas (DST)UT...

Murilo Fischer

Brazilian cyclist (born 1979) Murilo FischerFischer at the 2007 Tour de PolognePersonal informationFull nameMurilo Antonio FischerBorn (1979-06-16) 16 June 1979 (age 44)Brusque, Santa Catarina, BrazilHeight1.71 m (5 ft 7 in)Weight64 kg (141 lb)Team informationCurrent teamRetiredDisciplineRoadRoleRiderRider typeSprinterProfessional teams2004–2006Domina Vacanze2007–2009Liquigas2010–2012Garmin–Transitions2013–2016FDJ Major wins UCI Europe To...

 

 

Mobile Suit Gundam AGE

Mobile Suit Gundam AGE機動戦士ガンダムAGE(Kidō Senshi Gandamu AGE)GenreAksi, Drama, Mecha AnimeSutradaraSusumu YamaguchiSkenarioAkihiro HinoMusikKei YoshikawaStudioSunriseTayang 9 Oktober, 2011 – sekarang MangaMobile Suit Gundam AGE: Story of the BeginningPengarangHiroshi NakanishiPenerbitShogakukanMajalahWeekly Shonen SundayDemografiShōnenTerbitOctober 2011 – sekarang MangaMobile Suit Gundam AGE: First EvolutionPengarangHiyon KatsuragiPenerbitKadokawaMajalahGundam AceDemografiS...

 

 

Latias dan Latios

Latias dan LatiosTokoh PokémonLatias (kiri) dan Latios (kanan)PermainanperdanaPokémon Ruby dan Sapphire (2002)DidesainolehKen SugimoriPengisi suaraMegumi Hayashibara (Latias)Masashi Ebara (Latios)InformasiSpesiesPokémon NagaJenis kelamin♀ Betina (Latias) / ♂ Jantan (Latios)AsalHoenn (Generasi III)KategoriPsikis / Terbang / Naga Entri PokédexNo. 380 (Latias)No. 381 (Latios) Latias[a] dan Latios[b] adalah sepasang karakter fiksi dan spesies dalam waralaba media Pokémon ...

Alpine skiing at the 1952 Winter Olympics

Alpine skiingat the VI Olympic Winter GamesVenueNorefjell in Krødsherad, BuskerudRødkleiva (slalom) in Oslo, NorwayDates14–20 February 1952Competitors166 from 28 nations← 19481956 → Alpine skiing at the1952 Winter OlympicsDownhillmenwomenGiant slalommenwomenSlalommenwomenvte Osloclass=notpageimage| Location in Norway RødkleivaNorefjellOsloclass=notpageimage| Locations in southern Norway At the 1952 Winter Olympics in Oslo, Norway, the six alpine skiing ev...

 

 

Leigh, Greater Manchester

Town in the Metropolitan Borough of Wigan Human settlement in EnglandLeighObelisk and the Boar's HeadLeighLocation within Greater ManchesterPopulation41,275 [1]OS grid referenceSD655005• London169 mi (272 km) SSEMetropolitan boroughWiganMetropolitan countyGreater ManchesterRegionNorth WestCountryEnglandSovereign stateUnited KingdomPost townLEIGHPostcode districtWN7Dialling code01942PoliceGreater ManchesterFireGreater Manche...

 

 

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「�...

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「�...

 

 

Underdog - Storia di un vero supereroe

Underdog - Storia di un vero supereroeTitolo originaleUnderdog Lingua originaleinglese Paese di produzioneStati Uniti d'America Anno2007 Durata80 min Rapporto2,35:1 Generecommedia RegiaFrederik Du Chau SoggettoW. Watts Biggers (serie animata Ughetto - Cane perfetto) SceneggiaturaJoe Piscatella, Adam Rifkin, Craig A. Williams ProduttoreGary Barber, Roger Birnbaum, Jonathan Glickman, Jay Polstein Produttore esecutivoTodd Arnow, Bob Higgins, Eric Ellenbogen Casa di produzioneWalt Disney Pictures...

