Ο Νταν Σέχτμαν (εβραϊκά: דן שכטמן, γεννήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1941)[12] είναι ο καθηγητής Επιστήμης Υλικών Philip Tobias στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Ισραήλ, συνεργάτης του Εθνικού Εργαστηρίου Ames του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ και καθηγητής Επιστήμης Υλικών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. Στις 8 Απριλίου 1982, ενώ βρισκόταν σε εκπαιδευτική άδεια στο Εθνικό Γραφείο Προτύπων των ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον, ο Σέχτμαν ανακάλυψε την εικοσαεδρική φάση, η οποία άνοιξε το νέο πεδίο των ημιπεριοδικών κρυστάλλων[13].
Το 2011 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη των ημιπεριοδικών κρυστάλλων, καθιστώντας τον έναν από τους έξι Ισραηλινούς που έχουν κερδίσει το Νόμπελ Χημείας[14][15].
Βιογραφία
Ο Νταν Σέχτμαν γεννήθηκε το 1941 στο Τελ Αβίβ, στην τότε Παλαιστίνη υπό Βρετανική Εντολή- η πόλη έγινε μέρος του νέου κράτους του Ισραήλ το 1948. Μεγάλωσε στην Πετάχ Τίκβα και τη Ραμάτ Γκαν σε μια εβραϊκή οικογένεια[16], καθώς οι παππούδες του είχαν μεταναστεύσει στην Παλαιστίνη κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Αλίγια (Aliyah) (1904-1914) και ίδρυσαν ένα τυπογραφείο. Ως παιδί, ο Σέχτμαν γοητεύτηκε από το βιβλίο του Ιουλίου Βερν Το μυστηριώδες νησί (1874), το οποίο διάβασε πολλές φορές. Το παιδικό του όνειρο ήταν να γίνει μηχανικός όπως ο κύριος πρωταγωνιστής, ο Σάιρους Σμιθ.
Θεωρούσα ότι αυτό ήταν το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει ένας άνθρωπος. Ο μηχανικός στο βιβλίο γνωρίζει μηχανική και φυσική και δημιουργεί έναν ολόκληρο τρόπο ζωής στο νησί από το τίποτα. Ήθελα να γίνω σαν αυτόν.
Ο Σέχτμαν είναι παντρεμένος με την καθηγήτρια Τζιπόρα Σέχτμαν, επικεφαλής του Τμήματος Συμβουλευτικής και Ανθρώπινης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα και συγγραφέα δύο βιβλίων για την ψυχοθεραπεία[18][19]. Έχουν έναν γιο, τον Γιοάβ Σέχτμαν (μεταδιδακτορικό ερευνητή στο εργαστήριο του W. E. Moerner) και τρεις κόρες: Την Ταμάρ Φινκελστάιν (οργανωτική ψυχολόγο στο κέντρο ηγεσίας της ισραηλινής αστυνομίας), την Έλλα Σέχτμαν-Κόρι (διδακτορική διατριβή στην κλινική ψυχολογία) και τη Ρουθ Ντουγκούντ-Νεβό (επίσης διδακτορική διατριβή στην κλινική ψυχολογία)[20][21]. Είναι άθεος[22].
Έρευνα
Συνάντηση στο NIST το 1985 όπου ο Σέχτμαν (αριστερά) εξηγεί την ατομική δομή των ημικρυστάλλων
Αφού έλαβε Διδακτορικό Δίπλωμα στη Μηχανική Υλικών από το Technion το 1972, όπου πήρε επίσης το πτυχίο του στη Μηχανολογία το 1966 και το μεταπτυχιακό του στη Μηχανική Υλικών το 1968,[12] ο Σέχτμαν ήταν υπότροφος του NRC στα Εργαστήρια Αεροδιαστημικής Έρευνας στο Wright Patterson AFB, Οχάιο, όπου πέρασε τρία χρόνια μελετώντας τη μικροδομή και τη φυσική μεταλλουργία των αλουμινιδίων τιτανίου. Το 1975 εντάχθηκε στο Τμήμα Μηχανικής Υλικών του Technion. Το 1981-1983, έκανε εκπαιδευτική άδεια στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, όπου μελέτησε ταχέως στερεοποιούμενα κράματα μεταβατικών μετάλλων αλουμινίου, στο πλαίσιο κοινού προγράμματος με το NBS. Κατά τη διάρκεια αυτής της μελέτης, ανακάλυψε την εικοσαεδρική φάση, η οποία άνοιξε το νέο πεδίο των των ημικρυστάλλων.
Την περίοδο 1992-1994 βρισκόταν σε εκπαιδευτική άδεια στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST), όπου μελέτησε την επίδραση της δομής των ατελειών του διαμαντιού CVD στην ανάπτυξη και τις ιδιότητές του. Η έρευνα του Σέχτμαν στο Technion διεξάγεται στο Κέντρο Λουίς Εντελστάιν και στο Κέντρο Γούλφσον του οποίου ηγείται. Υπήρξε μέλος πολλών επιτροπών της Συγκλήτου του Technion και επικεφαλής μιας από αυτές.
