Αγία Ελισάβετ της Ουγγαρίας

Αγία Ελισάβετ της Ουγγαρίας
Γέννηση7 Ιουλίου 1207
Σάροσπατακ ή Μπρατισλάβα, Βασίλειο της Ουγγαρίας
Κοίμηση17 Νοεμβρίου 1231 (24 ετών)
Μάρμπουργκ, Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Τιμάται απόΚαθολική Εκκλησία
Αγγλικανική Κοινωνία
Λουθηρανισμός
Αγιοκατάταξη27 Μαΐου 1235 από τον Πάπα Γρηγόριο Θ΄[1][2]
Εορτασμός17 Νοεμβρίου
ΣύμβολαΤριανταφυλλιά
ΠροστάτηςΝοσοκομεία, νοσηλευτές, αρτοποιοί, νύφες, κόμισσες, παιδιά που πεθαίνουν, εξόριστοι, άστεγοι, δαντελοποιοί, χήρες, Τρίτο Τάγμα του Αγίου Φραγκίσκου
ΠολιούχοςΝαός της Αγίας Ελισάβετ στο Μάρμπουργκ, Γερμανία
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Αγία Ελισάβετ της Ουγγαρίας (Γερμανική γλώσσα: Árpád-házi Szent Erzsébet, 7 Ιουλίου 1207 - 17 Νοεμβρίου 1231)[3], γνωστή και ως Αγία Ελισάβετ της Θουριγγίας, ήταν πριγκίπισσα στο Βασίλειο της Ουγγαρίας, το Δουκάτο της Θουριγγίας και αγαπητή καθολική αγία που υπήρξε από τα πρώτα μέλη του Τρίτου Τάγματος του Αγίου Φραγκίσκου, από το οποίο τιμάται ως η Προστάτης και πολιούχος άγιος [4]. Η μικρή Ελισάβετ παντρεύτηκε σε ηλικία 14 ετών και έμεινε χήρα μόλις στα 20. Με τον θάνατο του συζύγου της πούλησε όλη την προίκα της και οικοδόμησε ένα νοσοκομείο με το οποίο αφοσιώθηκε στην περίθαλψη των ασθενών. Η Ελισάβετ έγινε το σύμβολο της χριστιανικής φιλανθρωπίας και με τον πρόωρο θάνατο της σε ηλικία 24 ετών Αγιοιποιήθηκε, ήταν το πρώτο μέλος του 3ου Τάγματος των Φραγκισκιανών.

Γάμος

Η Ελισάβετ ήταν κόρη του βασιλιά της Ουγγαρίας Ανδρέα Β΄ και της πρώτης συζύγου του Γερτρούδης των Άντεχς, κόρης του Μπέρτολντ της Μερανίας.[5] Η αδελφή της μητέρας της Χέντβιχ της Σιλεσίας ήταν σύζυγος του δουκός Ερρίκου του Γενειοφόρου.[6] Το γενεαλογικό της δέντρο περιείχε σημαντικές μορφές της Ευρωπαϊκής ιστορίας όπως ο Βλαδίμηρος Α΄ του Κιέβου που ίδρυσε την Ρωσία του Κιέβου. Με την πρώτη παράδοση Ελισάβετ γεννήθηκε στην Ουγγαρία στο κάστρο Ποταμόπολις (7 Ιουλίου 1207).[7][8][9] Ένα τυπωμένο κήρυγμα του κληρικού Οσβάλντο που ανήκε στο Τάγμα των Φραγκισκανών (1497) είναι το πρώτο το οποίο σύμφωνα με την παράδοση καταγράφει σαν γενέτειρα της το κάστρο "Ποταμόπολις". Ο Οσβάλντο μεταφράζει επίσης το "θαύμα των τριανταφύλλων" που έπραξε στην παιδική της ηλικία το οποίο την ανάγκασε να φύγει από την Ουγγαρία.[10] Σύμφωνα με μια δεύτερη παράδοση η Ελισάβετ γεννήθηκε στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας, έζησε στην γενέτειρα της μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών.

