Επί κυβερνήσεως Παπαδόπουλου, και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 1968 ολοκληρώθηκε η επεξεργασία του νέου Συντάγματος που είχε ήδη αρχίσει από την προηγούμενη κυβέρνηση. Στις 29 Σεπτεμβρίου του 1968 με το δημοψήφισμα που διενέργησε η κυβέρνηση, ο ελληνικός λαός επικύρωσε το νέο Σύνταγμα που τέθηκε αμέσως εν ισχύ. Ωστόσο, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος χαλκεύτηκαν από την Κυβέρνηση, προκειμένου να δώσουν λαϊκή αποδοχή στις ενέργειές της.[3]
Η πραγματική γνώμη του ελληνικού λαού προς το καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967, θα εκφραστεί πρώτη φορά στη κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Γ. Παπανδρέου ήταν ο τελευταίος πολιτικός που είχε ψηφιστεί από τον ελληνικό λαό και μάλιστα με πολύ μεγάλο ποσοστό, ωστόσο μετά την επιβολή της δικτατορία ζούσε σε κατ΄ οίκον περιορισμό. Την 1η Νοεμβρίου του 1968 θα αποβιώσει ήδη νοσηλευόμενος στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός και η κηδεία του (που η κυβέρνηση υποτιμώντας τις λαϊκές αντιδράσεις επέτρεψε να γίνει δημόσια) που θα γίνει στις 3 Νοεμβρίου στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, θα δώσει για πρώτη φορά την ευκαιρία στον κόσμο (σε περίπου 300.000 Αθηναίους υπολογίζονται οι συμμετέχοντες στην πομπή από την Μητρόπολη έως το νεκροταφείο) και υπό το πρόσχημα της τελετής να διαδηλώσει την αντίθεσή του στο καθεστώς.[4]
Ωστόσο, το πρώτο χτύπημα εναντίον της κυβέρνησης είχε έρθει τρεις μήνες πριν, στις 13 Αυγούστου, με την απόπειρα δολοφονίας του Γεώργιου Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη. Ο Παναγούλης απέτυχε να δολοφονήσει τον Πρωθυπουργό και μάλιστα συνελήφθη, αλλά η πράξη του καταγράφηκε ως η πρώτη δημόσια αντίδραση κατά του καθεστώτος.
Στις 23 Μαΐου του 1973, αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού προχώρησαν σε κίνημα κατά του καθεστώτος. Αν και το Κίνημα δεν τελεσφόρησε γιατί προδόθηκε η ανταρσία εν τη γενέσει της, ωστόσο γνώρισε πανευρωπαϊκή δημοσιότητα, συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση των αντιδράσεων εναντίον της Χούντας. Σαν απάντηση, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, θεωρώντας τον Βασιλιά ως υποκινητή της ανταρσίας, προχώρησε στην έκπτωσή του από το αξίωμα και στην ανακήρυξη της χώρας σε Προεδρική Δημοκρατία. (δείτε και : Σχέδιο φιλελευθεροποίησης (Χούντα)
Με την Συντακτική Πράξη «Περί εγκαθιδρύσεως πολιτεύματος Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκατίας, τροποποιήσεως του Συντάγματος και διενέργειας δημοψηφίσματος», η κυβέρνηση εγκαθίδρυσε το πολίτευμα της Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, κηρύσσοντας έκπτωτο τον Βασιλέα και τους διαδόχους του, διόρισε προσωρινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον ήδη Πρωθυπουργό, και εξήγγειλε την διενέργεια δημοψηφίσματος μέχρι το τέλος Ιουλίου 1973, για να νομιμοποιήσει με την ψήφο του ο λαός, το νέο πολίτευμα. Επίσης ορίστηκε ως έμβλημα του Προέδρου της Δημοκρατίας ο αναγεννώμενος εκ της τέφρας του Φοίνιξ.[5]
Στις 29 Ιουλίου1973 πραγματοποιήθηκε το δημοψήφισμα, το οποίο με συντριπτική πλειοψηφία (που όμως οι ιστορικοί θεωρούν κατασκευασμένη)[εκκρεμεί παραπομπή], επικύρωσε την αλλαγή του πολιτεύματος και την ανάδειξη του Γεωργίου Παπαδόπουλου ως Προέδρου της Δημοκρατίας.
