Ο Διονύσιος Παπαδόγκωνας η Παπαδόγγονας (Πεταλίδι Μεσσηνίας 1888- Αθήνα 1944) ήταν Έλληνας στρατιωτικός, δωσίλογος κατά την γερμανική Κατοχή της Ελλάδας και οργανωτής των Ταγμάτων Ασφαλείας Πελοποννήσου. Σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών.^[1]

Γεννήθηκε στο Πεταλίδι Μεσσηνίας το 1888, με καταγωγή από την Μάνη. Ακολουθώντας στρατιωτικό επάγγελμα φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων και συμμετείχε στις επιχειρήσεις Βορείου Ηπείρου και σε όλους τους μετέπειτα πολέμους, Βαλκανικούς 1912-1913, στον Α' Π.Π.. Έλαβε μέρος στην Εκστρατεία της Κριμαίας στην Ουκρανία, στη Μικρασιατική Εκστρατεία και στο Β' Π.Π.. Ειδικότερα στον τελευταίο συμμετείχε ως αρχηγός πεζικού της ΧΙΙ Μεραρχίας (Αλεξανδρούπολης) και από 18-1-1941 αρχηγός πεζικού της V Μεραρχίας Κρητών όπου και διακρίθηκε στη μάχη της Τρεμπεσίνας. ^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Στη διάρκεια της κατοχής οργάνωσε την φιλοβασιλική αντιστασιακή οργάνωση Ελληνικός Στρατός (ΕΣ) που αργότερα διαλύθηκε από τον ΕΛΑΣ. Ήρθε σε επαφή με τους συνδέσμους του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, Ρίντ και Φράϊζερ και εξέθεσε την γενική κατάσταση που επικρατούσε στην Καλαμάτα με τους κατακτητές αλλά και του ΕΑΜ. Ανέλαβε αρχηγός του Β΄ Αρχηγείου Χωροφυλακής Πελοποννήσου (1944) και οργάνωσε τα Τάγματα Ασφαλείας Πελοποννήσου^[2] συνεργαζόμενος με τους Γερμανούς και υπαγόμενος διοικητικά στις εντολές τους. Η σκληρότητά του ήταν παροιμιώδης. Αναφέρεται ότι με δική του πρωτοβουλία εκτελέστηκαν επιπλέον 100 αντιστασιακοί πέρα από τους 200 της Καισαριανής ως αντίποινα της εκτέλεσης του υποστράτηγου Κρεχ, ενώ οι Γερμανοί ήταν πολύ ικανοποιημένοι από τη συνεργασία του, τόσο ώστε να λάβει συγχαρητήρια επιστολή από τον ίδιο τον Χίτλερ.^[3]

Όταν ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος έφθασε στην ελεύθερη Πελοπόννησο από το Κάιρο ως προπομπός της εκεί ελληνικής κυβέρνησης, ζήτησε από τον Δ. Παπαδόγγονα, που είχε περικυκλωθεί στην Τρίπολη από τις δυνάμεις του Άρη Βελουχιώτη, να σταματήσει κάθε δραστηριότητα και ο ίδιος και οι ομάδες του να παραδοθούν. Ο Δ. Παπαδόγονας ακολουθώντας την εντολή παραδόθηκε και με κάποιες ομάδες του φέροντας ελάχιστο ελαφρύ οπλισμό διεκπεραιώθηκαν από τους Βρετανούς αρχικά στις Σπέτσες και από εκεί στο στρατόπεδο Γουδί στην Αθήνα. ^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο Παπαδόγγονας, υπογράφει στις 20 Ιουλίου του 1943, σύμφωνο συνεργασίας με τον διοικητή του 64ου Ιταλικού συντάγματος Πεζικού,Ντομένικο Ντόρια στο οποίο αναφέρεται ότι του παρέχεται παντός είδους βοήθεια προκειμένου να αναχαιτίσει τον αναρχο-κομμουνιστικόν κίνδυνον. ^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο Χάγκεν Φλάισερ αναφέρει πως «η έγκαιρη αποκάλυψη ενός τέτοιου "βάλτου της προδοσίας", προσφέρει στον αριστερό τύπο, ένα πλούσιο θέμα για εκμετάλλευση.^[4] Οι εντυπώσεις ήταν τεράστιες κι έτσι δεν εκπλήσσει το ότι, ύστερα από κάποια βουβαμάρα, οι υπεύθυνοι του Ε.Σ αρνούνται την κατηγορία, ενοχοποιόντας με τη σειρά τους το Ε.Α.Μ για πλαστογραφία. Η εκδοχή αυτή όμως του Ε.Σ μάλλον αποκλείεται , αφού και ο ΕΔΕΣ αποκτά αντίγραφο του ίδιου κειμένου από πηγή άσχετη με το ΕΑΜ.»^[5][6]

Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Προσοχή, το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για την σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{πηγές ενότητας|6|01|2025}}

• Αργυρός Σταυρός του Τάγματος του Σωτήρος
• Χρυσό Αριστείο Ανδρείας (τρις)
• Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικος
• Ανώτερος Ταξιάρχης του Φοίνικα με ξίφη
• Πολεμικός Σταυρός (τέσσερις)
• Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας
• Διασυμμαχικό Μετάλλιο Νίκης
• Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων
• Αναμνηστικό μετάλλιο πολέμου 1940 - 1941 ^[7]