Η Ελισάβετ μεταφέρθηκε κατόπιν στην αυλή των ηγεμόνων της Θουριγγίας στην κεντρική Γερμανία όπου αρραβωνιάστηκε τον Λουδοβίκο Δ΄ της Θουριγγίας.[11] Η ένωση αυτή θα δημιουργούσε μια ισχυρή συμμαχία ανάμεσα στις δύο μεγάλες βασιλικές οικογένειες, προσαρμόστηκε σύντομα με την τοπική γλώσσα και ντα αντίστοιχα έθιμα. Σε ηλικία 14 ετών (1221) η Ελισάβετ παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο, την ίδια χρονιά διορίστηκε Λαγδράβος, ο γάμος φαινόταν ότι θα παραμείνει ευτυχισμένος. Τα επόμενα χρόνια (1223) έφτασαν στην αυλή της Φραγκισκιανοί μοναχοί, δίδαξαν στην έφηβη Ελισάβετ τα ιδανικά του Αγίου Φραγκίσκου της Ασσίζης τα οποία ασπάστηκε.[12] Ο Λουδοβίκος Δ΄ υποστήριξε την σύζυγο του στις φιλανθρωπικές της δραστηριότητες επειδή πίστευε ότι θα λάβουν την ανταμοιβή τους από τον θεό μετά τον θάνατο τους, τιμάται επίσης στην Θουριγγία σαν Άγιος αν και η εκκλησία δεν τον ανακήρυξε ποτέ. Την ίδια εποχή ο διάσημος ιερέας και μετέπειτα ιεροεξεταστής Κόνραντ φον Μάρμπουργκ έγινε ο προσωπικός εξομολογητής της Ελισάβετ. Την άνοιξη του 1226 οι πλημμύρες, η πείνα και οι επιδημίες έφεραν τον όλεθρο στην Θουριγγία, η Ελισάβετ μοίραζε παντού ελεημοσύνη διανέμοντας στους φτωχούς ακόμα και βασιλικά ενδύματα και στολίδια.Η Ελισάβετ έχτισε νοσοκομείο με 26 κρεβάτια που το επισκεπτόταν καθημερινά. Ο σύζυγος της ένθερμος οπαδός του αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β΄ τον εκπροσώπησε στην αυτοκρατορική Δίαιτα της Κρεμόνας.

Χηρεία

Η Αγία Ελισάβετ της Ουγγαρίας σε έργο του Σιμόνε Μαρτίνι.

Η ζωή της Ελισάβετ άλλαξε σημαντικά προς το χειρότερο όταν ο αγαπημένος της σύζυγος που συμμετείχε στην ΣΤ΄ Σταυροφορία σε μια επιδημία Πανώλης αρρώστησε και πέθανε από πυρετό στο Οτράντο λίγες βδομάδες πριν την γέννηση της κόρης τους Γερτρούδης. Η 20χρονη Ελισάβετ τα πρώτα λόγια που έκραξε όταν άκουσε τον πρόωρο θάνατο του συζύγου της ήταν "Είναι νεκρός, είναι νεκρός, ο κόσμος για μένα έχει υπάρχει".[13][14] Ο αδελφός του συζύγου της Ερρίκος Ράσπε της Θουριγγίας διετέλεσε κηδεμόνας του μικρού της γιου Χέρμαν Β΄ της Θουριγγίας μέχρι την ενηλικίωση του. Μετά από πολλές διαμάχες σχετικά με το θέμα της διάθεσης της βασιλικής περιουσίας ο Πάπας Γρηγόριος Θ΄ κάλεσε τον Κορράδο να λύσει την υπόθεση. Η Ελισάβετ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Βάρτμουργκ στο οποίο διέμενε και να μετακινηθεί στο Μάρμπουργκ της Έσσης.