Ο Γ. Παπαδόπουλος θα προχωρήσει στην διεξαγωγή σειράς συνομιλιών με όσους (λιγοστούς) πολιτικούς είναι διατεθειμένοι να τον ακούσουν, προκειμένου να ορίσει τον διάδοχό του στην κυβέρνηση. Οι συνομιλίες καρποφόρησαν με τον αρχηγό του Κόμματος Προοδευτικών, Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη, ο οποίος στις 8 Οκτωβρίου σχημάτισε κυβέρνηση.
- παραιτήθηκε στις 20 Ιουνίου 1968 και η θέση έμεινε κενή
«Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου» : Δημήτριος Πατίλης (από 20 Ιουνίου 1968)
Θεσσαλονίκη, δεκαετία 1970
Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου (21 Νοεμβρίου 1968 - 25 Αυγούστου 1971)
Στις 21 Νοεμβρίου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, το νομοθετικό διάταγμα υπ΄αριθμόν 1, ο «Νόμος περί Υπουργικού Συμβουλίου και Υπουργών» το οποίο έφερε αλλαγές στην δομή της κυβέρνησης και των υπουργείων.
Συγκεκριμένα, με αυτό το διάταγμα, δημιουργήθηκε το «Κυβερνητικό Πολιτικό Συμβούλιο», και τα : «Υπουργικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής», «Κοινωνικής Πολιτικής» και «Εθνικής Πολιτικής».
Καταργήθηκε το «Υπουργείο Υγιεινής», και το «Υπουργείο Κοινωνικής Προνοίας» μετονομάστηκε σε «Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών». Οι αρμοδιότητές του αφορούσαν στην εποπτεία όλων των φορέων της κοινωνικής ασφάλισης, νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, κοινωφελών ιδρυμάτων κα σωματείων, καθώς όλων των νομικών προσώπων ή υπηρεσιών που εφάρμοζαν την απευθείας κοινωνική ασφάλιση.
Άλλαξε η σειρά των Υπουργείων, αναβαθμίζοντας το «Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως»
Δημιουργήθηκε θέση «Υφυπουργού Εξωτερικών» στην οποία διορίζεται Υφυπουργός μόνο σε περίπτωση που η θέση του «Μονίμου Υφυπουργού Εξωτερικών» είναι κενή.
Συστάθηκε η «Γενική Διεύθυνση Γραφείου Πρωθυπουργού» ή οποία αντικατέστησε το «Πολιτικό γραφείο του Πρωθυπουργού»
Στο «Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως» υπήχθησαν «Διεύθυνση Γραμμάτων - Θεάτρου και Κινηματογράφου» και η «Διεύθυνση Καλών Τεχνών» που μέχρι τότε ήταν αρμοδιότητα του «Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων», ενώ και σε άλλα υπουργεία έγιναν μεταφορές αρμοδιοτήτων.[8]
Με το νομοθετικό διάταγμα 585 του 1970, το οποίο τροποποίησε το προηγούμενο του 1968, συστάθηκαν 3 θέσεις «Υφυπουργών παρά τω Πρωθυπουργώ», ενώ διατηρήθηκαν οι 2 θέσεις «Υφυπουργών Προεδρίας της Κυβερνήσεως».