 

 

Konica FT-1

Camera model Konica FT-1OverviewMakerKonishirokuType35 mm SLRLensLens mountKonica ARSensor/mediumFilm speedISO 25 to 3200 [manual]FocusingFocusManualExposure/meteringExposureShutter priority, manualExposure meteringEV0.7 to EV19 @ ASA 100FlashFlashHot shoe, PC socketFlash synchronization1/100 sShutterShutter speed range2 s to 1/1000 sGeneralBattery4 AA or AAADimensions91 × 143 × 46 mmWeight570 gMade inJapan Konica FT-1 with top in silver The Konica FT-1[1] was the last SLR...

خط عرض 34° جنوب

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (ديسمبر 2018) 34° خط عرض 34 جنوب خريطة لجميع الإحداثيات من جوجل خريطة لجميع الإحداثيات من بينغ تصدير جميع الإحداثيات من ك...

 

 

Oficina Postal de Estados Unidos (Fairhope)

Oficina de correos de FairhopeRegistro Nacional de Lugares Históricos El edificio en septiembre de 2012UbicaciónCoordenadas 30°31′23″N 87°54′15″O / 30.523056, -87.904167Ubicación Fairhope, Condado de Baldwin AlabamaDatos generalesConstruido 1932Arquitecto Marmaduke DysonEstilo arquitectónico Neorrenacentismo italianoAgregado al NRHP 1 de julio de 1988Núm. de referencia 88001001[editar datos en Wikidata] La Oficina de correos de los Estados Un...

 

 

National Museum of the Marine Corps

Museum in Triangle, Virginia, United States National Museum of the Marine CorpsSeal of the National Museum of the Marine CorpsEstablishedNovember 10, 2006Location1775 Semper Fidelis Way (see US Route 1 in Virginia) Triangle, VirginiaCoordinates38°32′39″N 77°20′36″W / 38.544139°N 77.343361°W / 38.544139; -77.343361TypeMilitary HistoryPublic transit accessnoneWebsitewww.usmcmuseum.com The National Museum of the Marine Corps is the historical museum of the Uni...

List of Suits characters

An American Legal drama series from 2011-2019 This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article may contain an excessive amount of intricate detail that may interest only a particular audience. Please help by spinning off or relocating any relevant information, and removing excessive detail that may be against Wikipedia's inclusion policy. (August 2018) (Learn how and when to r...

 

 

Eccellenza Trentino-Alto Adige 1998-1999

Voce principale: Eccellenza 1998-1999. Eccellenza Trentino-Alto Adige(DE) Oberliga Trentino-Südtirol1998-1999 Competizione Eccellenza Trentino-Alto Adige Sport Calcio Edizione 8ª Organizzatore FIGC - LNDComitato Regionale Trentino-Alto Adige Luogo  Italia Partecipanti 16 Cronologia della competizione 1997-1998 1999-2000 Manuale Il campionato di Eccellenza Trentino-Alto Adige 1998-1999 è stato l'ottavo organizzato in Italia. Rappresenta il sesto livello del calcio italiano. Questo è ...

 

 

Religion in Switzerland

Religion in Switzerland (age 15+, 2022)[1][a]   Roman Catholicism (32.1%)  Swiss Protestantism (20.5%)  Other Christian (5.6%)  Unaffiliated (33.5%)  Islam (5.9%)  Other religions (1.3%)  Undetermined (0.9%) Typical large clocks characterising the towers of Swiss Protestant churches; here the towers of St. Peter and Fraumünster in Zürich. Religion in Switzerland is predominantly Christianity. According to...

United Nations Security Council Resolution 1258

United Nations resolution adopted in 1999 UN Security CouncilResolution 1258Conflict zone in eastern Democratic Republic of the CongoDate6 August 1999Meeting no.4,032CodeS/RES/1258 (Document)SubjectThe situation concerning the Democratic Republic of the CongoVoting summary15 voted forNone voted againstNone abstainedResultAdoptedSecurity Council compositionPermanent members China France Russia United Kingdom United StatesNon-permanent members Argentina ...

 

 

Washington State Route 516

State highway in King County, Washington, US State Route 516SR 516 is highlighted in red.Route informationAuxiliary route of I-5Maintained by WSDOTLength16.49 mi[1] (26.54 km)Existed1964[2]–presentMajor junctionsWest end SR 509 in Des MoinesMajor intersections SR 99 / SR 509 in Kent I-5 in Kent SR 167 in Kent SR 515 in Kent SR 18 in Covington East end SR 169 in Maple Valley LocationCountryUnited StatesStat...