Η μετακόμιση αυτή είχε περισσότερο ως βάση τις αυστηρές διατροφικές εντολές του Κορράδου οι οποίες δεν μπορούσαν να εκπληρωθούν στο Βάρτμουργκ.[15] Με τον θάνατο της συζύγου της η Ελισάβετ πήρε τους όρκους της μοναχής, ότι δεν θα παντρευτεί ποτέ ξανά και θα ακολουθεί τυφλή υποταγή στον Κορράδο ως πνευματικό της εξομολόγο. Η συμπεριφορά του Κορράδου απέναντι στην Ελισάβετ ήταν ωστόσο βίαιη σε ακραίο βαθμό, τόσο που στάθηκε αδύνατο να το αντέξει. Οι σημαντικότερες από τις τιμωρίες που της επέβαλε ήταν σκληροί ξυλοδαρμοί σε καθημερινή βάση, της απαγόρευσε επίσης να βλέπει τα τρία της παιδιά. Η οικογένεια της ήθελε έντονα να παντρευτεί ξανά για πολιτικούς λόγους, για τον σκοπό αυτό την μετέφεραν στα ανάκτορα του θείου της επισκόπου Έκμπερτ του Μπάμπεργκ. Η Ελισάβετ ωστόσο επέμενε μέχρι τα άκρα να μην ξαναπαντρευτεί, απειλούσε ακόμα και ότι θα κόψει την μύτη της ώστε να μην είναι ελκυστική στους άνδρες.[16] Το δεύτερο παιδί της, η Σοφία (1224 - 1284), παντρεύτηκε τον Ερρίκο Β΄ δούκα της Βραβάντης. Η μικρότερη κόρη της Γερτρούδη του Άλντενμπεργκ (1227 - 1297), που γεννήθηκε λίγο μετά το τέλος του πατέρα της, έγινε ηγουμένη στο Άλντενμπεργκ.[17] Απεβίωσε μόλις 24 ετών, στις 17 Νοεμβρίου του 1231, λόγω της κακομεταχείρισης του Κορράδου.

Θρύλοι

Ο ναός του Μάρμπουργκ, τόπος προσκυνήματος της Αγίας Ελισάβετ

Κυκλοφορούν πολλοί θρύλοι γύρω από τη δράση της Ελισάβετ. Γνωστός είναι ο θρύλος, όπου μετέφερε ένα μεγάλο καλάθι με ψωμιά για τους φτωχούς. Ο σύζυγος της ζήτησε να δει τι έχει το συγκεκριμένο καλάθι και ξαφνικά τα ψωμιά μεταμορφώθηκαν σε ρόδα. Προς τιμή του θαύματος κτίσθηκε μεγάλη νεογοτθική εκκλησία στη Βουδαπέστη, στην πλατεία των Ρόδων.

Κατά άλλη μαρτυρία, είχε φασκιώσει έναν λεπρό στο κρεβάτι που μοιραζόταν με τον σύζυγο της. Αυτός ζήτησε να δει ποιος είναι και όταν έσπασαν οι φασκιές αντί για τον λεπρό είδε τον Εσταυρωμένο Ιησού Χριστό.

Αγιοποιήθηκε από τον πάπα Γρηγόριο Θ΄ το 1235. Την Πεντηκοστή, στην αντίστοιχη τελετή, την απεκάλεσε σαν τη μεγαλύτερη γυναίκα του γερμανικού Μεσαίωνα. Το σώμα της σε μια χρυσή θήκη έγινε αντικείμενο δημόσιου προσκυνήματος στην εκκλησία του Μάρμπουργκ, όπου παρέμεινε. Αργότερα, η συγκεκριμένη εκκλησία έγινε κέντρο του Τευτονικού τάγματος μέχρι τη διάλυση των Τευτόνων από το Ναπολέοντα Α΄ το 1803.

Υπάρχει και η φήμη ότι η Αγία Ελισάβετ, μέσω της κόρης της, Σοφίας, είναι η γενάρχης των περισσότερων γερμανικών αριστοκρατικών οικογενειών.