Συστάθηκε θέση «Μόνιμου Υφυπουργού Εθνικής Άμυνας» στην οποία θα διοριζόταν ο εκάστοτε αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, ο οποίος θα είχε και την υποχρέωση να αντιπροσωπεύει την Ελλάδα σε διεθνή πολιτικά όργανα αντί του Υπουργού. [9]
Ολόκληρη η νομοθεσία κωδικοποιήθηκε στο βασιλικό διάταγμα υπ΄αριθμόν 500 του 1970[3]
«Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης» : Στυλιανός Παττακός
«Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης (β΄)»: Δημήτριος Πατίλης
«Υπουργός Προεδρείας της Κυβερνήσεως» : Γεώργιος Παπαδόπουλος
«Υπουργός - Αναπληρωτής Προεδρίας της Κυβερνήσεως»: Ιωάννης Αγαθαγγέλου
«Υφυπουργός της Προεδρείας της Κυβερνήσεως» : Κωνσταντίνος Βοβολίνης
«Υφυπουργός της Προεδρείας της Κυβερνήσεως (β΄)» : Δημήτριος Τσάκωνας (από 31 Μαρτίου 1970)
«Υπουργός Συντονισμού» : Νικόλαος Μακαρέζος
«Αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού»: Ιωάννης Ροδινός Ορλάνδος
- αντικαταστάθηκε στις 28 Ιουνίου 1969 από τον Εμμανουήλ Φθενάκη
«Υφυπουργός Συντονισμού»: Ιούλιος Ευλαμπίου
- αντικαταστάθηκε στις 28 Ιουνίου 1969 από τον Μιχαήλ Κοζώνη
«Υπουργός Εξωτερικών» : Παναγιώτης Πιπινέλης
- στις 21 Ιουλίου του 1970 και λόγω του θανάτου του Παναγιώτη Πιπινέλη (19 Ιουλίου 1970) ανέλαβε ο Πρωθυπουργός
- παραιτήθηκε την 1η Φεβρουαρίου 1969 και η θέση έμεινε κενή
- στις 11 Φεβρουαρίου 1969 διορίστηκε Υπουργός ο Εμμανουήλ Φθενάκης - (πολιτικός μηχανικός)
- αντικαταστάθηκε στις 28 Ιουνίου 1969 από τον Γεώργιο Βάλλη
«Υφυπουργός Συγκοινωνιών» : -
«Υπουργός Βορείου Ελλάδος» : Γεώργιος Βάλλης (από 24 Ιουλίου 1968) - (Στρατηγός ε.α.)
- αντικαταστάθηκε στις 28 Ιουνίου 1969 από τον Αλέξανδρο Ματθαίου
- παραιτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 1971. Αναπληρωτής υπουργός ανέλαβε ο Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου, Λουκάς Πάτρας
«Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου» : Δημήτριος Πατίλης
«Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου» : Λουκάς Πάτρας (από 29 Ιουνίου 1970)
«Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου» : Νικόλαος Εφέσιος (από 29 Ιουνίου 1970) - (Αρχιτέκτων, καθηγητής ΕΜΠ)
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ (α΄)» : Κωνσταντίνος Ιωάννης Μιχαλόπουλος (από 29 Ιουνίου 1970) (Οικονομολόγος - καθηγητής Νομικών και Οικονομικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Παρισίου)
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» (β΄) : Γεώργιος Γεωργαλάς (από 29 Ιουνίου 1970) (δημοσιογράφος - συγγραφέας)
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» (γ΄) : Διομήδης Αγγελόπουλος (από 29 Ιουνίου 1970) - (δικηγόρος)
Ανασχηματισμός της 25ης Αυγούστου 1971
Στις 25 Αυγούστου1971 δημοσιεύτηκε νέος νόμος «Περί Υπουργικού Συμβουλίου και Υπουργών».[10]
Με αυτόν το νόμο συστάθηκαν επιπλέον κυβερνητικά συμβούλια και συγκεκριμένα η «Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων», η «Νομισματική Επιτροπή», το «Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Αμύνης».
Τα Υπουργεία αναδιαρθρώθηκαν με αποτέλεσμα ο αριθμός τους να μειωθεί σε 13.
Δημιουργήθηκαν περισσότερες θέσεις Υπουργών - Αναπληρωτών καθώς και 22 νέες θέσεις Υφυπουργών, ενώ το νεοσυσταθέν «Υπουργείο Κυβερνητικής Πολιτικής» πρώτο στην ιεραρχική τάξη των Υπουργείων έγινε στην ουσία υπερ-υπουργείο.
