Ωχρή κυανή κουκκίδα

Dark grey and black static with coloured vertical rays of sunlight over part of the image. A small pale blue point of light is barely visible.
Η Γη από απόσταση 6 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων. Εμφανίζεται ως γαλανή κουκκίδα στο μέσο της πρώτης καφέ-πορτοκαλί δέσμης φωτός στα δεξιά της φωτογραφίας. Ο Καρλ Σάγκαν περιέγραψε την κουκκίδα αυτή ως το σημείο όπου έζησαν όλοι οι άνθρωποι που έχουν ζήσει ποτέ, για όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Ως ωχρή κυανή κουκκίδα ή χλωμή μπλε τελεία (αγγλικά: Pale Blue Dot) περιγράφεται η φωτογραφία της Γης η οποία αποτυπώθηκε από τη διαστημική συσκευή Βόγιατζερ 1 στις 14 Φεβρουαρίου 1990 από απόσταση 6 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων (40.5 AU)[1] ως μέρος της ευρύτερης φωτογράφισης των πλανητών του Ηλιακού Συστήματος. Η Γη εμφανίζεται να έχει απειροελάχιστο μέγεθος και μοιάζει με κόκκο σκόνης σε σύγκριση με το αχανές διάστημα που την περιβάλλει, καταλαμβάνοντας λιγότερο από 1 εικονοστοιχείο στη φωτογραφία, ενώ οι δέσμες φωτός που εμφανίζονται είναι αποτέλεσμα των οπτικών εξαρτημάτων της κάμερας και του φωτός του Ηλίου.[2]

Η φωτογραφία τραβήχτηκε όταν το Βόγιατζερ 1 είχε ολοκληρώσει την κύρια αποστολή του και βρισκόταν σε πορεία εκτός του Ηλιακού Συστήματος, όταν μετά από αίτηση του Καρλ Σάγκαν το κέντρο ελέγχου της ΝΑΣΑ στη Γη έστειλε εντολή στο διαστημόπλοιο ώστε να περιστρέψει την κάμερα του και να αποτυπώσει μια τελευταία φωτογραφία της Γης σε σύγκριση με το περιβάλλον διάστημα πριν απομακρυνθεί περισσότερο.[3]

Ιστορικό

Το Βόγιατζερ 1 εκτοξεύθηκε από τη ΝΑΣΑ τον Σεπτέμβριο του 1977, με αποστολή τη μελέτη του εξωτερικού Ηλιακού Συστήματος και αργότερα του εξωτερικού διαστήματος.[4][5] Μετά την εξερεύνηση του Δία το 1979 και την εξερεύνηση του Κρόνου το 1980, ανακοινώθηκε πως η κύρια αποστολή του είχε εκπληρωθεί επιτυχώς.

A space probe resting on a stand, with a parabolic antenna pointing upwards and two arms extending from the sides, bearing cameras and other devices, against a black background curtain
Η διαστημική συσκευή Βόγιατζερ 1

Το όχημα εξακολουθούσε να ταξιδεύει με ταχύτητα 64,374 km/h (40,000 mph),[6] και καθώς κατευθυνόταν με πορεία εκτός του Ηλιακού Συστήματος ο Καρλ Σάγκαν πρότεινε τη λήψη της φωτογραφίας,[7] εξηγώντας πως η φωτογραφία αυτή θα ήταν άνευ επιστημονικής σημασίας, αλλά θα είχε μεγάλη συμβολική αξία ως προς την προσέγγιση της κατανόησης σχετικά με την τοποθεσία της Γης στο Σύμπαν.

