Οι συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού προβλήματος ξεκίνησαν μετά την Τουρκική Εισβολή του 1974.

Υπάρχουν αρκετά βασικά θέματα γύρω από τα οποία κινούνται οι συνομιλίες.

• Το πολιτειακό σύστημα της Κύπρου
• Ζήτημα εγγυήσεων
• Τρεις ελευθερίες
• Στρατιωτικό καθεστώς της Κύπρου
• Το ζήτημα των εκτοπισμένων
• Η παρουσία Τούρκων εποίκων/μεταναστών
• Εδαφική προσαρμογή

Οι παραδοσιακές θέσεις των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών θέσεων σε αυτά τα ζητήματα είναι αρκετά διαφορετικές. Εξαίρεση αποτελούν τα αριστερά τουρκοκυπριακά κόμματα CTP (Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα), BDH (Κίνημα ειρήνης και Δημοκρατίας) και TKP (Κόμμα Κοινοτικής Απελευθέρωσης)^[1]

Στο πολιτειακό ζήτημα, Στο πολιτειακό ζήτημα, οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι έχουν αντίθετες προτιμήσεις. Οι Ελληνοκύπριοι επιθυμούν να είναι το κράτος ενιαίο (ή ομοσπονδία με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση) ενώ οι Τουρκοκύπριοι επιθυμούν δυο κράτη (ή συνομοσπονδία). Οι τρίτες χώρες υποστηρίζουν μια μέση πρόταση.^[1]

Στο ζήτημα της ασφάλειας, η ηγεσία της ελληνοκυπριακής κοινότητας παραδοσιακά δεν επιθυμεί την συνέχιση των εγγυήσεων, ενώ αντιθέτως οι Τουρκοκύπριοι επιθυμούν την συνέχιση τους. Οι τρίτες χώρες υποστηρίζουν μια μέση λύση.^[1]

Στο ζήτημα των τριών ελευθεριών (δλδ μετακίνησης, εγκατάστασης και δικαίωμα να αποκτά κάποιος περιουσία) η ελληνοκυπριακή ηγεσία είναι υπέρ καθώς αυτή η διευθέτηση τείνει περισσότερο προς το ενιαίο κράτος, ενώ οι Τουρκοκύπριοι επιθυμούν περιορισμούς.^[1]

Στην περίπτωση του εδαφικού, οι Ελληνοκύπριοι προτιμούν να διεκδικούν να ελέγχουν το 75% του εδάφους ενώ οι Τουρκοκύπριοι το 29%. Ορισμένες ακροδεξιές ομάδες δεν επιθυμούν την επιστροφή γης. ^[1]

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο το Δεκέμβριο του 1974 και το 1975, η τουρκοκυπριακή κοινότητα σε μια προσπάθεια αναβάθμισης αυτοανακηρύθχηκε σε μονομερώς σε «Τουρκικό Ομόσπονδο Κράτος της Κύπρου» (πριν την εισβολή: «Τουρκοκυπριακή Προσωρινή Διοίκηση»). Σε μια άλλη εξέλιξη, το αμερικανικό Κογκρέσο πάγωσε την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Τουρκία λόγω της εισβολής.^[2]

Τρεις γύροι συνομιλιών διεξήχθησαν στη Βιέννη το 1975, ωστόσο λόγο εκατέρωθεν καχυποψίας απέβησαν άκαρπες για την λύση του Κυπριακού. Ωστόσο στις 2 του Αυγούστου, κατέληξαν σε συμφωνία, γνωστή και ως συμφωνία Γ' Βιέννης, η οποία υπεγράφη μεταξύ Γλαύκου Κληρίδη και Ραούφ Ντενκτάς με την οποία μετακινήθηκαν 8.033 Τουρκοκύπριοι στον βορρά και ρυθμίστηκε ο τρόπος διαβίωσης 943 Ελληνοκύπριων που παρέμειναν στον βορρά. Η συμφωνία ονομάστηκε από την τουρκική πλευρά ως «Εθελοντική Αναδιάταξη Πληθυσμών». Ο Κληρίδης δέχτηκε κριτική για την υπογραφή της συμφωνίας, επειδή σήμαινε τη δημογραφική διχοτόμηση του νησιού, αν και η απόφαση πάρθηκε από τα θεσμικά όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας με επικεφαλής τον Μακάριο. ^[3]

