Τενγκρισμός

Ο τενγκρισμός είναι μια αρχαία τουρκομογγολική θρησκεία που προέρχεται από την Κεντρική Ασία και την Ευρασιατική στέπα, βασισμένη στον σαμανισμό, μονοθεϊστική σε αυτοκρατορική εκδοχή. Γενικά είναι επικεντρωμένη γύρω από τον θεό του ουρανού Τενγκρί.[1][2] Ο όρος επίσης περιγράφει διάφορα εγγενή τουρκομογγολικά θρησκευτικά κινήματα και διδασκαλίες. Όλοι οι σύγχρονοι ακόλουθοι του "πολιτικού" Τενγκρισμού είναι μονοθεϊστές.[3]

Ήταν η κύρια θρησκεία των Τούρκων, των Μογγόλων, των Βουλγάρων, των Σιονγκνού, των Ούννων και ίσως των Μαγυάρων. Ήταν η κρατική θρησκεία πολλών μεσαιωνικών κρατών: του Χαγανάτου των Γκιοκτούρκων, του Δυτικού Τουρκικού Χαγανάτου, του Ανατολικού Τουρκικού Χαγανάτου, της Παλαιάς Μεγάλης Βουλγαρίας, της Βουλγαρίας του Δούναβη, της Βουλγαρίας του Βόλγα και της ανατολικής Τουρκίας (Χαζαρία). Στο Ιρκ Μπιτίγκ, ένα χειρόγραφο του ένατου αιώνα, ο Τενγκρί αναφέρεται ως Τουρούκ Τενγκρισί (Θεός των Τούρκων).[4] Σύμφωνα με πολλούς ακαδημαϊκούς, ο Τενγκρισμός ήταν μια κατά κύριο λόγο πολυθεϊστική θρησκεία βασισμένη στον ανιμισμό, ενώ κατά την διάρκεια του 12ου με 13ου αιώνα, στην αυτοκρατορική εποχή είχε γίνει κατά κύριο λόγο μονοθεϊστική.[5]

Η κορυφή του Χαν Τενγκρί στο ηλιοβασίλεμα.

Ο τενγκρισμός προωθείται από πνευματικούς κύκλους των Τουρκικών εθνών της Κεντρικής Ασίας (Κιργιστάν και Καζακστάν) και της Ρωσίας (Ταταρστάν και Μπασκορτοστάν) μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης την δεκαετία του 1990. Έχει πιστούς μέχρι σήμερα και υφίσταται μια οργανωμένη αναβίωση στη Μπουργιατία, στη Γιακουτία, τη Χακασία, την Τιβά και άλλα τουρκογενή έθνη στη Σιβηρία. Ο αλταϊκός μπουρχανισμός και το Βατισέν Γιαλί των Τσουβάς είναι κινήματα παρόμοια με τον τενγκρισμό.

Ο Τενγκρί ως όρος αναφέρεται τόσο στην ουράνια θεότητα αλλά και σε άλλες θεότητες (σύγκρινε το με την έννοια των κάμι στον σιντοϊσμό).

Ο τενγκρισμός επικεντρώνεται στην λατρεία των τενγκρί (θεών), με τον Τενγκρί (Γαλήνη, ο θεός της γαλήνης) να είναι ένας από αυτούς. Στη μογγολική λαϊκή θρησκεία, ο Τζένγκις Χαν θεωρείται ως μια από τις κύριες αν όχι η κυριότερη ενσάρκωση της θέλησης του Τενγκρί.[6]

Παραπομπές

  1. ↑ Roux 1956.
  2. ↑ Heissig, Walther (1992). Fragen der mongolischen Heldendichtung: Vorträge des 6. Epensymposiums des Sonderforschungsbereichs 12, Bonn 1988 (στα Γερμανικά). Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-03231-5. 
  3. ↑ Laruelle 2006, σελίδες 3–4.
  4. ↑ Tekin 1993.
  5. ↑ Fergus, Michael· Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age (στα Αγγλικά). Stacey International. ISBN 978-1-900988-61-2. 
  6. ↑ Man 2004, σελίδες 402–404.