Αν και η πρόταση βρήκε θετική αποδοχή από αρκετό από το προσωπικό της αποστολής Βόγιατζερ στη ΝΑΣΑ, εκδηλώθηκαν ανησυχίες πως η λήψη φωτογραφίας της Γης ενώ η συσκευή βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τον Ήλιο θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτη φθορά στα οπτικά συστήματα της διαστημοσυσκευής. Η ιδέα τελικά τέθηκε σε εφαρμογή το 1989, και μετά από διάφορες καθυστερήσεις λόγω των απαιτούμενων ρυθμίσεων στη διαστημοσυσκευή αλλά και γραφειοκρατικών διαδικασιών στη ΝΑΣΑ, η φωτογραφία λήφθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 1990 μετά από προσωπική παρέμβαση του τότε διευθυντή της ΝΑΣΑ, Ρίτσαρντ Τρούλυ.[6][8][9]

Μετά τη λήψη της φωτογραφίας, το Βόγιατζερ 1 απενεργοποίησε τις κάμερες του, καθώς δεν αναμενόταν να περάσει από άλλες περιοχές όπου θα χρειαστεί φωτογράφιση, ενώ η ενέργεια που δεν θα χρησιμοποιούνταν πλέον από τα οπτικά όργανα του θα κατανέμονταν στα υπόλοιπα συστήματα του.[10]

Φωτογραφία

Diagram of solar system with an area outside the orbit of Pluto highlighted
Η τοποθεσία του Βόγιαζτερ 1 σε σχέση με τη Γη και το Ηλιακό Σύστημα όταν τράβηξε τη φωτογραφία

Μετά τη λήψη της φωτογραφίας στις 14 Φεβρουαρίου 1990, αυτή αποθηκεύθηκε στη μαγνητική ταινία που χρησιμοποιούσε ως μέσο αποθήκευσης το όχημα. Η εκπομπή των δεδομένων προς τη Γη καθυστέρησε καθώς δόθηκε προτεραιότητα σε εκπομπές άλλων αποστολών, αυτή όμως ξεκίνησε στα τέλη Μαρτίου με αρχές Μαΐου και το Βόγιατζερ 1 εξέπεμψε 60 εικόνες πίσω στη Γη με τα ραδιοσήματα που περιείχαν τα δεδομένα να ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός για σχεδόν 5,5 ώρες μέχρι να φτάσουν τον στόχο τους.[6]

Σε 3 από τις φωτογραφίες που λήφθηκαν από τη ΝΑΣΑ, η Γη εμφανιζόταν ως μια μικροσκοπική κουκκίδα φωτός εντός ενός μεγάλου κενού. Η κάθε μια από τις φωτογραφίες αυτές είχε ληφθεί με διαφορετικό φωτογραφικό φίλτρο, κυανό, πράσινο, και βιολετί, με χρόνους εκθέσεως 0,72, 0,48 και 0,72 δευτερόλεπτα αντίστοιχα. Ο συνδυασμός των τριών αυτών φωτογραφιών αποτελεί την τελική διάσημη φωτογραφία.[11][12]

Από τα 640.000 διαφορετικά εικονοστοιχεία που απαρτίζουν τη φωτογραφία, η Γη καταλαμβάνει μόλις 0,12 εικονοστοιχεία. Οι δέσμες φωτός στη φωτογραφία αποτελούν παράπλευρη αποτύπωση της κάμερας ως αποτέλεσμα της διασποράς του ηλιακού φωτός στα τμήματα της φωτογραφικής μηχανής.[6][13] Το οπτικό πεδίο του Βόγιατζερ ήταν περίπου 32° πάνω από την εκλειπτική πορεία. Μετά από λεπτομερή ανάλυση βρέθηκε πως η κάμερα αποτύπωσε επίσης και τη Σελήνη, η οποία ήταν πολύ μικρή για να γίνει ορατή χωρίς ειδική επεξεργασία.[12]

Το ωχρό κυανό χρώμα της φωτογραφίας οφείλεται στο φαινόμενο της πόλωσης και της μοριακής σκέδασης του φωτός το οποίο αντανακλάται από τη Γη.[14][15]