Ένας νέος γύρος συνομιλιών (5ος γύρος) υπό τον νέο Γενικό Γραμματέα Κουρτ Βάλντχαϊμ πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 1976, όμως οι συνομιλίες κατέληξαν σε αδιέξοδο.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Τον Ιανουάριο του 1977, υπογράφτηκε η «Συμφωνία υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Ντενκτάς» (ή Συμφωνία 4 σημείων) η οποία έθετε τις βάσεις για την λύση του κυπριακού με Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Η ελληνοκυπριακή πλευρά υποχώρησε από την θέση της για ενιαίο κράτος, ενώ η τουρκοκυπριακή υποχώρησε από την θέση της για δύο κράτη.^[2]

Η Συμφωνία προέβλεπε τα ακόλουθα:^[2]

1. Μία ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία.

2. Η εδαφική περιοχή υπό τη διοίκηση κάθε κοινότητας θα συζητηθεί υπό το φως της οικονομικής βιωσιμότητας ή παραγωγικότητας και εγγείου ιδιοκτησίας.

3. Θέματα αρχών, όπως η ελευθερία διακίνησης και εγκατάστασης, το δικαίωμα της περιουσίας και άλλα περαιτέρω θέματα, είναι ανοικτά προς συζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη τη θεμελιώδη βάση του δικοινοτικού ομοσπονδιακού συστήματος και ορισμένες πρακτικές δυσχέρειες που πιθανόν να αναδειχθούν για την τουρκοκυπριακή κοινότητα.

4. Οι εξουσίες και λειτουργίες της κεντρικής κυβέρνησης θα είναι τέτοιες ώστε να διασφαλίζουν την ενότητα της χώρας, έχοντας υπόψη τον διακοινοτικό χαρακτήρα του Κράτους.»

Τον Νοέμβριο του 1978, παρουσιάστηκε μια κοινή πρόταση από την αμερικανική, βρετανική και καναδική κυβέρνηση, γνωστή ως «Πλαίσιο ABC» (American, British, Canadian, ABC Plan). Βασιζόταν στο σύνταγμα του 1960 και στην προηγούμενη συμφωνία του 1977. Το κράτος θα ήταν δικοινοτικό και ομόσπονδο, με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Ο Σπύρος Κυπριανού, ο οποίος διαδέχτηκε τον Μακάριο λόγω του ότι ο ίδιος απεβίωσε αιφνιδίως το 1977, έσπευσε να απορρίψει το σχέδιο προκαλώντας αντιδράσεις από την αντιπολίτευση.^[4]

Τον Μάιο του 1979, υπεγράφη μια νέα συμφωνία ανάμεσα στους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας, (γνωστή ως Δεύτερη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου 1979 Κυπριανού-Ντεκτάς) με ένα κείμενο 10 σημείων αυτή τη φορά, με νέες υποχωρήσεις από τους δυο ηγέτες, Κυπριανού και Ντενκτάς.^[5]

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας επεδίωξε να διεθνοποιήσει το πρόβλημα του Κυπριακού, προσπαθώντας να εγγράψει το Κυπριακό στην ατζέντα του ΟΗΕ. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επεδίωκε τον τερματισμό των συνομιλιών, τις οποίες θεωρούσε ατελέσφορες και χωρίς προοπτική, ώστε να αναγνωριστεί ως ξεχωριστό κράτος.^[5]

