Ο Πρόεδρος της Κιργιζίας είναι ο αρχηγός του κράτους και ο ανώτατος αξιωματούχος της Δημοκρατίας της Κιργιζίας. Ο πρόεδρος, σύμφωνα με το σύνταγμα, "είναι το σύμβολο της ενότητας των ανθρώπων και της κρατικής εξουσίας, και είναι ο εγγυητής του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Κιργιζίας, και ενός ατόμου και πολίτη". Ο πρόεδρος εκλέγεται άμεσα για όχι περισσότερο από μια εξαετή θητεία από το εκλογικό σώμα της Κιργιζίας. Το αξίωμα του προέδρου συστάθηκε το 1990, αντικαθιστώντας τον Πρόεδρο του Ανώτατου Σοβιέτ που υπήρχε, με διάφορες μορφές, από το 1927, ενώ η χώρα ήταν γνωστή ως Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κιργιζίας.
Ο πρώτος πρόεδρος που εξελέγη από το λαό ήταν ο Ασκάρ Ακάγιεφ, ο οποίος υπηρέτησε από τον Οκτώβριο του 1990 έως τις 24 Μαρτίου 2005. Τον Ιούλιο του 2005, εξελέγη ο Κουρμανμπέκ Μπακίγιεφ . Εκλέχτηκε εκ νέου το 2009, αλλά οι μεγάλες ταραχές τον Απρίλιο του 2010 τον ανάγκασαν να παραιτηθεί και να φύγει από τη χώρα. Η Ρόζα Οτουνμπάγιεβα επελέγη τον Απρίλιο του 2010 για να ηγηθεί της προσωρινής κυβέρνησης. Ανέλαβε επίσημα καθήκοντα στις 3 Ιουλίου 2010, ως πρόεδρος για περιορισμένο χρονικό διάστημα, έως ότου μπορούσαν να διοργανωθούν εκλογές. Ο διάδοχός της, Αλμάζμπεκ Αταμπάγιεφ, εξελέγη στις προεδρικές εκλογές του 2011 και στη συνέχεια διαδέχθηκε την Οτουνμπάγιεβα την 1η Δεκεμβρίου εκείνου του έτους.
Στις 16 Οκτωβρίου 2017 ο Σοορονμπάι Τζεενμπέκοφ, πρώην πρωθυπουργός, εξελέγη πρόεδρος της χώρας. Ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 24 Νοεμβρίου 2017. Στις 15 Οκτωβρίου 2020, ο Τζεενμπέκοφ παραιτήθηκε έπειτα από ταραχές για τις κοινοβουλευτικές εκλογές στις 4 Οκτωβρίου. Ο πρωθυπουργός Σαντίρ Τζαπάροφ διαδέχθηκε τον Τζεενμπέκοφ στη προεδρία και έγινε υπηρεσιακός πρόεδρος. Στις 16 του ίδιου μήνα εγκρίθηκε ο διορισμός του. Στη συνέχεια πρόεδρος έγινε ο Ταλάντ Μαμίτοφ, ο οποίος ανέλαβε το αξίωμα στις 14 Νοεμβρίου 2020 ως ο 17ος πρόεδρος. [1][2]
Έπειτα από την εκλογή του, στις 28 Ιανουαρίου 2021 ορκίστηκε πρόεδρος ο Σαντίρ Τζαπάροφ.
Εκλογή
Το αξίωμα του προέδρου είναι ανοιχτό σε όλους τους πολίτες της Κιργιζίας που δεν είναι κάτω των 35 ετών και δεν είναι ηλικίας άνω των 65 ετών. Ένας υποψήφιος πρέπει να έχει τη γνώση της κρατικής γλώσσας και να διαμένει στη Δημοκρατία για τουλάχιστον 15 χρόνια πριν από τον διορισμό της υποψηφιότητάς του για τη θέση. Ο πρόεδρος δεν μπορεί να είναι μέλος του Jogorku Kenesh (κοινοβούλιο), να κατέχει άλλες θέσεις ή να ασκεί επιχειρηματικές δραστηριότητες και πρέπει να αναστείλει τη δραστηριότητα σε πολιτικά κόμματα και οργανώσεις για την περίοδο της θητείας του.
Κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος πρέπει να ορκιστεί, όπως ορίζεται στο άρθρο 45 του Συντάγματος, εντός 30 ημερών από τις εκλογές πριν από τα συγκεντρωμένα μέλη του νομοθετικού σώματος:
Εκλογικός νόμος
Ο πρόεδρος εκλέγεται από τους πολίτες της Κιργιζίας με την πλειοψηφία. Οι εκλογές αυτές διεξάγονται με βάση την καθολική ψηφοφορία και με μυστική ψηφοφορία. Για να γίνει υποψήφιος, ένα άτομο πρέπει να λάβει τις υπογραφές πενήντα χιλιάδων εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.