300 χρόνια διήρκεσε συνεχώς η λατρεία της στον ναό, ώσπου ένας από τους απογόνους της, ο Φίλιππος Α΄ της Έσσης ο Μεγαλόψυχος έκανε επιδρομή στην εκκλησία του Μάρμπουργκ, διασκόρπισε τα λείψανα της, ώστε να σταματήσει η λατρεία της, και έκανε την εκκλησία κέντρο του Τευτονικού τάγματος. Για να ολοκληρώσει το βέβηλο ανοσιούργημά του, έκλεψε και το Άγιο Δισκοπότηρο, αλλά επανήλθε, όταν αιχμαλωτίστηκε από τον Κάρολο Ε΄ της Γερμανίας. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς πολέμου, έπεσε σε χέρια Σουηδών, ενώ σήμερα βρίσκεται στο μουσείο της Στοκχόλμης.

Παραπομπές

  1. ↑ Kenneth Baxter Wolf, The Life and Afterlife of St. Elizabeth of Hungary: Testimony from her Canonization Hearings, Oxford University Press (2010) ISBN 9780199732586
  2. ↑ Charles Forbes comte de Montalembert, The Life of Saint Elizabeth of Hungary, Duchess of Thuringia, σελ. 244, Δουβλίνο (1848)
  3. ↑ St. Elizabeth of Hungary Catholic Encyclopedia
  4. ↑ Saint Elizabeth of Hungary Encyclopaedia Britannica
  5. ↑ Wolf, Kenneth Baxter, ed. (2010). The Life and Afterlife of St. Elizabeth of Hungary: Testimony from her Canonization Hearings. Oxford University Press, σ. 9
  6. ↑ Bihl, Michael (1909). "St. Elizabeth of Hungary" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. Τομ. 5. New York: Robert Appleton Company
  7. ↑ Albrecht, Thorsten; Atzbach, Rainer (2007). Elisabeth von Thüringen: Leben und Wirkung in Kunst und Kulturgeschichte. Petersberg: Michael Imhof Verlag, σ. 7
  8. ↑ Ohler, Norbert (2006). Elisabeth von Thüringen: Fürstin im Dienst der Niedrigsten. Gleichen: Muster-Schmidt Verlag, σ. 15
  9. ↑ Zippert, Christian; Gerhard Jost (2007). Hingabe und Heiterkeit: Vom Leben und Wirken der heiligen Elisabeth. Kassel: Verlag Evangelischer Medienverband, σ. 9
  10. ↑ Ortrud Reber, Elizabeth von Thüringen, Landgräfin und Heilige (Regensburg: Pustet, 2006), σσ. 33–34
  11. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Elizabeth, Saint" . Encyclopædia Britannica. Τομ. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. σ. 287
  12. ↑ https://web.archive.org/web/20160408024544/http://www.americancatholic.org/Features/Saints/saint.aspx?id=1202
  13. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Elizabeth, Saint" . Encyclopædia Britannica. Τομ. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. σ. 287
  14. ↑ Rainer Koessling, ed. and trans., Leben und Legende der heiligen Elisabeth nach Dietrich von Apolda (Frankfurt am Main: Insel Verlag, 1997), 52
  15. ↑ Bihl, Michael (1909). "St. Elizabeth of Hungary" . In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. Τομ. 5. New York: Robert Appleton Company
  16. ↑ Rainer Koessling, ed. and trans., Leben und Legende der heiligen Elizabeth nach Dietrich von Apolda (Frankfurt am Main: Insel Verlag, 1997), 59
  17. ↑ https://www.newadvent.org/cathen/06533a.htm

Πηγές

  • de Robeck, Nesta. Saint Elizabeth of Hungary: A Story of Twenty-Four Years. Milwaukee: The Bruce Publishing Company, 1954. Seesholtz, Anne. Saint Elizabeth: Her Brother's Keeper. New York: Philosophical Library, 1948.
  • Coudenhove, Ida Friederike. "The Nature of Sanctity: A Dialogue". In Essays on Religion and Culture, edited by T. F. Burns and Christopher Dawson, translated by Ruth Bonsall And Edward Watkin, 1:125–96. The Persistence of Order. Providence, RI: Cluny Media, 2019.