Η νομική βάση για την εισαγωγή του στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία (ουκρανικά: Воєнний стан в Україні) είναι το Σύνταγμα της Ουκρανίας, ο Νόμος της Ουκρανίας «Σχετικά με το νομικό καθεστώς του στρατιωτικού νόμου» (Αρ. 389-VIII από 12 Μαΐου 2015[1]) και προεδρικό διάταγμα για την εισαγωγή στρατιωτικού νόμου.
Ο προηγούμενος νόμος «Σχετικά με το νομικό καθεστώς του στρατιωτικού νόμου» εγκρίθηκε το 2000 και υπογράφηκε από τον Πρόεδρο Λεονίντ Κούτσμα.[2][3] Άλλαξε πολλές φορές: το 2003, το 2008, το 2010, το 2012 και το 2014.[3]
Το 2015, ο Πέτρο Ποροσένκο παρουσίασε το νομοσχέδιο Νο. 2541 στο κοινοβούλιο. Υιοθετήθηκε από τη Βερχόβνα Ράντα (Κοινοβούλιο της Ουκρανίας) στις 12 Μαΐου και επέστρεψε με την υπογραφή του Προέδρου της Ουκρανίας στις 8 Ιουνίου.[4][5] Για την εφαρμογή του νέου νόμου, το Υπουργικό Συμβούλιο της Ουκρανίας ενέκρινε ένα τυπικό σχέδιο για την εισαγωγή και την παροχή μέτρων για το νομικό καθεστώς του στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία ή σε ξεχωριστές περιοχές της.[6] Σε απάντηση της παρατεταμένης στρατιωτικής επέμβασης, οι κεντρικές μονάδες της εκτελεστικής εξουσίας της Ουκρανίας δημιούργησαν σχετικά τμήματα. Στο Υπουργείο Κοινωνικής Πολιτικής λειτουργεί Τμήμα κοινωνικής προσαρμογής συμμετεχόντων στην Ζώνη Αντιτρομοκρατικής Επιχείρησης και απόστρατων στρατιωτικών,[7] στο Υπουργείο Υγείας – Τμήμα συντονισμού και παροχής ιατρικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων, έκτακτης ανάγκης και στρατιωτικού νόμου.[8]
Στις 28 Μαΐου 2015, στο πρόγραμμα «Έτος του Ποροσένκο», ο Πρόεδρος είπε ότι θα υπογραφεί διάταγμα για την εισαγωγή στρατιωτικού νόμου στην Ουκρανία εάν παραβιαζόταν εκεχειρία και θα πραγματοποιούνταν επίθεση στη θέση των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων.[5]
Στρατιωτικός νόμος το 2018
Μια περίοδος στρατιωτικού νόμου εισήχθη με προεδρικό διάταγμα στις 26 Νοεμβρίου 2018[9] σε 10 περιοχές της Ουκρανίας[10] από τις 14:00 τοπική ώρα για 30 ημέρες, με στόχο την ενίσχυση της άμυνας της Ουκρανίας στο πλαίσιο της αυξανόμενης ένταση με τη Ρωσία.[11][12] Αυτό συνέβη μετά το περιστατικό στον Πορθμό του Κερτς.[13][14] Ο στρατιωτικός νόμος έληξε μετά από 30 ημέρες.[15]
Αρχικά, ο Πρόεδρος Ποροσένκο υπέγραψε διάταγμα για στρατιωτικό νόμο σε ολόκληρη την Ουκρανία για 60 ημέρες. Ωστόσο, μετά από 5 ώρες διαβουλεύσεων, μια λιγότερο περιοριστική εκδοχή υπεγράφη στον νόμο από μια έκτακτη συνεδρίαση του Βερχόβνα Ράντα.[16]
Κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού νόμου (και αρχής γενομένης από τις 30 Νοεμβρίου 2018), η Ουκρανία απαγόρευσε σε όλους τους Ρώσους άνδρες μεταξύ 16 και 60 ετών την είσοδο στη χώρα για την περίοδο του στρατιωτικού νόμου με εξαιρέσεις για ανθρωπιστικούς σκοπούς.[17] Η Ουκρανία ισχυρίστηκε ότι αυτό ήταν ένα μέτρο ασφαλείας για να εμποδίσει τη Ρωσία να σχηματίσει μονάδες «ιδιωτικών» στρατών στο ουκρανικό έδαφος. Σύμφωνα με την Κρατική Συνοριακή Υπηρεσία της Ουκρανίας, απαγορεύτηκε η είσοδος στην Ουκρανία σε 1.650 Ρώσους πολίτες από τις 26 Νοεμβρίου έως τις 26 Δεκεμβρίου 2018.[18] Στις 27 Δεκεμβρίου 2018, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας ανακοίνωσε ότι είχε παρατείνει «τα περιοριστικά μέτρα της Κρατικής Συνοριοφυλακής σχετικά με την είσοδο Ρώσων ανδρών στην Ουκρανία».[19]
Περιοχές στρατιωτικού νόμου
Οι πληγείσες περιοχές βρίσκονται κατά μήκος των συνόρων Ουκρανίας - Ρωσίας, κατά μήκος του τμήματος των συνόρων Μολδαβίας-Ουκρανίας που εκτείνονται κατά μήκος του μη αναγνωρισμένου κράτους της Υπερδνειστερίας (όπου υπάρχουν ρωσικά ειρηνευτικά στρατεύματα) και στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας Αζόφ. Τα ουκρανικά εσωτερικά ύδατα του υδατικού χώρου Αζόφ- Κερτς υπόκεινται επίσης στο στρατιωτικό νόμο.[16][20]
Στρατιωτικός νόμος στην Ουκρανία (οι 10 περιοχές εμφανίζονται με κόκκινο) το 2018
Κατά μήκος των συνόρων με το μη αναγνωρισμένο κράτος της Υπερδνειστερίας
Παρά τη δημόσια υποστήριξη, η απόφαση του Ποροσένκο επικρίθηκε επειδή έλαβε χώρα κατά τις προεδρικές εκλογές της Ουκρανίας του 2019, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάστηκαν από τους περιορισμούς στο Σύνταγμα από τον στρατιωτικό νόμο (σημείο 3 του διατάγματος στρατιωτικού νόμου).[21]
Από την άλλη πλευρά, επικρίθηκε πως ενεργοποιήθηκε αργά, επειδή πριν από το περιστατικό στον Πορθμό του Κερτς συνέβησαν αρκετά σοβαρότερα στρατιωτικά επεισόδια μετά τη ρωσική στρατιωτική επέμβαση το 2014 στην Ουκρανία. Οι επικριτές συνδέουν το χρονοδιάγραμμα με τις προεκλογικές πολιτικές φιλοδοξίες του Ποροσένκο, καθώς τα ποσοστά του για τις προεδρικές εκλογές της Ουκρανίας του 2019 ήταν πολύ χαμηλά.[22] Εκφράστηκε επίσης ανησυχία ότι ο στρατιωτικός νόμος θα επηρεάσει τις πληρωμές διεθνούς βοήθειας.
Στρατιωτικός νόμος το 2022
Ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι κήρυξε στρατιωτικό νόμο στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μιλώντας σε τηλεοπτικό διάγγελμα προς το έθνος λίγο πριν τις 7 το πρωί, ξεκαθάρισε ότι απαγορεύεται σε όλους τους ικανούς άνδρες ηλικίας 18-60 ετών να φύγουν από τη χώρα, καθώς η χώρα ξεκίνησε γενική κινητοποίηση όλων των εφεδρικών δυνάμεων.[23]
.svg)
