αλ-Μουτάζ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	محمد المعتز بالله (Αραβικά)
Γέννηση	847[1] Σαμάρα
Θάνατος	16  Ιουλίου 869 Σαμάρα
Χώρα πολιτογράφησης	Χαλιφάτο των Αββασιδών
Θρησκεία	Ισλάμ
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αραβικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Χαλίφης
Οικογένεια
Τέκνα	Abdullah ibn al-Mu'tazz
Γονείς	Αλ-Μουταουάκιλ και Qabiha
Αδέλφια	αλ-Μουντασίρ Αλ Μουατάμιντ αλ-Μουβαφάκ Al-Mu'ayyad
Οικογένεια	Αββασίδες
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Αββασίδης χαλίφης (866–869)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Αμπού Αμπντ Αλάχ Μουχαμάντ ιμπν Τζαφάρ (αραβικά: أبو عبد الله محمد بن جعفر‎‎ (847 - 16 Ιουλίου 869) γνωστός περισσότερο με το βασιλικό όνομα αλ-Μουτάζ μπι-λάχ (المعتز بالله, "αυτός που ενισχύεται από τον Θεό") ήταν ο 13ος χαλίφης των Αββασιδών από το 866 έως το 869, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ακραίας εσωτερικής αστάθειας στο Χαλιφάτο των Αββασιδών, γνωστής ως η "Αναρχία στη Σαμάρα".

Αν και αρχικά είχε οριστεί δεύτερος στη σειρά των τριών γιών και κληρονόμων τού πατέρα του αλ-Μουταβακίλ (10ου χαλίφη), ο αλ- Μουταζ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα δικαιώματά του μετά την ανάληψη της εξουσίας του αδελφού του, αλ-Μουντασίρ (11ου χαλίφη), και φυλακίστηκε ως επικίνδυνος αντίπαλος κατά τη διάρκεια της βασιλείας του εξαδέλφου του αλ-Μουσταΐν (12ου χαλίφη). Ελευθερώθηκε και ανήλθε στο χαλιφάτο τον Ιανουάριο του 866, κατά τη διάρκεια τού εμφύλιου πολέμου μεταξύ του αλ-Μουσταΐν και τού τουρκικού στρατού στη Σαμάρα. Ο αλ-Μουτάζ ήταν αποφασισμένος να επιβεβαιώσει ξανά την εξουσία τού χαλίφη επάνω στον τουρκικό στρατό, αλλά είχε περιορισμένη επιτυχία. Με τη βοήθεια τού βεζίρη του Αχμάντ ιμπν Ισραΐλ, κατάφερε να απομακρύνει και να σκοτώσει τους κορυφαίους Τούρκους στρατηγούς, τον Βασίφ αλ-Τουρκί και τον Μπουγκά αλ-Σαγκίρ, αλλά η πτώση των Ταχιριδών στη Βαγδάτη τον απομάκρυνε από τον ρόλο τους ως αντίβαρο στους Τούρκους. Αντιμέτωπος με τον ισχυρό Τούρκο διοικητή Σαλίχ ιμπν Βασίφ, και ανίκανος να βρει χρήματα για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των στρατευμάτων του, ανατράπηκε και απεβίωσε από κακομεταχείριση λίγες ημέρες αργότερα, στις 16 Ιουλίου 869.

Η βασιλεία του σηματοδοτεί το αποκορύφωμα της πτώσης της κεντρικής εξουσίας του Χαλιφάτου, και την κλιμάκωση των κεντρόφυγων τάσεων, που εκφράζονταν μέσω της εμφάνισης των αυτόνομων δυναστειών των Τουλουνιδών στην Αίγυπτο και των Σαφαριδών στην Ανατολή, των εξεγέρσεων των Αλιδών στη Χετζάζ και το Ταμπαριστάν, και των πρώτων αναταράξεων της μεγάλης εξέγερσης Ζαντζ στο κάτω Ιράκ.

• Bianquis, Thierry (1998). «Autonomous Egypt from Ibn Ṭūlūn to Kāfūr, 868–969». Στο: Petry, Carl F., επιμ. Cambridge History of Egypt, Volume One: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge: Cambridge University Press. σελίδες 86–119. ISBN 978-0-521-47137-4. 
• Πρότυπο:The Cambridge History of Iran
• Bosworth, C. E. (1993). «al-Muʿtazz Bi’llāh». Στο: Bosworth, C. E., επιμ (στα αγγλικά). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz. Λάιντεν: E. J. Brill, σσ. 793–794. ISBN 90-04-09419-9. 
• Πρότυπο:Gordon-The Breaking of a Thousand Swords
• Πρότυπο:Kennedy-The Armies of the Caliphs
• Kennedy, Hugh (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (Second έκδοση). Harlow: Longman. ISBN 978-0-582-40525-7. 
• Kennedy, Hugh (2006). When Baghdad Ruled the Muslim World: The Rise and Fall of Islam's Greatest Dynasty. Cambridge, MA: Da Capo Press. ISBN 978-0-306814808. 
• Kraemer, Joel L., επιμ. (1989). The History of al-Ṭabarī, Volume 34: Incipient Decline: The Caliphates of al-Wāthiq, al-Mutawakkil and al-Muntaṣir, A.D. 841–863/A.H. 227–248. SUNY series in Near Eastern studies. (στα Αγγλικά). Ώλμπανυ, Νέα Υόρκη: State University of New York Press. ISBN 978-0-88706-874-4. 
• Saliba, George, επιμ. (1985). The History of al-Ṭabarī, Volume 35: The Crisis of the ʿAbbāsid Caliphate: The Caliphates of al-Mustaʿīn and al-Muʿtazz, A.D. 862–869/A.H. 248–255. SUNY series in Near Eastern studies. (στα Αγγλικά). Ώλμπανυ, Νέα Υόρκη: State University of New York Press. ISBN 978-0-87395-883-7.