Δημιουργήθηκαν στο πρότυπο των παλαιότερων Γενικών Διοικήσεων, οι «Περιφερειακές Διοικήσεις» Αττικής και Νήσων, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, Πελοποννήσου και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Κρήτης, Ηπείρου, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ενώ καταργήθηκε το «Υπουργείο Βορείου Ελλάδος» και οι αρμοδιότητές του διασκορπίστηκαν στις ανάλογες Περιφερειακές Διοικήσεις. Οι περιφερειακές διοικήσεις υπάγονταν στο Υπουργείο Εσωτερικών και σε κάθε μία προΐστατο Υφυπουργός.
Αυτό το νομοθετικό διάταγμα κατάργησε όλα τα προηγούμενα.
σχόλια για τον ανασχηματισμό
Ο ξένος Τύπος σχολίασε τον ανασχηματισμό ως προσπάθεια εξεμευνίσεως της Αμερικανικής βουλής, η οποία είχε αποφασίσει την διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ελλάδα, μέχρι την επιστροφή της Δημοκρατίας στη χώρα. Η απομάκρυνση των στελεχών που συμμετείχαν στο στρατιωτικό πραξικόπημα και η αντικατάστασή τους από νέα πρόσωπα, τεχνοκράτες και όχι στρατιωτικούς, στόχευε στο να διευκολύνει την κυβέρνηση Νίξον να περάσει από το αμερικανικό κογκρέσο την οικονομική βοήθεια των 118.000.000 δολλαρίων που είχε "παγώσει".
Για τον ίδιο λόγο, το δημοσίευμα της ιταλικής εφημερίδας Λα Στάμπα αναφέρει, ότι η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει σε φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος τους επόμενους μήνες με άρση του στρατιωτικού νόμου και επαναφορά εν ισχύ ορισμένων άρθρων του Συντάγματος. Στο ίδιο μήκος κύματος και το ειδησεογραφικό πρακτορείο Ασσοσιέιτεντ Πρες ανέφερε ότι ο Γ. Παπαδόπουλος «απέτυχε στην προσπάθειά του να γεφυρώσει το χάσμα του υπό του στρατού υποστηριζόμενου καθεστώτος και του πολιτικού κόσμου αφού δεν κατάφερε να πείσει πρώην βουλευτές να συμμετάσχουν στη νέα κυβέρνηση».[11]
σύνθεση υπουργικού συμβουλίου
«A΄[12] Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης» : Στυλιανός Παττακός
«Β΄ Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης»: Νικόλαος Μακαρέζος
Υπουργείο Κυβερνητικής Πολιτικής- Το «Υπουργείο Κυβερνητικής Πολιτικής» αντικατέστησε το «Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως» καθώς και το «Υπουργείο Συντονισμού», ενώ μεταφέρθηκαν σε αυτό και αρμοδιότητες του επίσης καταργημένου «Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας». Το Υπουργείου προΐστατο ο Πρωθυπουργός.
