Το Βερμπάσκο(Verbascum) γνωστό με τη δημώδη ονομασία φλόμος ή φλώμος (επίσης γνωστό και ως βελούδινο φυτό(velvet plant)), είναι ένα γένος από περίπου 360 είδη[2] από ανθοφόρα φυτά της οικογένειας των χοιραδίων[Σημ. 1] δηλ. των Χοιραδιοειδών(Scrophulariaceae). Είναι εγγενές στην Ευρώπη και την Ασία, με την υψηλότερη ποικιλομορφία των ειδών στην περιοχή της Μεσογείου.
Ο φλόμος ή το «φλομόφυλλο», αναφέρεται συχνά στα φύλλα του Φλόμου του θάψου(Verbascum thapsus), τον μεγάλο ή κοινό φλόμο, ο οποίος χρησιμοποιείται συχνά στη βοτανική φαρμακευτική.[2]
Περιγραφή
Πρόκειται για διετή(biennial)[Σημ. 2] ή πολυετή(perennial)[Σημ. 3] φυτά, σπανίως μονοετή(annual)[Σημ. 4] ή κοντά ξυλώδη φυτά, τα οποία αναπτύσσονται από 0,5 έως και 3 μέτρα. Τα φυτά πρωτίστως, σχηματίζουν ένα πυκνό ρόδακα από φύλλα, στο επίπεδο του εδάφους, εν συνεχεία, στέλνοντας προς τα άνω, ένα ψηλό ανθοφόρο βλαστό. Τα διετή φυτά, κατά το πρώτο έτος σχηματίζουν τη ροζέτα και την επόμενη χρονιά, το στέλεχος. Τα φύλλα είναι τοποθετημένα σπειροειδώς, συχνά πυκνά τριχωτά, αν και σε ορισμένα είδη είναι λεία (άτριχα). Τα άνθη έχουν πέντε συμμετρικά πέταλα· τα χρώματα των πετάλων στα διαφορετικά είδη, περιλαμβάνουν: το κίτρινο (το πιο συνηθισμένο), το πορτοκαλί, το κόκκινο-καφέ, το μωβ, το μπλε ή το λευκό. Ο καρπός, είναι μια κάψα η οποία περιέχει πολυάριθμους λεπτούς σπόρους.
Καλλιέργεια
Στην κηπουρική και την αρχιτεκτονική τοπίου, οι φλόμοι εκτιμώνται για το ψηλό στενό ανάστημά τους και γιατί ανθοφορούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και σε ξηρά εδάφη. Πολλές ποικιλίες είναι διαθέσιμες εκ των οποίων οι "Gainsborough",[3]"Letitia"[4] και "Pink Domino",[5] έχουν κερδίσει το βραβείο της Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit.
Από το 2000 κυκλοφορεί ένας αριθμός νέων υβριδικών ποικιλιών, οι οποίες έχουν αυξημένα μεγέθη ανθέων, βραχύτερα ύψη και μια τάση να είναι μακροβιότερα φυτά. Ένας αριθμός έχει νέα χρώματα για αυτό το γένος. Πολλοί φλόμοι αναπτύσσονται από σπόρο, συμπεριλαμβάνοντας τόσο τα βραχύβια πολυετή όσο και τα διετή είδη.
Άλλες χρήσεις
Ο Φλόμος ο θάψος(Verbascum thapsus), έχει μακρόχρονη ιστορία χρήσης ως βοτανική θεραπεία.[6] Παρόλο που αυτό το φυτό είναι πρόσφατη άφιξη στη Βόρεια Αμερική, οι Αμερικανοί ιθαγενείς, χρησιμοποιούσαν τους αλεσμένους σπόρους αυτού του φυτού, ως παραλυτικό δηλητήριο ψαριών, λόγω των υψηλών επιπέδων ροτενόνης (rotenone). Τα άνθη του είδους Verbascum, έχουν χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή Αυστριακή ιατρική, εσωτερικά (ως τέιον) ή εξωτερικά (ως αλοιφή, τσάι, λουτρά ή επιθέματα) για τη θεραπεία των διαταραχών της αναπνευστικής οδού, του δέρματος, των φλεβών, της γαστρεντερικής οδού και του μυοσκελετικού συστήματος.[7]
Ο μίσχος (stalk)[Σημ. 5] του φυτού, θεωρείται πρώτης τάξεως τρυπάνι, για χρήση με το χέρι, στο άναμμα της φωτιάς με την μέθοδο της τριβής.