Συλλογισμοί

Κατά την διάρκεια διάλεξης του στο πανεπιστήμιο Κορνέλ το 1994, ο Καρλ Σάγκαν ανέπτυξε τις σκέψεις του σχετικά με το βαθύτερο νόημα πίσω από αυτό που απεικονίζει η φωτογραφία:[16]

Εναλλακτική όψη της κουκκίδας με επισήμανση

Κατορθώσαμε να τραβήξουμε αυτή τη φωτογραφία, και, αν την κοιτάξετε, βλέπετε μία κουκκίδα. Αυτή είναι εδώ που είμαστε. Αυτή είναι το σπίτι μας. Αυτή είμαστε εμείς. Πάνω σε αυτήν πέρασε όλη του τη ζωή οποιοσδήποτε για τον οποίο έχουμε κάτι ακούσει, κάθε άνθρωπος που έζησε ποτέ. Το σύνολο όλης της χαράς και της δυστυχίας μας, χιλιάδες, βέβαιες για την αλήθεια, θρησκείες, ιδεολογίες και οικονομικά δόγματα, κάθε κυνηγός και τροφοσυλλέκτης, κάθε ήρωας και δειλός, κάθε δημιουργός και καταστροφέας πολιτισμών, κάθε βασιλιάς και χωρικός, κάθε νεαρό ερωτευμένο ζευγάρι, κάθε πολλά υποσχόμενο παιδί, κάθε μητέρα και πατέρας, κάθε εφευρέτης και εξερευνητής, κάθε ηθικοδιδάσκαλος, κάθε διεφθαρμένος πολιτικός, κάθε διάσημος, κάθε ανώτατος άρχοντας, κάθε άγιος και αμαρτωλός στην ιστορία του είδους μας, έζησαν εκεί – πάνω σε έναν κόκκο σκόνης, αιωρούμενο σε μια ηλιαχτίδα.

Η Γη είναι μια πολύ μικρή σκηνή εντός μιας πελώριας κοσμικής αρένας. Σκεφτείτε τους ποταμούς αίματος που χύθηκαν από όλους αυτούς τους στρατηγούς και αυτοκράτορες, έτσι ώστε με δόξες και τιμές να μπορέσουν να ανακηρυχθούν στιγμιαίοι κυρίαρχοι ενός κλάσματος μιας κουκκίδας. Σκεφτείτε τις ατελείωτες φρικαλεότητες τις οποίες υπέστησαν οι κάτοικοι μιας γωνιάς της κουκκίδας από τους μετά βίας διαφορετικούς κατοίκους κάποιας άλλης γωνιάς της κουκκίδας. Πόσο συχνές είναι οι παρεξηγήσεις τους, πόσο πρόθυμοι είναι να σκοτώσουν ο ένας τον άλλο, πόσο διακαή τα μίση τους. Η επιδειξιομανία μας, η αλαζονεία μας, η αυταπάτη πως διαθέτουμε κάποια προνομιούχα θέση στο σύμπαν, τίθενται υπό αμφισβήτηση από αυτήν την ωχρή κουκκίδα.

Ο πλανήτης μας είναι ένα μοναχικό στίγμα στο αχανές κοσμικό σκοτάδι που μας περιβάλλει. Μέσα στην αφάνειά μας – μέσα σε όλη αυτή την απεραντοσύνη – δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι κάποια βοήθεια θα καταφτάσει από αλλού για να μας σώσει από τον εαυτό μας. Εναπόκειται σε μας. Έχει ειπωθεί ότι η αστρονομία προάγει την ταπεινοφροσύνη, και θα προσέθετα, χτίζει χαρακτήρες. Κατ'εμέ, πιθανότατα δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη της ανοησίας της ανθρώπινης έπαρσης από αυτήν τη μακρινή εικόνα του μικροσκοπικού μας κόσμου. Για εμένα, υπογραμμίζει την ευθύνη που έχουμε να συμπεριφερόμαστε με περισσότερη καλοσύνη και συμπόνια ο ένας προς τον άλλο, και να διαφυλάσσουμε και να αγαπάμε αυτή την ωχρή κυανή κουκκίδα, το μόνο σπίτι που έχουμε ποτέ γνωρίσει.