«Υπουργός Κυβερνητικής Πολιτικής» : Γεώργιος Παπαδόπουλος
«Υπουργός - Βοηθός Πρωθυπουργού» : Ιωάννης Αγαθάγγελος
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» : Βύρων Σταματόπουλος - (τέως Διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού)
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» : Διομήδης Αγγελόπουλος (από 14 Ιανουαρίου 1972)
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» : Ιωάννης Μίχαλος - (πρώην γενικός γραμματέας υπουργείου Βιομηχανίας) (από 14 Ιανουαρίου 1972)
«Υφυπουργός Κυβερνητικής Πολιτικής» : Κωνσταντίνος - Ιωάννης Μιχαλόπουλος
«Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας» :Στο Υπουργείο εντάχτηκαν όλες αρμοδιότητες των καταργημένων Υπουργείων Εμπορίου, Βιομηχανίας, Εργασίας και Γεωργίας. Επίσης, εντάχτηκαν διευθύνσεις και του πρώην Υπουργείο Συντονισμού, όπως η Υπηρεσία Κεφαλαιαγοράς, η Γενική Διεύθυνση Οικονομικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων, η Εθνική Υπηρεσία Πετρελαιοειδών Ελλάδος και άλλες
«Υπουργός Εθνικής Οικονομίας» : Γεώργιος Πεζόπουλος - (καθηγητής ΕΜΠ, μηχανολογος - ηλεκτρολόγος)
«Υπουργός - Αναπληρωτής Υπουργού Εθνικής Οικονομίας» : Ιωάννης Σταυρόπουλος - (βιομήχανος)
«Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών» : Και αυτό το νέο Υπουργείο ενσωμάτωσε διευθύνσεις των καταργημένων Υπουργείων Προεδρίας της Κυβερνήσεως και Συντονισμού, όπως την Υπηρεσία Επιστημονικής Ερεύνης και Αναπτύξεως, τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων, η Διεύθυνση Πολιτικής Σχεδιάσεως Εκτάκτου Ανάγκης, κ.α.
«Υπουργείο Ναυτιλίας, Μεταφορών και Επικοινωνιών» :Στο Υπουργείο μεταφέρθηκαν όλες οι αρμοδιότητες των καταργούμενων Υπουργείων Συγκοινωνιών και Εμπορικής Ναυτιλίας
- παραιτήθηκε στις 10 Ιουλίου 1972 και αντικαταστάθηκε προσωρινά από τον Α΄ Αντιπρόεδρο της κυβέρνησης
Ανασχηματισμός 31ης Ιουλίου 1972
Με βάση το νομοθετικό διάταγμα της 31ης Ιουνίου1972 που κωδικοποιούσε τα μέχρι τότε διατάγματα, πραγματοποιήθηκε ο ανασχηματισμός της 31η Ιουλίου. Οι μεταβολές από τα προηγούμενα διατάγματα ήταν η μετονομασία του «Υπουργείου Κυβερνητικής Πολιτικής» σε «Υπουργείο Προγραμματισμού και Κυβερνητικής Πολιτικής», καθώς και η δημιουργία πρόσθετων θέσεων Υφυπουργών.
σχόλια για τον ανασχηματισμό
Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του ανασχηματισμού είναι η συμμετοχή δυο πρώην βουλευτών στην κυβέρνηση. Πρόκειται για τους Κλεάνθη Δαμιανό και Σπύρο Κατσώτα, πρώην βουλευτές της ΕΡΕ και της Ένωσης Κέντρου αντίστοιχα.
Αναβαθμισμένος εξήρθε και ο αδερφός του Πρωθυπουργού, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, αφού ο τέως υφυπουργός Εσωτερικών, διορίστηκε Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ (πρώτος σύμφωνα με την ιεραρχία, υπουργός).
Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, επισημαίνουν την επανα-δραστηριοποίηση των πρώτων συνεργατών του Πρωθυπουργού, των ανθρώπων που τον βοήθησαν στην κατάληψη της εξουσίας, που με τον προηγούμενο ανασχηματισμό είχαν παραγκωνιστεί, να καταλαμβάνουν σημαντικές υπουργικές θέσεις (18 μέλη του υπουργικού συμβουλίου ήταν απόστρατοι αξιωματικοί). Το πρακτορείο Ρώυτερ διαβλέπει περαιτέρω καθυστέρησις εις την επιστροφήν της χώρας εις κοινοβουλευτικήν κυβέρνησιν, αλλά και η ελληνική εκπομπή του γερμανικού ραδιοφώνου Ντόιτσε Βέλλε, παρατηρεί ότι «...διπλωματικοί παρατηρητές στην ελληνική πρωτεύουσα χαρακτηρίζουν τον ανασχηματισμόν, ως μία κατ΄ουσίαν στρατικοποίηση της κυβερνήσεως αντί της αναμενομένης πολιτικοποιήσεώς της...»[14]
σύνθεση υπουργικού συμβουλίου
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» : Βύρων Σταματόπουλος
.svg)