Επιλεγμένα είδη
Verbascum acaule Β. το άκαυλον (Bory & Chaub.) Kuntze
Verbascum adeliae Β. το αδέλειον Heldr.
Verbascum adenanthum Β. το αδενανθές Bornm.
Verbascum adrianopolitanumPodp.
Verbascum anisophyllum Β. το ανισόφυλλον Murb.
Verbascum arcturusL.
Verbascum argenteum Β. το αργυρόχρουν Ten.
Verbascum baldacciiDegen
Verbascum banaticum Β. το βανατικόν Schrad.
Verbascum barnadesiiVahl
Verbascum bithynicumBoiss.
Verbascum blattariaL. – Moth mullein
Verbascum boerhaviiL.
Verbascum boissieri(Heldr. & Sart.) Kuntze
Verbascum botuliformeMurb.
Verbascum bombyciferumBoiss.
Verbascum bugulifoliumLam.
Verbascum chaixiiVill. – Nettle-leaved mullein
Verbascum charidemiiMurb.
Verbascum chinense Β. το σινικόν (L.) Santapau
Verbascum chrysanthum Β. το χρυσανθές Murb.
Verbascum creticum Β. το κρητικόν (L.) Cav.
Verbascum cylindrocarpum Β. το κυλινδρόκαρπον Griseb.
Verbascum cyleneum(Boiss. & Heldr.) Kuntze
Verbascum daenzeri(Fauché & Chaub.) Kuntze
Verbascum damascenum Β. το δαμασκηνόν
Verbascum davidoffiiMurb.
Verbascum decorumVelen.
Verbascum delphicumΒ. το δελφικόν Boiss. & Heldr.
Verbascum densiflorum Β. το πυκνανθές Bertol.
Verbascum dentifolium Β. το οδοντόφυλλονDelile
Verbascum dieckianumBorbás & Degen
Verbascum dimonieiVelen.
Verbascum dingleriMattf. & Stef.
Verbascum dumulosumP.H.Davis
Verbascum durmitoreumRohlena
Verbascum epixanthinum Β. το επιξάνθινον Boiss. & Heldr.
Verbascum eriophorum Β. το εριοφόρον Godr.
Verbascum euboicumΒ. το ευβοϊκόν Murb. & Rech.f.
Verbascum foetidumΒ. το δύσοσμον Boiss. & Heldr.
Verbascum formosumFisch. πρώην Schrank
Verbascum friedrichsthalianumKuntze
Verbascum georgicumBenth.
Verbascum glabratumFriv.
Verbascum glandulosumDelile
Verbascum gnaphalodes Β. το γναφαλώδες M.Bieb.
Verbascum graecum' Β. το γραικόν' Heldr. & Sart. πρώην Boiss.
Verbascum guicciardiiHeldr. πρώην Boiss.
Verbascum halacsyanum Β. το χαλαξυανόν Sint. & Bornm. πρώην Halácsy
Verbascum haussknechtiiHeldr. πρώην Hausskn.
Verbascum hervieriDegen
Verbascum herzogiiBornm.
Verbascum humileJanka
Verbascum hypoleucum Β. το υπόλευκον Boiss. & Heldr.
Verbascum jankaeanumPancic
Verbascum jurukStef.
Verbascum laciniatum(Poir.) Kuntze
Verbascum lagurusFisch. & C.A.Mey.
Verbascum lanatumSchrad.
Verbascum lasianthum Β. το λασιανθές Boiss. πρώην Benth.
Verbascum leianthum Β. το λειανθές Benth.
Verbascum leucophyllum Β. το λευκόφυλλον Griseb.
