Το φυτό σιδερίτης, αλλιώς γνωστό ως τσάι του βουνού (γένος Sideritis L.) xρησιμοποιείται ευρέως στις μεσογειακές χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα, ως αφέψημα (τσάι) εξαιτίας της ευεργετικής δράσης του.
Το γένος περιλαμβάνει 150 περίπου είδη που φύονται στις παραμεσόγειες χώρες, τις Κανάριες νήσους αλλά ακόμα και στην κεντρική Ευρώπη και την κεντρική Ασία. Πρόκειται για μονοετείς ή πολυετείς πόες, αποξυλωμένες ενίοτε στη βάση και χνουδωτές. Έχουν άνθη κίτρινα ή λευκά, μικρά, κατά σπονδύλους απομακρυσμένους ή πλησίον αλλήλους χωρίς βράκτια. Ανήκουν στα Χειλανθή. Στις χώρες της Μεσογείου, το ρόφημα από τα φυτά αυτά είναι πολύ δημοφιλές και διαδεδομένο.
Εξάπλωση
Στην Ισπανία
Χρησιμοποιούνται επίσης διάφορα αυτοφυή είδη στη λαϊκή θεραπευτική, κυρίως για μακροχρόνια θεραπεία φλεγμονωδών καταστάσεων.
Στην Ελλάδα
Αυτοφύονται περίπου 17 είδη, τα γνωστότερα είναι :
- τσάι βλάχικο (και στο Άγιο Όρος μπεττόνικα) (Sideritis perfoliata subsp. athoa - Σιδηρίτιδα η διάτρητος υποείδ. η αθωνική)
- τσάι του Μαλεβού ή τσάι του Ταϋγέτου (Sideritis clandestina - Σιδηρίτιδα η λαθραία)
- μαλοτήρας ή καλοκοιμηθιά ειναι το τσάι της Κρήτης (Sideritis syriaca - Σιδηρίτιδα η συριακή)
- τσάι της Εύβοιας ή τσάι απ’ το Δέλφι (Sideritis euboea - Σιδηρίτιδα η ευβοϊκή)
- τσάι του Ολύμπου (Sideritis scardica - Σιδηρίτιδα η σκαρδική)
- τσάι του Παρνασσού ή τσάι του Βελουχιού (Sideritis raeseri - Σιδηρίτιδα του Ράσερ)
- Τσάι της Πάρνηθας ή Σιδηρίτις της Αττικής (Sideritis raeseri subsp. attica)[1]
- Sideritis romana subsp. purpurea - Σιδηρίτιδα η ρωμαία υποείδ. η πορφυρά
- Sideritis lanata - Σιδηρίτιδα η εριώδης
Φαρμακολογικές ιδιότητες
Έρευνες δείχνουν ότι το είδος Sideritis scardica έχει πιθανές φαρμακολογικές ιδιότητες, όπως αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές,[2] αντιοξειδωτικές σε βαθμό αντίστοιχο του πράσινου τσαγιού (Camellia sinensis),[3] προστατευτικές στο γαστρεντερικό σύστημα και στα μιτοχόνδρια,[4][5] ανοσοτροποποιητικές,[6] αντιβακτηριδιακές,[7] και ότι περιέχει ουσίες που αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης, της ντοπαμίνης και της νορανδρεναλίνης σε εγκέφαλο ποντικού και σεροτονίνης στον άνθρωπο (αντικαταθλιπτική δράση παρόμοια με αυτή των ΕΑΕΣ - SSRIs).[8]
Καλλιέργεια
Η S. raeseri είναι η πιο κοινή ποικιλία σιδερίτη που καλλιεργείται στην Ελλάδα, στην Αλβανία και στη Βόρεια Μακεδονία, όπου υπάρχουν επίσης εξελιγμένα υβρίδια.[9] Το φύτεμα συνιστάται να γίνεται σε δύο περιόδους, από τον Οκτώβριο ως τον Νοέμβριο και από τον Φεβρουάριο ως τον Μάρτιο (στο βόρειο ημισφαίριο), και η συγκομιδή τον Ιούλιο, όταν έχει ανθίσει πλήρως. Το φυτό τυπικά ξηραίνεται πριν τη χρήση του.[10]
Παραπομπές