Ο Σέχτμαν εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό της Πολιτείας της Αϊόβα το 2004. Επί του παρόντος περνάει περίπου πέντε μήνες το χρόνο στο Ames με μερική απασχόληση[14][23].
Από το 2014 είναι επικεφαλής του Διεθνούς Επιστημονικού Συμβουλίου του Πολυτεχνείου του Τομσκ[24].
Εργασίες σχετικά με τους ημικρυστάλλους
Το έργο του Σέχτμαν που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ ήταν στον τομέα των ημικρυστάλλων, δηλαδή των διατεταγμένων κρυσταλλικών υλικών χωρίς επαναλαμβανόμενες δομές, όπως αυτό το κράμα Al-Pd-Mn.[25]Συνέντευξη με τον Νταν Σέχτμαν μετά τη διάλεξή του για το Νόμπελ
Από την ημέρα που ο Σέχτμαν δημοσίευσε τις ανακαλύψεις του για τους ημικρυστάλλους το 1984 μέχρι το θάνατο του Λάινους Πόλινγκ το 1994, ο Σέχτμαν ήρθε αντιμέτωπος με την εχθρότητα του τελευταίου απέναντι στη μη περιοδική ερμηνεία. "Για μεγάλο χρονικό διάστημα, ήμουν εγώ εναντίον του κόσμου", είπε. "Ήμουν αντικείμενο χλευασμού και διαλέξεων για τα βασικά της κρυσταλλογραφίας. Επικεφαλής της αμφισβήτησης των ανακαλύψεών μου ήταν ο δύο φορές βραβευμένος με Νόμπελ Λάινους Πόλινγκ, το είδωλο της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας και ένας από τους πιο διάσημους επιστήμονες στον κόσμο. Για χρόνια, μέχρι την τελευταία του μέρα, πολεμούσε εναντίον των ημικρυστάλλων. Είχε άδικο, και μετά από λίγο καιρό απολάμβανα κάθε στιγμή αυτής της επιστημονικής μάχης, γνωρίζοντας ότι είχε άδικο" [26].
Ο Λάινους Πόλινγκ δήλωσε ότι: "Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως οι ημικρυστάλλοι, αλλά μόνο οι ημιεπιστήμονες."[27] Ο Πόλινγκ προφανώς δεν γνώριζε μια δημοσίευση του 1981 από τους H. Κλάινερτ και Κ. Μάκι, η οποία είχε υπογραμμίσει την πιθανότητα μιας μη περιοδικής Ικοσαεδρικής Φάσης στους ημικρυστάλλους[28] (βλ. ιστορικές σημειώσεις). Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του Σέχτμαν του είπε να "πάει πίσω και να διαβάσει το εγχειρίδιο" και λίγες μέρες αργότερα "του ζήτησε να φύγει επειδή "έφερε ντροπή" στην ομάδα"[29] Ο Σέχτμαν αισθάνθηκε ότι τον απέρριψαν[27] Με τη δημοσίευση της εργασίας του, άλλοι επιστήμονες άρχισαν να επιβεβαιώνουν και να αποδέχονται τα εμπειρικά ευρήματα της ύπαρξης των ημικρυστάλλων[30][31].
Η Επιτροπή Νόμπελ της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών δήλωσε ότι "η ανακάλυψή του ήταν εξαιρετικά αμφιλεγόμενη", αλλά ότι το έργο του "ανάγκασε τελικά τους επιστήμονες να επανεξετάσουν την αντίληψή τους για την ίδια τη φύση της ύλης"[27]. Χάρη στην ανακάλυψη του Σέχτμαν, αρκετές άλλες ομάδες μπόρεσαν να σχηματίσουν παρόμοιους ημικρυστάλλους μέχρι το 1987 και διαπίστωσαν ότι τα υλικά αυτά είχαν χαμηλή θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα, ενώ διέθεταν υψηλή δομική σταθερότητα[32][33][34] . Ημικρυστάλλοι έχουν επίσης εντοπιστεί στη φύση[35][36].
Τα ημικρυσταλλικά υλικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, όπως ο σχηματισμός ανθεκτικού χάλυβα που χρησιμοποιείται για την κατασκευή λεπτών οργάνων και η αντικολλητική μόνωση για ηλεκτρικά καλώδια και εξοπλισμό κουζίνας[37][38], αλλά επί του παρόντος δεν έχουν τεχνολογικές εφαρμογές.
Το βραβείο Νόμπελ ανήλθε σε 10 εκατομμύρια σουηδικές κορώνες (περίπου 1,5 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ)[27].
Προεδρική υποψηφιότητα
Στις 17 Ιανουαρίου 2014, σε συνέντευξή του στο ισραηλινό κανάλι Channel One, ο Σέχτμαν ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για την προεδρία του Ισραήλ[39]. Στις εκλογές, που διεξήχθησαν στις 10 Ιουνίου 2014, έλαβε μόνο μία ψήφο. Αυτό οδήγησε τον ισραηλινό Τύπο και τους ισραηλινούς χιουμορίστες να χαρακτηρίσουν τον Σέχτμαν ως " ημιπρόεδρο" αναφερόμενοι στην ατάκα "ημιεπιστήμονας".