Verbascum levanticumI.K.Ferguson
Verbascum litigiosumSamp.
Verbascum longifolium Β. το μακρόφυλλον Ten.
Verbascum longirostris(Murb.) Huber-Morath
Verbascum lychnitisL. – White mullein
Verbascum macedonicum Β. το μακεδονικόν Kosanin & Murb.
Verbascum macrurum Β. το μακρόουρον Ten.
Verbascum mallophorum Β. το μαλλοφόρον Boiss. & Heldr.
Verbascum mucronatum Β. το επακανθίζον Lam.
Verbascum nevadenseBoiss.
Verbascum nicolaiRohlena
Verbascum nigrum Β. το μέλαν L. – Dark mullein
Verbascum niveumTen.
Verbascum nobile Β. το ευγενές Velen.
Verbascum gypsicolaVural & Aydoğdu
Verbascum olympicumBoiss.
Verbascum orientale Β. το ανατολικόν (L.) Al.
Verbascum orphanideum Β. το ορφανίδειον Murb.
Verbascum ovalifoliumDonn πρώην Sims
Verbascum paniculatum Β. το φοβοειδές Wulf.
Verbascum pelium Β. του Πηλίου Halácsy
Verbascum pentelicum Β. το πεντελικόν Murb.
Verbascum pestalozzaeMurb.
Verbascum phlomoides Β. το φλομοειδές L. – Orange mullein
Verbascum phoeniceum Β. το φοινικικόν L. – Purple mullein
Verbascum pinnatifidum Β. το πτεροσχιδές Vahl
Verbascum pseudonobileStoj. & Stef.
Verbascum pulverulentumΒ. το κονιώδες Vill. – Hoary mullein
Verbascum purpureum Β. το πορφυρούν (Janka) Hub.-Mor.
↑Το χοιράδιο (αγγλ. figwort) είναι ένα ευρέως διαδεδομένο ποώδες φυτό, με δύο μωβ-καφέ λοβώδη άνθη. Προηγουμένως, είχε θεωρηθεί ότι ήταν αποτελεσματικό, στη θεραπεία της χοιράδωσης(scrofula).
↑ Διετές φυτό (biennial plant), είναι το φυτό, το οποίο ολοκληρώνει τον κύκλο της ζωής του και πεθαίνει μέσα στο δεύτερο χρόνο· συνήθως, σχηματίζει το βασικό ρόδακα των φύλλων κατά το πρώτο έτος και τα άνθη και τους καρπούς κατά το δεύτερο έτος.
↑ Ένα πολυετές φυτό (perennial plant) ή απλά πολυετές (perennial) (από το Λατινικό per, που σημαίνει "μέσα" και annus, που σημαίνει "χρόνος"), είναι ένα φυτό που ζει για περισσότερο από δύο χρόνια.[Παρ. Σημ. 1]
↑ Ένα ετήσιο φυτό (annual plant) είναι ένα φυτό που ολοκληρώνει τον κύκλο ζωής του από τη βλάστηση έως την παραγωγή σπόρων προς σπορά εντός ενός έτους και μετά ξεραίνεται. Τα καλοκαιρινά μονοετή βλαστάνουν την άνοιξη ή νωρίς το καλοκαίρι και ωριμάζουν το φθινόπωρο του ίδιου έτους. Τα χειμερινά μονοετή βλαστάνουν κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και ωριμάζουν κατά τη διάρκεια της άνοιξης ή το καλοκαίρι του επόμενου ημερολογιακού έτους.[Παρ. Σημ. 2]
↑ Ένας μίσχος (στη βοτανική) είναι ένα στέλεχος που αποδίδει ενιαία λουλούδια στην ταξιανθία. Είναι τα κλαδιά ή τα στελέχη που συνδέουν το κάθε λουλούδι σε μια ταξιανθία, που περιέχει περισσότερα από ένα λουλούδι.[Παρ. Σημ. 3]
↑ Hickey, M.; King, C. (2001). The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms. Cambridge University Press.CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