Για να θεωρηθούν έγκυρες οι εκλογές, η προσέλευση δεν πρέπει να είναι μικρότερη από πενήντα τοις εκατό. Ομοίως, εάν ένας υποψήφιος κερδίσει την υποστήριξη του πενήντα τοις εκατό των ψηφοφόρων που συμμετείχαν, είναι ο νικητής. Εάν κανένας υποψήφιος δεν κερδίσει πλήρη πλειοψηφία στον πρώτο γύρο, οι δύο υποψήφιοι με τον υψηλότερο αριθμό ψήφων αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον σε δεύτερη ψηφοφορία.
Τελετή εγκαινίων
Η τελετή εγκαινίων του Προέδρου της Κιργιζίας είναι μια τελετή που λαμβάνει χώρα για να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας θητείας για τον πρόεδρο της Κιργιζίας .
Αίθουσα Φιλαρμονικής, πήρε το όνομά της από τον Τοκτογκούλ Σατιλγκάνοφ
Σύνταγμα της Κιργιζίας
Εγκαινιάστηκε την 1η Δεκεμβρίου 2011. Στην τελετή παρευρέθηκαν ο πρόεδρος της Τουρκίας, ο Αμπντουλάχ Γκιουλ και ο πρόεδρος της Γεωργίας, Μιχαήλ Σαακασβίλι. Ο προϋπολογισμός της τελετής κόστισε λιγότερο από το ήμισυ του ποσού που δαπανήθηκε για την τελετή εγκαινίων του Κουρμανμπέκ Μπακίγιεφ το 2009. [7]
Πρόεδρος της Κρατικής Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Εμπειρογνωμόνων
Πρόεδρος της κρατικής σωφρονιστικής υπηρεσίας
Πρόεδρος της κρατικής υπηρεσίας για την καταπολέμηση των οικονομικών εγκλημάτων
Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Κιργιζίας
Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων
Διοικητές των διαφόρων κλάδων υπηρεσίας
Μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου της Κιργιζίας
Επικεφαλής της Προεδρικής Διοίκησης
Γραμματέας Τύπου
Πρέσβεις της Κιργιζίας
Καθαίρεση
Ο πρόεδρος μπορεί να απολυθεί από το αξίωμά του από το Κοινοβούλιο μόνο βάσει κατηγορίας που έχει εκδώσει η νομοθετική συνέλευση για κρατική προδοσία ή άλλο σοβαρό έγκλημα που υποστηρίζεται από απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου . Μια τέτοια απόφαση απαιτεί την υποστήριξη των δύο τρίτων του Jogorku Kenesh που απολύονται αμέσως εάν κριθεί αθώος ο πρόεδρος.
Διαδοχή
Εάν ο πρόεδρος καταστεί ανίκανος να εκπληρώσει τα καθήκοντά του για λόγους όπως θάνατο, ασθένεια ή μομφή, ο πρωθυπουργός ασκεί τα καθήκοντά του μέχρι την εκλογή νέου αρχηγού κράτους. Αυτό πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός τριών μηνών από τη λήξη της Προεδρίας του. Η Κιργιζία είχε μόνο μια ειρηνική μετάβαση εξουσίας από πρόεδρο σε πρόεδρο (το 2017). Ο Ασκάρ Ακάγιεφ εξαναγκάστηκε σε παραίτηση από το αξίωμα έπειτα από την Επανάσταση των Τουλιπών του 2005 και ο Κουρμανμπέκ Μπακίγιεφ εξαναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη θέση μετά την Κιργιζική Επανάσταση του 2010. Ο Αλμάζμπεκ Αταμπάγιεφ διαδέχθηκε ειρηνικά τον Σοορονμπάι Τζεενμπέκοφ το 2017. Ωστόσο, ο Τζεενμπέκοφ παραιτήθηκε από το αξίωμά του λόγω των διαμαρτυριών της Κιργιζίας το 2020 και τον διαδέχθηκε ο Σαντίρ Τζαπάροφ.
Κατάλογος προέδρων της Κιργιζίας
Η πρώτη στήλη αριθμεί διαδοχικά τα άτομα που έχουν υπηρετήσει ως πρόεδροι, ενώ η δεύτερη στήλη αριθμεί διαδοχικά τις προεδρικές θητείες ή ή διοικήσεις.