Το καλοκαίρι του 1983, ο νέος Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Χαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ ανέλαβε πρωτοβουλία για έναρξη διαπραγματεύσεων, με την παρουσίαση ενός υπομνήματος, γνωστού ως «Δείκτες Ντε Κουεγιάρ» το οποίο βασιζόταν σε σύστημα Ομοσπονδίας με ταυτόχρονη παραχώρηση εδαφών από την τουρκοκυπριακή πλευρά. Η ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου όμως δυναμίτισε τις συνομιλίες, οι οποίες συνεχίστηκαν μετ' εμποδίων. Τελικά, πρώτος απέρριψε τους δείκτες Ντε Κουέγιαρ ο ηγέτης της ελληνοκυπριακής πλευράς (με το ΔΗ.ΣΥ. και το Α.Κ.Ε.Λ. να διαφωνούν), με τον Ντενκτάς να φαίνεται πλέον ως διαλλακτικός. Μια νέα προσπάθεια από τον Ντε Κουεγιάρ το 1986, με βάση πάλι την διζωνική ομοσπονδία, απορρίφθηκε από την ελληνική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. ^[6]

Το 1989, ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργος Βασιλείου, παρουσίασε μια νέα πρόταση για την λύση του κυπριακού η οποία βασιζόταν στις προηγούμενες συμφωνίες και τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, όμως απορρίφθηκε από τους Τουρκοκυπρίους.^[7]

Την σκυτάλη της ηγεσίας του ΟΗΕ από τον Ντε Κουεγιάρ ανέλαβε ο Μπούτρος Μπούτρος - Γκάλι. Οι προτάσεις του για λύση του Κυπριακού ονομάστηκαν "Δέσμη Ιδεών Γκάλι", με τα βασικά σημεία να είναι η υιοθέτηση της ΔΔΟ, πολιτική ισοτιμία των δυο κοινοτήτων, επιστροφή εδαφών προς ελληνοκύπριους και ύπαρξη μίας νομικής προσωπικότητας και υπηκοότητας.^[8]

Εξαιτίας της αποτυχίας της προσπάθειας Γκάλι, ο Τζο Κλαρκ, ως νέος ειδικός μεσολαβητής του ΓΓ του ΟΗΕ, το 1992, πρότεινε τα «Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης» (ΜΟΕ) με στόχο την ανάπτυξη εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δυο κοινότητες. ^[9]

Το 1999 ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του νέου ΓΓ του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, οι συνομιλίες Κληρίδη Ντενκτάς, οι οποίες κατέληξαν στο σχέδιο Ανάν. Ο Κληρίδης υπήρξε υποστηρικτικός της διαδικασίας ενώ ο Ντενκτάς εγκατέλειψε την διαδικασία πριν ολοκληρωθούν οι συνομιλίες που οδήγησαν τελικά στο σχέδιο Ανάν. Ο νέος ηγέτης των Ελληνοκυπρίων απέρριψε σχέδιο, όπως και τελικά οι Ελληνοκύπριοι στην πλειοψηφία τους στο δημοψήφισμα του Μαΐου του 2004. Αντιθέτως, οι Τουρκοκύπριοι, παρά της εκκλήσεις του Ντενκτάς για απόρριψη του σχεδίου, ψήφισαν υπέρ.

Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 έδωσε νέα δυναμική στις προσπάθειες για λύση του Κυπριακού. Ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσος Παπαδόπουλος κατέληξε, με τον επικεφαλής των Τουρκοκυπρίων, Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, σε μια «ενδιάμεση συμφωνία» με βασικό άξονα την σύσταση τεχνικών επιτροπών για διευθέτηση προβλημάτων που επηρεάζουν την καθημερινότητα του λαού.^[10]

• Sozen, Ahmet; Özersay, Kudret (2007). «The Annan Plan: State succession or continuity». Middle Eastern Studies (1): 125-141. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00263200601079773. 
• Κορδώνη, Αρτεμις (2016). ΟΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1974 ΕΩΣ ΤΟ 2013 (PDF) (Διδακτορική διατριβή).