Ο Χουάν Νεπομουσένο Κάρλος Πέρες Ρουλφο Βισκαΐνο (ισπ.: Juan Nepomuceno Carlos Pérez Rulfo Vizcaíno, 16 Μαΐου1917 – 7 Ιανουαρίου1986), ή απλώς Χουάν Ρούλφο, ήταν Μεξικανός συγγραφέας, σεναριογράφος και φωτογράφος. Είναι περισσότερο γνωστός για τη συλλογή διηγημάτων Ο κάμπος στις φλόγες (1953) και το μυθιστόρημα Πέδρο Πάραμο (1955). Έγραψε επίσης σενάρια για αρκετές ταινίες και υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος φωτογράφος.
Ο Ρούλφο γεννήθηκε στις 16 Μαΐου 1917 στην πολιτεία Χαλίσκο, χωρίς ωστόσο να έχει εξακριβωθεί η ακριβής τοποθεσία. Στο πιστοποιητικό γέννησης αναφέρεται η πόλη Σαγιούλα, αλλά οι δηλώσεις του ίδιου σχετικά με τον τόπο γέννησης παράλλασσαν και συμπεριελάμβαναν επίσης τις Απούλκο και Σαν Γκαμπριέλ.[14]
Γεννήθηκε σε μια πλούσια οικογένεια γαιοκτημόνων, δικηγόρων και πολιτικών, που όμως έχασε το μεγαλύτερο μέρος των κτημάτων της κατά την Μεξικανική Επανάσταση.[15] Το 1925, ο πατέρας του δολοφονήθηκε εν μέσω του Πολέμου των Κριστέρος, εξέγερσης με θρησκευτικά κίνητρα και στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης που είχε δημιουργηθεί μετά την Μεξικανική Επανάσταση.[16] Στη διάρκεια της σύγκρουσης αυτής σκοτώθηκε και ο θείος του.[17] Η μητέρα του πέθανε το 1927 από καρδιακή προσβολή[18] και ο Ρούλφο μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο διοικούμενο από Γαλλίδες μοναχές, από το οποίο είχε κακές αναμνήσεις και αποκαλούσε «σωφρονιστικό ίδρυμα».[16] Η ταραχώδης περίοδος κατά την οποία μεγάλωσε, επηρέασε βαθιά τα βιβλία του, όπου πρωταγωνιστούν η φτώχεια και η βία.[17][19]
Στην ηλικία των 15 ετών, ο Ρούλφο εγκαταστάθηκε στην Πόλη του Μεξικού. Ξεκίνησε να σπουδάζει λογιστική και λογοτεχνία στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του λόγω οικονομικών δυσκολιών.[16] Χάρη στην βοήθεια συγγενών του, έλαβε θέση στην Υπηρεσία Μετανάστευσης της κυβέρνησης.[19] Το γεγονός αυτό του επέτρεψε να ταξιδέψει σε πολλά μέρη της χώρας όπως η Βερακρούς και το Ταμπίκο,[18] όπου ήρθε σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικής καταγωγής και κοινωνικού στάτους.[16] Την περίοδο 1947-1954 δούλεψε σε εταιρεία ελαστικών.[18]
Καριέρα
Το 1945, μαζί με τους Χουάν Χοσέ Αρρέολα και Αντόνιο Αλατόρρε, ο Ρούλφο ίδρυσε το λογοτεχνικό περιοδικό Pan.[20] Στο έντυπο αυτό εκδόθηκαν οι πρώτες ιστορίες του[21] και πολλά από τα διηγήματα που περιέχονται στη συλλογή Ο κάμπος στις φλόγες (El llano en llamas, 1953) είχαν προηγουμένως εμφανιστεί στο Pan.[14]Ο κάμπος στις φλόγες αποτελείται από 17 διηγήματα στα οποία σκιαγραφούνται τα δεινά του μεξικανικού λαού και η ίδια η γη του Μεξικού έχει πρωταγωνιστικό ρόλο.[22]
Το επόμενο έργο του Ρούλφο ήταν το μυθιστόρημα Πέδρο Πάραμο (Pedro Páramo, 1955), για το οποίο και είναι περισσότερο γνωστός.[23] Αναφέρεται στην ερήμωση των πόλεων που επέφεραν οι συνεχόμενες συρράξεις,[22] αλλά προσφέρει επίσης μια ανάλυση των κοινωνικοθρησκευτικών πεποιθήσεων της πατρίδας του και ορισμένων πολιτικών πτυχών της.[23] Το Πέδρο Πάραμο κατέχει περίοπτη θέση στην ισπανόφωνη λογοτεχνία και έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες.
Ο Ρούλφο ασχολήθηκε εκτεταμένα και με τον κινηματογράφο, καθώς έγραψε σενάρια για ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους της δεκαετίας του 1960, κάποιες από τις οποίες ήταν μεταφορές δικών του έργων.[24] Η ταινία El gallo de oro (1964) έχει βασιστεί σε μια νουβέλα του Ρούλφο, η οποία παρότι πιθανώς είχε ολοκληρωθεί το 1958, κυκλοφόρησε μόλις το 1980.[25] Στο σενάριο της ταινίας αυτής εργάστηκαν ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και ο Κάρλος Φουέντες.[24] Επιπροσθέτως, ο Ρούλφο εμφανίστηκε σε ορισμένες ταινίες ως ηθοποιός και διετέλεσε προϊστάμενος της κρατικής υπηρεσίας κινηματογράφου (Dirección de Cinematografía).[26]
Ο Ρούλφο αφιέρωσε ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής του στην φωτογραφία, αφήνοντας πίσω του ένα αρχείο 6.000 αρνητικών.[27] Στις φωτογραφίες του απεικονίζονται συχνά αγροτικές περιοχές και ιστορικά μνημεία της χώρας του,[23] αλλά και ορεινά τοπία καθώς ήταν παθιασμένος ορειβάτης.[28] Σώζονται επίσης φωτογραφίες από τον χώρο του κινηματογράφου, κυρίως παρασκηνιακά στιγμιότυπα από ταινίες στις οποίες συμμετείχε και πορτρέτα ηθοποιών όπως η Μαρία Φέλιξ.[11] Όσο ζούσε, εξέθετε έργα του στη Γουαδαλαχάρα και την Πόλη του Μεξικού, ενώ εκθέσεις με έργα του έχουν οργανωθεί και μετά το θάνατό του.[27]
Ο Ρούλφο πέθανε στις 7 Ιανουαρίου 1986 στην Πόλη του Μεξικού.[14]
Κληρονομιά
Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Χουάν Ρούλφο, στην Πόλη του Μεξικού
Στη συλλογή Ο κάμπος στις φλόγες, ο Ρούλφο χρησιμοποιεί τεχνικές όπως η ροή της συνείδησης και η ανάληψη, που θα χρησιμοποιούνταν κατά κόρον από μεταγενέστερους Λατινοαμερικάνους λογοτέχνες.[14] Επιπλέον, η αντιπαράθεση του πραγματικού με παράλογα συμβάντα αποτέλεσε θεμέλιο του μαγικού ρεαλισμού.[23] Το Πέδρο Πάραμο κατέχει κορυφαία θέση στην ισπανόφωνη λογοτεχνία και, όπως έχει γραφτεί, χωρίς αυτό ίσως να μην υπήρχαν τα Εκατό Χρόνια Μοναξιά του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ή το Κουτσό του Χούλιο Κορτάσαρ.[29]
Το 1991 δημιουργήθηκε το Βραβείο Χουάν Ρούλφο (νυν Βραβείο FIL), το οποίο απονέμεται σε συγγραφείς των ρομανικών γλώσσών.