— Καρλ Σάγκαν

Άλλες αναφορές

Ο Καρλ Σάγκαν ονόμασε το βιβλίο του Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space (1994) βάσει της φωτογραφίας.[17][18]

Το 2015 η ΝΑΣΑ εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη συμπλήρωση 25 ετών από τη λήψη της φωτογραφίας και της μετέπειτα επιρροής που αυτή άσκησε.[19]

Παραπομπές

  1. ↑ «NASA's JPL Horizon System for calculating ephemerides for solar system bodies». ssd.jpl.nasa.gov. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2011. 
  2. ↑ «A Pale Blue Dot». The Planetary Society. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2014. 
  3. ↑ «From Earth to the Solar System, The Pale Blue Dot». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2014. 
  4. ↑ «Mission Overview». starbrite.jpl.nasa.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2011. 
  5. ↑ «Voyager 1». nssdc.gsfc.nasa.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2011. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Sagan, Carl (September 9, 1990). «The Earth from the frontiers of the Solar system – The Pale, Blue Dot». PARADE Magazine. https://news.google.com/newspapers?id=_upSAAAAIBAJ&sjid=noEDAAAAIBAJ&pg=4800,1930437&dq=pale-blue-dot+-book&hl=en. Ανακτήθηκε στις 2011-07-28. 
  7. ↑ «It's our dot: For Carl Sagan, planet Earth is just a launch pad for human explorations of the outer universe». pqasb.pqarchiver.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2011. 
  8. ↑ Sagan, 1994, pp. 4–5
  9. ↑ «An Alien View Of Earth». npr.org. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2011. 
  10. ↑ «Voyager Celebrates 20-Year-Old Valentine to Solar System». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2016. 
  11. ↑ «PIA00452: Solar System Portrait – Earth as 'Pale Blue Dot'». photojournal.jpl.nasa.gov. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2011. 
  12. ↑ 12,0 12,1 «PIA00450: Solar System Portrait – View of the Sun, Earth and Venus». photojournal.jpl.nasa.gov. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2011. 
  13. ↑ «Solar System Exploration-Pale Blue Dot». solarsystem.nasa.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2011. 
  14. ↑ «Polarization of terrestrial planets and the ZIMPOL technique». planetquest1.jpl.nasa.gov. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2011. 
  15. ↑ Woolf, N.J.; Smith, P.S.; Traub, W.A.; Jucks, K.W. (March 28, 2002). «The Spectrum of Earthshine: A Pale Blue Dot Observed from the Ground». The Astrophysical Journal (The American Astronomical Society) 574 (1): 430. doi:10.1086/340929. Bibcode: 2002ApJ...574..430W. http://iopscience.iop.org/0004-637X/574/1/430/pdf/55556.web.pdf. Ανακτήθηκε στις 5 Dec 2014. 
  16. ↑ «A Pale Blue Dot». The Big Sky Astronomy Club. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2006. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2016. 
  17. ↑ Sagan, Carl (1994). Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space (1st έκδοση). New York: Random House. ISBN 0-679-43841-6. 
  18. ↑ Garfinkel, Simson.L (February 5, 1995). «Sagan looks to space for future salvation». The Daily Gazette. https://news.google.com/newspapers?id=SAwxAAAAIBAJ&sjid=F-AFAAAAIBAJ&pg=1117,1085673&dq=pale-blue-dot+-book&hl=en. Ανακτήθηκε στις July 28, 2011. 
  19. ↑ JPL.NASA.GOV. «Voyager - The Interstellar Mission». voyager.jpl.nasa.gov. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2017. 

Σχετική βιβλιογραφία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι